Ekonomide 2019 böyle geçti

Ekonomi

ANKARA(AA) AA muhabirlerinin derlemelerine göre, 2018in ikinci yarısında yaşadığı spekülatif kur ataklarının etkisiyle ivme kaybeden Türkiye ekonomisi, 2019da dengelenme sürecinin etkilerinin hissedildiği bir yılı yaşadı.

Yerel seçimlerin tamamlanmasının ardından ekonomi yeniden gündemin en önemli konuları arasında yerini aldı.

Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 2,8, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2,3 ve yılın ikinci çeyreğinde de yüzde 1,6lık daralan Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,9 ile yeniden büyüme patikasına girdi. Dördüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergeler de büyüme ivmesinin artacağını ortaya koydu.

İhracat ve turizm gelirleri güçlü seyrederken daha ılımlı bir dengelenme sürecini de destekledi. Finansal saldırılara yönelik müdahalelerle döviz kurundaki dalgalanma azaldı ve finansal piyasalar normalleşti. Bu sayede ekonomik aktivitede 2019 yılının ilk yarısında ılımlı bir toparlanma gerçekleşti.

Küresel ekonomideki gelişmeler, korumacılık önlemleri ve ticaret savaşlarına rağmen ihracat artışını sürdürdü ve yıl boyu rekorlara imza atıldı. Kasım ayı sonunda ihracat geçen senenin 11 ayına göre yüzde 1,77 artışla 165 milyar 67 milyon dolara ulaştı.

Spekülatif kur ataklarının etkisiyle 2018de yükselen ve yüzde 25,24 ile tepe noktasına ulaşan enflasyonda, bu yıl kurda yakalanan istikrar, gıda arzındaki artış ve ithalattaki düşüşün etkisiyle belirgin şekilde düşüş görüldü. Eylülde tek haneyi gören enflasyonda, yıl sonu için öngörülen yüzde 12 hedefinin altında kalınması bekleniyor.

Yüksek fiyat fırsatçılığına tanzim satış önlemi

Yılın ilk aylarına, kış şartları nedeniyle bazı gıda ürünleri fiyatındaki spekülatif artışlar damga vururken, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Tarım Kredi Kooperatiflerinin iş birliğiyle vatandaşların başta domates, salatalık, biber, soğan ve patates gibi ürünlere uygun fiyatlı ulaşması için harekete geçildi. Bazı illerde tanzim satış noktaları kurulurken, Tarım Kredi tarafından doğrudan çiftçiden alınan ürünler aracısız ve uygun fiyatla halka ulaştırıldı. Tanzim satış mağazalarının etkisiyle marketlerdeki sebze ve meyve fiyatlarında önemli düşüşler meydana geldi.

Bu süreçte, benzer sorunların tekrarlanmaması adına yapısal önlemler alınması için de düğmeye basıldı. Sera yatırımlarına yönelik kredi ve teşvik imkanları yanında Tarım Kredinin de bu alanda yatırım yapması için Sera AŞ kuruldu.

İhracat ve katma değerli ürün üretimini güçlendirmeyi hedefleyen kredi paketleri de art arda açıklanarak, sanayi ve tarım alanlarında üretim altyapısının gelişmesi için katkı sağlandı.

Konkordatodan çıkışlar hızlandı

Hazine ve Maliye Bakanlığı öncülüğünde, geçen yılın son çeyreğinde bankaların konkordatolu firmaların kredi borçlarının yapılandırılması konusunda yaptığı çalışmayla, konkordatodan çıkışlar hızlandı. Mart ayına kadar toplam 318 firma konkordatodan çıkarken, ocak ve şubatta yeni konkordato müracaatlarında yüzde 50den fazla düşüş yaşandı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), karının nisan yerine ocak ayında hazineye devredilmesi yönünde karar alındı. Bu adımla, kamu yatırım ve ödemelerini hızlandırarak piyasaya likiditenin daha hızlı sunulması amaçlandı. Banka genel kurulunda, 2018 yılı karının yüzde 90ının avans olarak dağıtılması kararlaştırıldı. İlgili mevzuat çerçevesinde 33,7 milyar liralık kar payı avansının hissedarlara dağıtımına başlandığı bildirildi.

Türkiye ekonomisi dönüşüm patikasına girdi

Spekülatif kur ataklarına, gergin jeopolitik gelişmelere rağmen bu yıl alınan tedbirler ve hayata geçirilen reformlarla dengelenme sürecini geride bırakan Türkiye ekonomisi, yerel seçimlerin de tamamlanmasının ardından kesintisiz 4,5 yıllık icraat döneminde dönüşüm patikasına girdi.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından nisan ayında Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019 açıklandı.

Söz konusu programla Türkiye ekonomisinin reforma odaklanacağının sinyalleri verildi. Büyük ve güçlü Türkiye idealine kavuşmak için ekonomide gerekli yapısal dönüşümlerin hayata geçirileceği vurgulanan programla seçimsiz devam etmesi beklenen 4,5 yıllık süreçte atılacak adımlar açıklandı.

Bu süreçte ilk icraatlar reel sektöre yönelik yapıldı. Kamu bankaları aracılığıyla farklı sektörler için devreye alınan İVME (İleri, Verimli, Milli Endüstri) Finansman Paketi açıklandı. Paketle ham madde ve ara malı imalatı, makine imalatı ve tarım ana faaliyet alanındaki yatırımlara üç kamu bankasının katılımıyla yıl sonuna kadar 30 milyar liralık bir finansman ayrıldı.

Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanlığının garantisi ve 12 bankanın katılımıyla KOBİ ve işletmeler için 25 milyar liralık Ekonomi Değer Kredisi Paketi devreye girdi. İşletmelerin üzerindeki finansman yükünü hafifletmeyi amaçlayan paket, Hazine Destekli Kefalet Sistemi çerçevesinde Kredi Garanti Fonu (KGF) teminatıyla KOBİlerin elini güçlendirdi.

Ayrıca, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan tarafından açıklanan ihracat destekleri de rekorlarla ilerleyen rakamlara pozitif etkide bulundu. Türk Eximbank aracılığıyla bu yıl yüksek teknolojili ürün ihracatına 2 milyar liralık kredi desteği sağlandı. Türk menşeli yatırım malı alımlarına yönelik 100 milyon dolar, orta ve yüksek teknolojili ürün ihracına yönelik ise 500 milyon dolarlık destek ayrıldı.

Söz konusu dönemde ekonomi bakanlarının diplomasi trafiği de dikkati çekti. Özellikle G20 kapsamında gerçekleştirilen bakanlar toplantısında Türkiyenin ekonomi yönetimi de boy gösterdi. Çinde gerçekleştirilen Expoya katılan Pekcan, Türk ürünlerinin tanıtımı için düzenlenen Türkiye pavilyonunda başta Çinliler olmak üzere yabancı yatırımcılarla bir araya geldi.

Savunma sanayinde yerli ve milli ürünler kullanıma sunuldu

Öte yandan bu dönemde savunma sanayisi başta olmak üzere çeşitli alanlarda yüksek teknoloji ürünler de kullanılmaya başlandı.

Türkiye ve AB Sınırlarının Sınır Gözetleme Kapasitesinin Artırılması İçin Mobil Gözetleme Araçları Tedarik Projesi kapsamında üretilen 20 Ateş Mobil Sınır Güvenlik Sistemi birliklerin kullanımına sunuldu.

Türk savunma sanayisinde piyade silahı üreticileri, Türk Silahlı Kuvvetlerine yeni Milli Piyade Tüfeği (MPT76) teslimatlarını gerçekleştirdi. Güvenlik birimlerinin hafif ve etkin bir silaha sahip olması amacıyla üretilen özgün yerli tabanca Mete de güvenlik güçlerinin kullanımına verildi.

Gökbey Projesi kapsamında TUSAŞ tarafından tasarlanarak üretilen ikinci prototip helikopter ilk sertifikasyon uçuşunu gerçekleştirdi.

Yerli ve milli 5G Çekirdek Şebekesi üzerinden ilk ses ve data trafiği sağlandı.

11. Kalkınma Planı yayımlandı

AA muhabirlerinin yaptığı derlemeye göre, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin ilk kalkınma planı olan ve 20192023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı bu dönem yayımlandı.

Plan dahilinde, 2023te gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) 1 trilyon 80 milyar dolara, kişi başına milli gelirin 12 bin 484 dolara yükseltilmesi, ihracatın 226,6 milyar dolara çıkartılması amaçlandı.

Söz konusu dönemde işsizlik oranının yüzde 9,9a düşürülmesi ve 4,3 milyon ilave istihdam yaratılması hedefler arasında yer aldı. Enflasyon oranının kalıcı biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi de amaç olarak belirlenirken, plan dönemi sonunda enflasyonun yüzde 5e düşürülmesi, büyüme oranı açısından dönem ortalamasının yüzde 4,3 olması öngörüldü.

Ekonomide yeni hedefler belirlendi

20202022 yıllarını kapsayan ve teması Değişim Başlıyor olarak belirlenen Yeni Ekonomi Programı (YEP) bu dönem açıklandı.

YEPte enflasyon hedefleri, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için sırasıyla yüzde 12, yüzde 8,5, yüzde 6 ve yüzde 4,9 oldu. Bütçe açığının GSYHye oranı hedefi, 2019 ve 2020 için yüzde 2,9, 2021 için yüzde 2,5, 2022 için yüzde 1,5 olarak belirlendi.

İşsizlik oranında bu yıl yüzde 12,9, 2020 için yüzde 11,8, 2021 için yüzde 10,6, 2022 için yüzde 9,8 hedeflendi. Büyüme hedefleri, 2019 yılı için yüzde 0,5, sonraki 3 yıl için yüzde 5er oldu.

Sanayi ve teknolojide 2023ün yol haritası çizildi

2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi, sanayiciler ve iş dünyası temsilcilerinin katılımıyla açıklandı. Stratejide, imalat sanayisinin milli gelirden aldığı payın ve ortayüksek teknolojili ürün yoğunluğunun artırılması gibi hedeflerin belirlenmesinin yanı sıra, fikri mülkiyet haklarından sanayinin dijital dönüşümüne, bölgesel kalkınmadan ArGe çalışmalarına kadar birçok konuda yol haritası çizildi.

Söz konusu stratejiyle son 10 yılda ortalama yüzde 16,5 olan milli gelirde imalat sanayisinin payının 2023te yüzde 21e çıkarılması hedeflendi.

İhracatta yeni hedefler

Türkiyenin gelecek dönemde ihracattaki hedeflerinin yer aldığı İhracat Ana Planı da açıklandı. Planda ABD, Brezilya, Çin, Etiyopya, Fas, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Irak, İngiltere, Japonya, Kenya, Malezya, Meksika, Özbekistan, Rusya ve Şilinin aralarında bulunduğu 17 hedef ülke belirlendi. Ayrıca, makine, otomotiv, elektrikelektronik, kimya ve gıda endüstrisi olmak üzere 5 hedef sektör seçildi.

Türkiye Uzay Ajansının yönetimi belli oldu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın imzasıyla 13 Aralık 2018de yayımlanan kararnameyle kurulan ve Türkiyenin 20 yıllık rüyası olan Türkiye Uzay Ajansının 7 üyeden oluşan yönetim kurulu belirlendi. Resmi Gazetedeki atama kararına göre, eski Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü Serdar Hüseyin Yıldırım, Ajansın Yönetim Kurulu Başkanı oldu.

Türkiye Uzay Ajansının yönetim kurulu, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank başkanlığında ilk kez eylül ayında toplandı.

Türkiye ilk kez çok yüksek insani gelişme kategorisine girdi

Bu dönemde açıklanan verilere göre, Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,5 daraldı. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 15 artarak 1 trilyon 24 milyar 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

Türkiye ekonomisinin 20202022 dönemi yol haritasının belirlendiği Yeni Ekonomi Programı (YEP) Resmi Gazetede yayımlandı.

Geleceğe Nefes seferberliği kapsamında11 Kasım Milli Ağaçlandırma Günü olarak ilan edildi, bu kapsamda 81 ilde düzenlenen törenlerle 11 milyon fidan dikildi. Çorumda, 1 saat içinde dikilen fidan sayısıyla Guinness rekoru kırıldı.

BaküTiflisKars Demiryolu Hattı, Çin ile Türkiye arasındaki yük taşıma süresini 1 aydan 12 güne, Marmarayın bu hatta entegre olmasıyla da Uzak Asya ile Batı Avrupa arasındaki süreyi de 18 güne düşürdü.

Türkiye, 2018 yılını kapsayan İnsani Gelişme Endeksinde, 0,806lık değere ulaşarak, 189 ülke arasında 59uncu sıraya yükseldi. Bu sonuçla Türkiye ilk kez çok yüksek insani gelişme kategorisine girmeyi başardı.

Yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,9 büyüyen Türkiye ekonomisi, Avrupa ülkelerinden Almanya, İtalya ve Norveçi geride bıraktı.

2020 yılı merkezi yönetim bütçesinin giderleri 1 trilyon 95,5 milyar lira, gelirleri 956,6 milyar lira, bütçe açığı 138,9 milyar lira olarak açıklandı.

Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan düzenlemeyle sigara başta olmak üzere tütün mamullerinde düz ve standart paket uygulamasına geçildi.

Türkiyenin ilk Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı olma özelliği taşıyan ODTÜSaçılmalı Demet Hattının açılış töreni, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Sarayköy Nükleer Araştırma Merkezinde gerçekleştirildi.