18 MADDE NE GETİRİYOR?-2

Konya

5. MADDE

Değiştirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 5. Madde şu şekilde halka sunuluyor:  “2709 sayılı Kanunun 87 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. MADDE 87- Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.”

16 Nisan’da oylanacak anayasa referandumunda anayasanın 87. Maddesinin de değişikliğe gideceğini ifade eden Baro Başkanı Mustafa Aladağ, “Anayasamızın 87. Maddesinde yapılan değişiklik teklifinde getirilmek istenen partili Cumhurbaşkanlığı sistemi ile artık Başbakan ve Bakanlar Kurulu ortadan kaldırılıyor, yürütmenin başı partili Cumhurbaşkanı olacak. Bakanlar Kurulu yeni düzenleme de öngörülmediğine göre 87. Maddenin eski halinde yer alan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, Bakanlar Kurulunu ve bakanların denetleme yetkisi ile birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin belli konularda Bakanlar Kurulu’na Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi de doğal olarak ortadan kalkmış olacak. Madde metininde de düzenlenen Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanına ait olacak” ifadelerini kullandı.

6. MADDE

Değiştirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 6. Madde şu şekilde halka sunuluyor:   “Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile aynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır; Meclis, geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar Meclise geri gönderebilir.”

Değiştirilmesi teklif edilen maddelerden bir tanesinin de ‘Kanunların Cumhurbaşkanınca yayımlanması’ başlıklı 89. Madde de öngörülen değişiklik olduğunu aktaran Aladağ, “Bu maddede şu anlatılmak isteniyor. Önceden Meclis kanunu cumhurbaşkanına gönderir Cumhurbaşkanı da aynı şekilde geri gönderip, Mecliste düzenleme yapmadan Cumhurbaşkanına geri gönderirse Cumhurbaşkanı kanunu yayımlamak zorundaydı. Değişiklik teklifi ile cumhurbaşkanının kanunu yayınlanacağı düzenlenmiş ancak aynen kabul için üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kabul zorunlu kılınmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi(TBMM) tarafından kabul edilen bir kanunun, TBMM’de kabul edildiği şekli ile cumhurbaşkanı tarafından yayımlanması için milletvekili sayısının 600 olacağı bir mecliste, en az 301 oy ile tekrar kabul edilmesi gerekiyor. Değişiklik ile getirilmek istenen bu oranın yüksek olduğu, bu hali ile yasama yetkisine sahip meclisin yasama faaliyetlerini meclis iradesine uygun olarak yerine getiremeyebileceği göz ardı edilmemelidir. Mevcut düzenleme de Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tam sayısının 1/3 ile toplanır, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ancak karar yeter sayısı meclis üye tam sayısının 1/4 ‘ünden az olamaz şeklindedir. 550 milletvekilinin bulunduğu mecliste karar yeter sayısı ise 151’dir. Meclisin yayımlanması için Cumhurbaşkanına gönderdiği kanunu aynen kabul oranının, meclis lehine makul bir seviyeye çekilmesinde yarar görüyorum. Üye tam sayısının 1/3 gibi” şeklinde konuştu

7. MADDE

Değiştirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 7. Madde şu şekilde halka sunuluyor:   “Madde 93 –(2) Meclis, bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir; ara verme veya tatil sırasında, Cumhurbaşkanınca toplantıya çağrılır.”

Değişiklik teklifi ile Meclis’in 3 ay tatil yapabileceğine dair düzenlemenin korunduğuna dile getiren Konya Barosu Başkanı Mustafa Aladağ, “93. Madde de düşünülen değişiklik ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 3 ay tatil yapabileceğine dair düzenleme korunmuş ancak ara verme ve tatil sırasında eski düzenlemede yer alan ‘Doğrudan doğruya ve Bakanlar Kurulu’nun istemi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından toplantıya çağrılır’ ifadeleri yerine yalnız ‘Cumhurbaşkanı’ tarafından toplantıya çağrılır şeklinde düzenlemeye gidilmiştir. Burada da yasama yetkisini elinde bulunduran Türkiye Büyük Millet Meclisi aleyhine bir düzenlemenin yapıldığından bahsetmek mümkün. Bu nedenle artık Bakanlar Kurulu olmayacağına göre en azından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ara verme veya tatil sırasında doğrudan doğruya meclisi toplantıya çağırma yetkisinin korunmasında fayda görüyorum” dedi.

8. MADDE

Değiştirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 8. Madde şu şekilde halka sunuluyor: “Madde 98- Türkiye Büyük Millet Meclisi; meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir.”  Bu madde ile ilgili olarak bazı terimlerin açıklanması gerekiyor. Örneğin, genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir. Meclis soruşturması ise Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin beşinci, altıncı, yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir. Yazılı soru; yazılı olarak en geç on beş gün içerisinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir. Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.

Değiştirilmesi teklif edilen 98. Madde ile ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bilgi edinme ve denetim yolları ve getirilmek istenen değişiklik ile madde kenar başlığı kaldırılıyor. Başkan Aladağ, “Anayasamızın 98. Maddesinde düzenlenen TBBM’nin bilgi edinme ve denetim yolları başlık maddesi ile getirilmek istenen değişiklik ile madde kenar başlığı kaldırılıyor. TBMM’nin soru ve gensoru yolu ile denetim yetkileri kaldırılıyor, soru yerine yazılı soru düzenlemesi getiriliyor ve Gensoru tarihe karışıyor. Hâlbuki bunlar önemli birer denetim mekanizmalarıydı. Kaldırılabilir ancak yerine bir şey konulmamış, boşluk oluşmuş. Dolayısıyla vesayetten kaçalım derken yepyeni bir vesayet tarzı gelebilir. Kontrolsüz güç başta kişinin kendisine zarar verir. Onun için bir şekilde denetlemenin olması gerekiyor. Gensoru mekanizmasının korunması veya yürütmenin başı olacak Cumhurbaşkanı’nı denetleyecek başkaca bir düzenlemeye ihtiyaç vardır diye düşünüyorum” diye konuştu.

9. MADDE

Değiştirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 9. Madde şu şekilde halka sunuluyor:   “Madde 101- Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.”

“Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.”

“Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.”

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.”

“Seçimlerin tamamlanamaması halinde yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.”

“Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.”

Değiştirilmesi teklif edilen 18 maddeden 9. Madde Cumhurbaşkanı’nın seçilme nitelikleri ile ilgili. Cumhurbaşkanının seçilmesi için gerekli şartların ne olacağının belirtildiği teklifi değerlendiren Başkan Mustafa Aladağ, “Anayasamızın 101. Maddesinde düşünülen değişiklik teklifi ile artık Cumhurbaşkanı’nın tarafsız olma, tarafsız davranma mecburiyeti ortadan kalkıyor. Zira değişiklik teklifinin yegâne amacı Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin hayata geçirilmesidir. Cumhurbaşkanı’nın doğrudan halk tarafından seçilmesi zorunluluğu son derece yerinde ve doğru bir karardır. Zira asıl olan halkın, milletin iradesidir. Herkes bu iradeye saygı duymak zorundadır” ifadelerini kullandı. Madde metninde Cumhurbaşkanı seçilebilmek için 40 yaş zorunluluğunun korunduğunu söyleyen Başkan Aladağ, “Madde metninde 40 yaş zorunluluğu korunmuş ve bu maddede milletvekili seçilme yaşının önce 30’dan 25’e, ardından da 18’e düşürülmesi düşünüldüğünde, Cumhurbaşkanı için de 40 yaş şartının pekâlâ daha aşağılara düşürülmesi düşünülebilir” dedi. Cumhurbaşkanı’nın 5 yıl süre ile en fazla 2 defa seçilmesinin devlet yönetimi açsından bir istikrar anlamı taşıdığını dile getiren Aladağ, “Cumhurbaşkanının 5 yıl süre ile en fazla 2 defa seçilmesi devamlılık ve istikrar anlamında yerinde bir düzenleme olarak değerlendirilebilir. Peki, herkes cumhurbaşkanı adayı olabilir mi? Cumhurbaşkanı adayı olabilmek için siyasi parti grupları genel seçimlerde tek başına veya birlikte geçerli oyların yüzde 5 oyunu almış olanlar ile en az yüz bin seçmen tarafından aday gösterilenler aday olabilir. Burada ifade etmek istediğim kamuoyunca tanınan ancak hal ve hareketleri ile toplum tarafından pek tasvip edilmeyen birinin ‘Ben adayım’ demesi madde metni gereğince mümkün değil” ifadelerini kullanarak sözlerine son verdi.