Irak'ta Erbil-Bağdat Sorunları ve 2023 Seçimleri

Dünya

Bütçe ve memur maaşlarının gönderilmesi dahil bir dizi konuda kalıcı çözüme varamayan Erbil ve Bağdat’ın petrol ihracatı konusunda henüz anlaşmaya varamaması da öne çıkan konulardan biri oldu.

İsveç'in başkenti Stockholm’de Kur'an-ı Kerim yakılmasına tepki olarak Bağdat’taki İsveç Büyükelçiliğine düzenlenen baskının yanı sıra bu yıl, Musul’da 100’e yakın kişinin ölümüyle sonuçlanan düğün salonu yangını en trajik olaylardan biriydi.

Kerkük’te ordu kontrolündeki binanın Kürdistan Demokrat Partisi’ne (KDP) devredilmesi konusunda yaşanan protestolar da 2023 yılının ülke açısından hareketli geçmesine neden oldu.

ABD ve İran gerilimine sahne olan ülkede, İsrail’in Gazze’deki saldırıları sonrası ABD ve koalisyon güçlerinin üslerine yönelik saldırılar ise uzun bir aradan sonra yeniden başladı.

Irak’ta siyasi çekişmeler, saldırılar ve çözümsüz kalan birçok soruna rağmen 10 yıl sonra gerçekleşen yerel seçimler ise olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi.

Türk firmaları Musul’un yeniden imarında aktif rol aldı

Terör örgütü DEAŞ'ın 2014'te Irak'ın Musul kentini ele geçirmesiyle büyük tahribata uğrayan kentte, işgal sonrası kentin yeniden imarında Türk şirketleri önemli roller oynamaya devam etti.

Türk şirketleri, kentin yeniden imarına demir köprüler, kanalizasyon ve hastane inşası gibi çeşitli alanlarda önemli katkılar sundu.

DEAŞ işgaliyle kullanılamaz hale gelen Musul Uluslararası Havalimanı’nın onarımı da iki Türk şirketi tarafından üstenildi ve havalimanının gelecek sene sivil uçuşlara açılması bekleniyor.

Ayrıca, Basra Körfezi'ndeki Büyük Faw Limanı'ndan başlayıp Irak'ın kuzeyine doğru devam ederek Türkiye'ye ulaşacak Kalkınma Yolu Projesi de mayıs ayında duyuruldu.

Asya'yı Avrupa'ya bağlayacağı söylenen projenin 1200 kilometre uzunluğunda demir yolu ve kara yolu altyapısını içermesi planlanıyor.

Bu projenin Basra, Bağdat ve Musul'u de içeren bir güzergahı takip ederek Türkiye'deki demir yolu ağına bağlanması hedefleniyor.

KDP ve KYB milletvekilleri Mecliste yumruklaştı

IKBY Meclisi 22 Mayıs’ta, Yüksek Seçim Komisyonu konulu tartışmalı oturum sırasında KDP ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) milletvekillerinin kavgasına sahne oldu.

Mecliste çıkan arbedede bazı KDP ve KYB milletvekillerinin yumruklaştığı, kimi milletvekillerinin Meclis Başkanlık kürsüsünü işgal ettiği ve kürsüye doğru dosya ve çeşitli eşyalar attıkları görüldü.

Öte yandan, KDP ve KYB’nin seçim yasası ve azınlık kotaları gibi konularda yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle IKBY milletvekili seçimleri de ikinci kez ertelenerek 25 Şubat 2024 tarihinde yapılacağı duyuruldu.

Kur'an-ı Kerim yakılmasına tepki gösteren grup İsveç Büyükelçiliğini bastı

Irak’ın başkenti Bağdat’ta bir grup protestocu, 29 Haziran’da Stockholm’de Kur'an-ı Kerim yakılmasına tepki göstererek, İsveç Büyükelçiliğine baskın düzenledi.

Grup önce bahçeye girdi ardından da binanın çatısına çıkarak "Kur'an’a evet" sloganları attı.

Irak güvenlik güçleri yaşananlar üzerine çevrede yoğun güvenlik önlemleri aldı ve hükümet binalarıyla yabancı misyon temsilciliklerinin bulunduğu Yeşil Bölge'yi trafiğe kapattı.

Bağdat’ta 20 Temmuz’da ise Şii dini ve siyasi lider Mukteda es-Sadr’ın lideri olduğu Sadr Hareketi’ne bağlı gruplar, İsveç Büyükelçiliği binasına girerek bazı bölümlerini ateşe verdi.

Bağdat ile Erbil arasında petrol ihracatı anlaşmazlığı çözülemedi

Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatı konusunda verdiği karar sonrası 25 Mart'ta Irak'tan Ceyhan Limanı'na petrol akışı durduruldu.

IKBY Dış İlişkiler Dairesi Sorumlusu Sefin Dizayi, 30 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, IKBY petrolünün ihracatının durması nedeniyle Irak'ın yaklaşık 5,5 milyar dolarlık kayba uğradığını belirtmişti.

Türkiye'nin ve IKBY’nin petrol ihracatının yeniden başlamasını istediğini belirten Dizayi, "Bağdat resmi olarak hazır olduklarını söylüyor ancak henüz pratik bir adım atmadı." demişti.

Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani ise Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatının yeniden başlaması için IKBY, petrol şirketleri ve Türkiye ile anlaşma sağlanacağını açıklamıştı.

Buna rağmen petrol ihracatı Bağdat ile Erbil arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle yeniden başlamadı.

Kerkük’te protestolar

Kentte Kerkük Ortak Operasyonlar Komutanlığı karargahının KDP'ye teslim edilme hazırlıkları 28 Ağustos’ta protestolara yol açtı.

KDP destekçisi bir grubun, ordu kontrolündeki binanın KDP'ye teslim edilmesine karşı çıkanların kapattığı Erbil-Kerkük kara yolunun açılması talebiyle düzenlediği protestoların ardından çıkan olaylarda 4 kişi ölürken, 15 kişi yaralandı.

Irak: İran rejim karşıtları silahsızlandırılarak sınırdan uzağa yerleştirildi

Bağdat yönetimi, 19 Eylül’de İran rejimi karşıtı grupların silahsızlandırılarak, sınırdan uzak bölgeye yerleştirildiğini bildirdi.

Irak ve İran arasında imzalanan güvenlik anlaşmasının uygulanmasından sorumlu hükümete bağlı Yüksek Komisyon, Irak'taki İran karşıtı grupların iki ülke sınırına yakın yerlerdeki bürolarının tamamen boşaltıldığını ve silahsızlandırılarak sınırdan uzak yere nakledildiklerini duyurdu.

Söz konusu İranlı muhalif grupların silahsızlandırılarak Mülteciler Yüksek Komiserliğinin mevzuatına göre mülteci sayılacaklarına dikkat çekilirken, bölgede daimi olarak Irak sınır güçlerinin konuşlandırıldığı ve Irak bayrağının asıldığı belirtildi.

Musul’da düğün salonunda çıkan yangında 93 kişi öldü

Irak’ın Musul kentinde bir düğün salonunda çıkan yangında 93 kişi hayatını kaybederken, 100’ün üzerinde kişi de yaralandı.

Ülkede yangın nedeniyle 3 günlük yas ilan edilirken, olaya ilişkin soruşturma başlatıldı ve düğün salonu sahibi Erbil’de yakalandı.

Filistin’e destek gösterileri

Irak'ın başkenti Bağdat'ta 13 Ekim’de bir araya gelen binlerce Iraklı, Filistin'e destek gösterisi düzenledi.

Filistin ve Irak bayraklarıyla Bağdat'ın Tahrir Meydanı'nda toplanan Iraklılar, İsrail karşıtı ve Filistin'i destekleyen sloganlar attı.

Iraklılar 10 yıl sonra sandık başına gitti

Irak'ta 10 yıl sonra gerçekleştirilen yerel seçimler, federal bir yönetime sahip ülkede IKBY şehirlerini kapsamadı.

Şii lider Sadr, seçimleri boykot ederken, Şii partiler ülkenin özellikle güney vilayetlerinde ilk sıralarda yer aldı.

Başkent Bağdat’ta birinciliğe eski Başbakanlardan Nuri el-Maliki'nin "Kanun Devleti Koalisyonu" yerleşti.

Enbar'da eski Meclis Başkanı Sünni lider Muhammed Halbusi'nin Takaddüm Partisi birinci geldi.

Güney kentlerinden Kadisiye, Necef, Babil, Zikar ve Meysan'da Haşdi Şabi'nin siyasi uzantılarının içinde bulunduğu "Nebni İttifakı" birinci sıraya yerleşti.

Musul'da eski Musul Valisi Necim Cuburi'nin oğlu Muhannad Cuburi'nin liderliğindeki liste birinci, KDP de ikinci oldu.

Kerkük'te ise 18 yıl aradan sonra ilk defa yapılan seçimde KYB birinci, Araplar ikinci ve Birleşik Irak Türkmenleri Listesi de üçüncü oldu.

Irak’ta, ABD güçleri ile İran’a yakın milis gruplar arasındaki gerginlik arttı

İsrail’in abluka altındaki Gazze’de devam eden saldırıları sonrası Irak’ta ABD güçlerinin bulunduğu askeri üslere yönelik İran destekli bazı Şii milis grupların saldırıları ve ABD’nin bu gruplara karşılık vermesi bölgedeki gerginliği tırmandırdı.

Irak'ta İran yanlısı Şii milislerin içinde yer aldığı "Irak İslami Direniş" adlı grup, "Gazze’deki saldırılara yanıt olarak", ABD ve öncülüğündeki DEAŞ karşıtı koalisyon güçlerinin bulunduğu üslere sık sık saldırılarda bulunduğunu duyuruyor.

Bu çerçevede Enbar’daki Ayn el-Esed Askeri Üssü, Erbil’deki Harir Hava Üssü, Bağdat’taki Victory Askeri Üssü ve Erbil Uluslararası Havalimanı yakınındaki ABD üssü defalarca bomba yüklü insansız hava araçları ile hedef alındı.

İran'a yakın milis gruplar tarafından 18 Ekim’den bu yana, ABD’nin Irak ve Suriye’de bulunan üslerine 100 civarı İHA saldırısı gerçekleştirildi.

ABD ise Irak’taki askeri üslerine saldırıları gerekçe göstererek son bir ayda Irak’taki milis gruplara yönelik 3 saldırı gerçekleştirdi.

Irak hükümeti saldırıları kınarken, koalisyon güçlerinin ülkedeki misyonunu sona erdirmeye yönelik çalıştıklarını da belirtti.