Havucun çileli yolculuğu

Konya

Konya'nın Meram ilçesine bağlı 7 bin nüfuslu Kaşınhanı Mahallesi'nde, 24 bin dekar alanda Türkiye havucunun yüzde 60'ı üretiliyor.

Hatay'ın Kırıkhan, Ankara'nın Beypazarı ilçeleri ile havuç üretiminde önemli bir yere sahip Kaşınhanı Mahallesi'nde yılda 250 bin ton havuç hasat ediliyor.

İl dışından çalışmaya gelenlerle 2 bin 500 kişiye istihdam sağlayan havuç üretiminin çilesini ise büyük oranda kadınlar çekiyor. Havucu tarlayla buluşturan kadınlar, çapa, sulama, söküm, yıkama, seçme ve paketleme gibi işin her aşamasında etkin rol oynuyor.

Rengi ve aromasıyla başta Orta Doğu ülkeleri olmak üzere Avrupa'ya da ihraç edilen Kaşınhanı havucunun, ekiminden sofraya ulaşmasına kadar her aşaması makine desteği olsa da el marifetiyle yapılıyor.

- Kar hasadı zorlaştırdı

Bu yıl, ülke genelinde olduğu gibi Konya Ovası'na düşen kar miktarı, havuç hasadını zorlaştırdı. 

Yurt içi ve yurt dışından gelen talepleri karşılamak için ter döken işçiler, soğuk havaya rağmen sökümün yapılacağı bölümün karını traktör ile temizliyor. Kalan buz kütleleri de küreklerle temizlendikten sonra çamur içindeki havuç gün yüzüne çıkarılıyor.

Yaşları 17 ila 25 arasında değişen kadınların torbalara doldurduğu havuçlar daha sonra erkek işçilerce römorklara yükleniyor. Çalışanların arasında evlilik hazırlığı yapanların yanı sıra okul harçlığını çıkarmak için gelenler de var. 

- "Okul harçlığımı da buradan çıkarıyorum"

Sabah saatlerinde tarlada mesaiye başlayan Netice Torun (17) yaptıkları işin zahmetini anlattı.  

Ailesinin geçimine katkı sağlamak için çalıştığını dile getiren Torun, şöyle devam etti:

"Okul harçlığımı da buradan çıkarıyorum. Günlük yevmiye alıyorum. Çamur çok oluyor, bazen içine batıyoruz. Günde 50-60 çuval havuç çıkarıyoruz. Çamur ve don olunca söküm yapılamıyor. Traktör söküyor, biz çamurun içinden elle havuç topluyoruz. Traktörün arkasında da kürek var. Erkek işçiler, buzları bununla atıyor. Kar altında ne kadar eğlenceli olabilir ki. Kendi yaşıtlarımla, arkadaşlarla bazen keyifli oluyor çalışmak, ancak karla kaplı tarlada yine de zor çalışıyoruz. Çocukluğum bu tarlalarda geçti, 6-7 yıldır çalışıyorum."

- "Hasatta ilk defa kar küreği kullandık"

Tarlada çalışan işçilerden Ali Gezer (28) ise görevinin karı temizlemek olduğunu söyledi. Kadınların söktüğü havucun römorklara yüklenmesi ve karın temizlenmesi için çaba sarf ettiğini aktaran Gezer, şunları kaydetti:

"Karını temizliyoruz. Mahsulümüzü çıkarıyoruz. Sonra burada çamurun içinden çıkardığımız havuçları römorklara yüklüyoruz. Buradan çıkan havuç önce yıkama tesislerinde çamurundan arındırılarak paketleniyor. Bu yıl kar çok yağdığı için hasatta ilk defa kar küreği kullandık. Karı temizlemeden üretim yapılamaz. Üstü kar, tabanı buz, zor şartlar altında çıkarıyoruz. Günde 1 dönüm kadar sökülüyor."

- Yazın makine ile kışın elle sökülüyor

Havuç yıkama tesisi işletmecisi Osman Pullu da Kaşınhanı'nın 24 bin dekar üretim kapasitesiyle Türkiye'nin havuç üretiminde lider olduğunu ifade etti. Üretimin yüzde 50'sinin ihraç edildiğine dikkati çeken Pullu, sezon içinde hasadın temmuz ayında başladığını anlattı.

Pullu, havucun içinde bulunduğumuz aylarda da hasadın yapıldığına işaret ederek, "Bu yıl kar çok yağdı. Karın altında ürün kaldı. Üretim zor şartlar altında yapılıyor. Günde 7 ila 15 ton arasında üretim gerçekleştiriliyor. Yazın makine ile yapılıyordu ama şimdi işçilerle söküm yapılıyor. Üretici çok memnun değil. Girdiler çok fazla ama mal ucuz. Tarladan 1 liradan satışını yapıyoruz." diye konuştu.

Tarladan getirilen havucun yıkama tesislerine getirilerek çamurundan arındırıldığını vurgulayan Pullu, ürünlerin el işçiliği ile paketlendiğini ve buradan da tüketiciye ulaştığını belirtti.