15 kişinin öldüğü yangında elektrik kaynaklı bulgu yok

Diyarbakır'ın Çınar ilçesi kırsal Köksalan Mahallesi'nde 20 Haziran gecesi çıkıp, rüzgarın da etkisiyle Mardin'in Mazıdağı ilçesi kırsal Yücebağ ile Yetkinler mahallelerine doğru ilerleyen ve yerleşim yerlerine de sıçrayan yangında; Şehmus Demir, Mazhar Demir, Taliha Demir, Nuri Demir, Rezan Yılmaz, Azad Yılmaz, Resul Yılmaz, Remzi Yılmaz, Abdurrahman Bugdaycı, Ubeydullah Buğdaycı, İsmail Yardımcı, Sinan Deviren, Kerime Erdenli, Zekiye Erdenli ve Fadıl Demir hayatını kaybetti, 75 kişi de yaralandı. Yangında ayrıca 556 küçükbaş öldü, 250 yaralı hayvan da sahiplerinin rızasıyla Et ve Süt Kurumu'na kesime gönderildi. 120 hayvanınsa bölgedeki veterinerler tarafından tedavileri yapıldı. Diyarbakır'da 8 bin 100, Mardin'de ise 7 bin dönüm alanda etkili olan yangında, toplam 5 bin 450 dönüm ekili arazi de yandı.

6 MADDELİK SONUÇ BÖLÜMÜ

Yangınla ilgili Çınar Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yürütülen soruşturmada, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Talimat Bürosu tarafından hazırlanarak soruşturma dosyasına eklenen bilirkişi heyeti raporu ortaya çıktı. Raporun 6 maddelik sonuç kısmında, "Çınar Cumhuriyet Başsavcılığı'nın soruşturma dosyası ile birlikte Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Talimat Bürosu'na gönderilen 13/09/2024 tarihli üst yazısında, 9 kişilik bilirkişi heyetimizin, yazı ekinde gönderilen soruşturma dosyasının fiziki olarak dosya üzerinden ve UYAP Bilirkişi Portalı üzerinden yapılan incelemeler ile heyetimizin yaptığı toplantı ile ayrıntılı, kapsamlı ve tartışmalı değerlendirmeler sonucunda meydana gelen yangının kaynağı konusundaki tespitlerimiz, raporun 2'nci bölümünde, bu tespitler ışığında değerlendirmelerimiz raporun 3'üncü bölümünde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. 20 Haziran 2024 günü saat 22.00 sularında, Diyarbakır Çınar ilçesi Köksalan Mahallesi civarında çıkan, kuvvetli rüzgarın etkisiyle Mazıdağı, Yücebağ, Şenyuva, Yetkinler ve çevre köylere sirayet eden can, mal ve ormana zarar veren yangın olayında, yangının kaynağına yönelik yapılan ayrıntılı ve tartışmalı değerlendirmeler sonucunda;

1- Köksalan Mahallesi'nde bulunan Ahmet Buğdaycı'nın evinin avlusundaki DEDAŞ'a ait alçak gerilim hattının kopması sonucu oluşan kısa devrenin, samanlık yangınına sebep olduğu ve itfaiyeci İsmail K. tarafından kontrol altına alınarak çevreye yayılmadan söndürüldüğü, bu yangının diğer yangınların bölgelerine sirayet etmediği, bu yangına sebep olan hat üzerinde alınan numune iletken üzerinde kısa devre izlerinin kriminal laboratuvarında tespit edildiği,

2- Alınan ifadeler, keşif raporu, olay yeri inceleme raporları ve kriminal raporu ile birlikte tespit ve değerlendirmeleri ışığında yapılan ayrıntısı raporun 3'üncü bölümünde 1. maddesinde de belirtilen 5’inci resimde temsili konumu gösterilen Direk-1, Direk-2 veya mezarlık bölgesinde, (keşifli bilirkişi incelemesinde tespit edilen diğer tespitlerle birlikte) hatlarda elektrik enerjisinin bulunmadığı tespit edildiğinden, elektrik kaynaklı bir kaçak akım, kısa devre veya kıvılcımdan kaynaklanan sebeplerle yangının çıkış ihtimalinin bulunmadığı,

3- Yangının Köksalan Mahallesi'nin çevresinde başladığı, 112 ses kayıtlarında önce patlama olduğu sonra yangın çıktığı, görgü ifade tutanaklarında 'Yangından hemen önce ışık hüzmesi gördüm, mahallenin aşağı kısmındaki elektrik direğinde ışık parladığını' ifadelerde geçen 'ışık huzmesi' kıvılcım gibi elektriksel olaylar, enerji bulunmayan hatlarda meydana gelemeyeceğinden elektrik hattında elektrik kesik olsa bile yıldırım deşarjı veya yıldırımdan daha zayıf bile olsa bir statik elektrik deşarjı enerji dağıtım hattından izolatörlerden direk üzerinden yere akarak bir statik elektrik deşarjı olabileceği, bu statik elektrik deşarjı öncesi bir patlama da ilk deşarj sırasında meydana gelen ısının etkisiyle aniden genleşen havanın meydana getirdiği patlama sesinin de bu statik deşarj-yıldırımı işaret ettiği, Meteoroloji Genel Müdürlüğünün, Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi (YTTS) kayıtlarına göre olay bölgesi merkez alınarak 50 kilometre yarıçaplı alanda bahse konu olay saatlerinde kayıt edilen yıldırım aktiveleri meydana gelmiş olmasından havanın elektrikli olduğunu gösterdiği, ayrıca Cumulonimbus (CB) bulutunun diğer bir özelliği ise bulut içerisinde su taneciklerinin düşey olarak hareket etmesinden dolayı elektriksel aktive ihtiva ettiğini, bu nedenle CB bulutları beraberinde şimşek ve yıldırım olaylarının oluşmasına neden olabildiği, bu da statik yüklü olan ve yukarı aşağı hareket halinde bulutların statik elektrik birikimi oluşumu için elverişli olduğundan elektrik dağıtım hattında elektrik olmamasına rağmen, atmosferik olay olarak buluttan yere veya yerden buluta hattın metal aksamına özellikle direğin bulunduğu yerde atmosferik deşarj sebebiyle bir patlama sesi (çok kuvvetli olmayan statik elektrik deşarjı nedeniyle meydana gelecek statik yüklenme, gözle görülebilecek veya görülemeyecek) hat ve/veya direk üzerinden toprağa akan bir elektrostatik akım, kuru otları tutuşturmuş olabileceği,

4- Heyetimiz, yangına sebep olabilecek diğer bir hususun, faili ve/veya kaynağı belirlenemeyen şüpheli bir yangın olayı olabileceği ihtimalini değerlendirme dışı bırakılmaması gerektiği,

5- 21.06.2024 tarihli, Çınar Cumhuriyet başsavcılığı talebi üzerine bilirkişi heyeti ön raporunda 20.06.2024 tarihinde 22.00 saatlerinde Çınar ilçesi, Köksalan ve Yazçiçeği mahallelerinde yangından etkilenen alanlara Köksalan Mahallesi'ndeki yangının, sigortalı ayırıcı (seksiyoner) direğinde, sigorta takılı olması gereken yere, sarılan iletken telin aşırı ısınarak korlaşıp kopması ve yerdeki otları tutuşturması nedeniyle yangın meydana gelmiş ve şiddetli rüzgarın etkisi ile geniş bir alana yayıldığı kanaatine, elektrik hattında elektrik olmaması sebebiyle heyetimizin katılmadığı,

6- 04.07.2024 ve 10.08.2024 tarihinde yangın sahasında yapılan keşif ve dosya içeriğinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen 14.08.2024 tarihli bilirkişi heyeti raporunda; elektrik bilirkişileri, oluşan yangının elektrikten kaynaklandığının tespitini yapmak mümkün olmadığı, elektrikten kaynaklandığına dair somut bir bulguya rastlanmadığını, yangın bilirkişisi, gösterilen elektrik trafosu, elektrik direği ve tellerinde yangının başlamadığı, 112 çağrı merkezinin ses kayıtlarında yangının, önce patlama olduğu, sonra yangın çıktığı, patlamanın kaynağının ne olduğuna dair bir bilginin bulunmadığı, yukarıda belirtilen yangın çıkış sebeplerinden herhangi birinden başlamış olabileceği kanaatine dağıtım hattında elektrik enerjisinin bulunmaması sebebiyle heyetimizin de katılmakta olduğu" belirtildi.

'ENERJİ ŞİRKETİNİN SORUMLULUĞU DEĞERLENDİRİLMELİ'

Diyarbakır'ın Çınar ile Mardin'in Mazıdağı ilçeleri arasındaki bölgede çıkıp, yerleşim yerlerine sıçrayan ve 15 kişinin hayatını kaybettiği yangında bilirkişi heyeti raporunda, yangının elektrikten kaynaklandığının tespitini yapmanın mümkün olmadığı, elektrikten çıktığına dair somut bir bulguya rastlanmadığı belirtildi. Yangında ölenlerin yakınları müştekiler, avukatları aracılığıyla bilirkişi raporuna itiraz etti.

Savcılığa verilen dilekçede, yangında, bilirkişi heyetinin enerji şirketinin sorumluluğunun belirlenmesine ilişkin tespit ve değerlendirmelerde bulunulmasının talep edildiği ifade edilerek, şöyle denildi:

“Söz konusu tespitler incelendiğinde, esasında yangının elektrik tellerinden kaynaklı olduğu, bakım ve onarım çalışmalarının yerine getirilmediği açıktır. Söz konusu bilirkişi raporu incelendiğinde ise bilimsel herhangi bir veri, Köksalan köyünün görgü tanıklığı bulunan sakinlerinin beyanlarına atıfta bulunulmaksızın aklayıcı mahiyette raporun tanzim edildiği, yukarıda yer verilen hususlara ilişkin herhangi bir değerlendirmede bulunulmadığı görülmektedir. Yukarıda ayrıntısıyla belirtmiş olduğumuz üzere, şüpheli DEDAŞ görevlilerince gerek kasten gerekse bakım ve onarım yükümlülüğü kapsamında sorumluluklarının gereği yerine getirilmeksizin yangının oluşumuna sebebiyet verildiği açıktır. Her ne kadar iş bu rapor kapsamında yangının çıkış nedenine ilişkin yersiz ve eksik değerlendirmelerle hazırlanan rapor içeriği, bilimsel ve objektif ölçütlerden yoksun, bakım ve onarım yükümlülüğünün tespiti yapılmaksızın hazırlanmıştır. Kaldı ki, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı İtfaiye Daire Başkanlığı’nın 25.06.2024 tarihli raporu ile ‘Köksalan Mahallesi’nde yapılan kapsamlı incelemeler neticesinde yangının elektrik direğinden çıkan kıvılcımların ekinlerin üzerine düşmesi ile başladığı kanaatine varılmıştır’ hususu belirtilmiştir. Mevcut bilirkişi raporu bir önceki bilirkişi raporundan farklı olarak, yangının statik elektrik boşalması veya zayıf yıldırım akımından meydana gelmiş olacağı kanaatinde bulunmuş, sonuç kısmının 3’üncü paragrafında bu hususa yer vermiştir. Bu bağlamda, şüpheli DEDAŞ’ın bakım ve onarım yükümlülüğü kapsamında bir an olsun elektrik akımının olmadığı düşünülen direkler ile bu direklerdeki iletken kablolara ilişkin olası bu ve benzeri atmosferik olaylar karşısında gerekli önleyici tedbirleri alma yükümlülüğü bulunmaktadır. Köksalan köyünde bulunan ve yangının çıktığı belirtilen Direk 1 ve 2’nin görgü tanıkları köy sakinleriyle mağdurların anlatımları gözetildiğinde, 37 yıllık süreç içerisinde bakım ve onarımlarının yapılmadığı açıktır. Direk üzerinden oluştuğu belirtilen ve patlama sesinin konusunu oluşturan elektrik deşarjı ile kuru otların yandığına dair tespit, raporun 4’üncü paragrafında belirtildiği üzere ‘Faili ve/veya kaynağı belirlenmeyen şüpheli bir yangın olabileceği ihtimalini değerlendirme dışı bırakılmaması gerektiği’ hususu ile DEDAŞ’a bakım ve onarım ile önleyici tedbirler alma yükümlülüğünün ihlali hususunda kusur izafe edilmiştir. Netice itibariyle, aynı bilirkişilerden ek rapor alınmak suretiyle, atmosferik olaylar ile oluşan ve direk 1 ve 2 ve iletken kablo vasıtasıyla oluşan elektrik deşarjı neticesinde meydana gelen yangında, bakım ve onarım yükümlülüğü ile önleyici tedbir veya tedvirler alma sorumluluğu hususunda DEDAŞ’ın sorumluluğunun belirlenmesine ilişkin tespit ve değerlendirmelerde bulunulmasının istenmesini talep ederiz. Yukarıda izah ettiğimiz hususlar gereğince, ek rapor alınmak suretiyle, atmosferik olaylar ile oluşan ve direk ve iletken kablo vasıtasıyla oluşan elektrik deşarjı neticesinde meydana gelen yangında, bakım ve onarım yükümlülüğü ile önleyici tedbir veya tedbirler alma sorumluluğu hususunda DEDAŞ’ın sorumluluğunun belirlenmesine ilişkin tespit ve değerlendirmelerde bulunulmasının istenmesini talep ederiz” denildi.