Memur maaşları Husiler ile hükümetin uzlaşısına engel

Yemen'de 9 yıldır süregelen krizi sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmanın hazırlanması için Suudi Arabistan ve Umman aylardır Yemen hükümeti ile Husiler arasında arabuluculuk yapıyor.

Nisan ayında Umman ve Suudi Arabistan'dan birer heyet, başta kamu çalışanlarının maaşlarının ödenmesi konusu olmak üzere bir dizi önemli meseleyi görüşmek amacıyla Husiler ile Sana'da bir araya geldi.

Heyetler, Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg'in Yemen hükümeti ile Husilerin maaş meselesi gibi uzlaşamadığı konuları çözmek için çalıştığı dönemde devreye girdi.

Maaş krizi nasıl başladı?

Eski Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi, Ağustos 2016'da Merkez Bankasının Husilerin elindeki başkent Sana'dan geçici başkent ilan edilen Aden'e taşınması kararını aldı.

Merkez Bankasının taşınma kararı, 2014'ün sonlarında başkentin ve tüm devlet kurumlarının kontrolünü ele geçiren Husilere karşı Yemen hükümetinin uyguladığı baskılar kapsamında gerçekleşti.

Merkez Bankasının Aden'e taşınmasının ardından, Husilerin kontrol ettiği bölgelerde siviller, memurlar ve askeri personele maaş ödemeleri durdurulurken, hükümetin kontrol ettiği bölgelerde ise maaş ödemeleri sürdürüldü.

Husiler, kontrolleri altındaki bölgelerde maaş ödemesi durdurulan memurların sayısının bir milyonu aştığını belirtiyor.

Çözüme varmayan istişareler

Suudi Arabistan ve Umman'dan önce BM, maaş krizinin çözümü için diplomatik girişimlere öncülük etti.

BM'yi arabuluculuğa iten en önemli sebepler arasında, maaşını alamayan kişilerin gelirsiz yaşamaya başlamasıyla bu kişilerin yaşam şartlarının büyük ölçüde kötüleşmesi ve böylece ülkede yoksulluğun artması bulunuyordu.

Yemen'deki sivil kuruluş Araştırmalar ve Ekonomik Medya Merkezi'nin raporuna göre, maaşların ödenmemesinin getirdiği kriz 6 milyondan fazla kişinin aşırı yoksulluk seviyesine gerilemesine sebep oldu.

BM'nin öncülüğünde yürütülen istişareler süresince Yemen hükümeti, Husilerin kontrolündeki bölgelerde maaşların ödenmesi karşılığında bu bölgelerden elde edilen tüm gelirlerin Aden'deki Merkez Bankasına aktarılmasında ısrarcı oldu.

Yemen hükümeti, yalnızca Hudeyde Limanı'ndan elde edilen gelirin Husilerin kontrolündeki bölgelerde tüm maaşların ödenmesine yeteceğini savunurken, Husiler ise bunu reddediyor.

Husiler, Yemen'in tüm bölgelerinde maaşların hükümetin kontrol ettiği petrol ve gaz ihracatından elde edilen gelirlerle ödenmesi gerektiğini savunuyor.

Husiler, Nisan 2022'de uzlaşılan ve ekim ayına kadar süren ateşkes için yürütülen müzakerelerde Yemen'de ateşkesin uzatılması karşılığında maaşların ödenmesini birçok kez şart koşmuştu.

Maaş müzakereleri nasıl karmaşıklaştı?

Husilerin, memur maaşları konusunda taleplerini artırması, müzakere dosyasında yeni düğümleri de beraberinde getirdi.

Riyad ve Muskat'taki müzakerelerde Husiler, kontrolleri altındaki bölgelerde yıllardır ödemesi durdurulan memur maaşlarının ödenme mekanizması konusunda yeni talepler sundu.

Husiler, bu yılı esas alarak askeri ve sivil tüm milislerine maaş ödenmesini şart koşarken, hükümet 2014 yılındaki verilerin temel alınmasını istiyor.

Husiler, daha önce 2014 yılının esas alınmasını kabul ediyordu ancak bu yılın esas alınmasındaki ısrarı dosyanın çıkmaza girmesine neden oluyor.

Bu konuda hükümetin ve Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun Yemen'de barışın tesisi için yoğun çaba sarf etmesinden cesaret alan Husilerin, talep çıtasını yükselttiği ifade ediliyor.

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad Muhammed el-Alimi, Suudi Arabistan'ın Cidde kentindeki Arap Birliği Zirvesi'nde yaptığı konuşmada Husilerin, Yemen hükümetinin girişimlerine iyi niyetle karşılık vermek yerine 8 aydır ticari gemilerin ve tankerlerin petrol ihraç edilen limanlara girişini engellediğini söylemişti.

Alimi, Husilerin bu şekilde memur maaşlarının ödenmesinin düzenlenmesi ve kapsamının genişletilmesi konusunda daha fazla kazanım sağlamaya çalıştığını savunmuştu.

Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat ise 15 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, ABD'nin çözüm istemediğini, Suudi Arabistan'ın mutlaka ödenmesi gerektiği yönündeki kanaatine rağmen ABD'nin memur maaşlarının ödenmesini istemediğini aktarmıştı.

Meşat, maaşların ödenmesi, Sana Havalimanı ve Hudeyde Limanı'nda ablukanın tamamıyla kalkması gibi insani dosyalarda çözüme ulaşılamamasının sonuçları konusunda ise uyarıda bulunmuştu.