Volkanik hareketlere yönelik araştırmalar sürüyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye'deki olası volkanik tehlikeler konusunda araştırmalar yapıldığını belirterek, bu kapsamda MTA Genel Müdürlüğü ile İngiltere'den Bristol Üniversitesinin ortak yürütücülüğünde hayata geçirilen "Afet Riskinin Azaltılması ve Acil Durum Eylem Planlarının Yapılabilmesi İçin Türkiye'de Volkanik Riskin Belirlenmesi" projesinin bugüne kadar yapılan en detaylı çalışma olduğunu ifade etti.

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre Dönmez, CHP İzmir Milletvekili Murat Bakan'ın soru önergesine verdiği yanıtta, jeolojik olarak aktif bir bölgede bulunan Türkiye'de yer alan ve uzun süredir uykuda olan volkanların anlaşılması, aktivitelerinin belirlenmesi ve takip edilmesi için çalışmalar yapıldığını belirtti.

MTA Genel Müdürlüğünün 2010-2011 yıllarında "Orta Anadolu'da Holosen Volkanizması: Hasandağı ve Kapadokya'da İlk İnsanların Yaşam Ortamı" adlı projeyi başlattığını ifade eden Dönmez, 2013-2016 döneminde de "Anadolu'nun Kuvaterner Volkanizması ve Potansiyel Volkanik Tehlikelerinin Araştırılması" projesinin hayata geçirildiğini bildirdi.

Dönmez, 2017-2018 yıllarında uygulanan "Anadolu'daki Aktif Volkanların Volkan İzleme Yöntemleri ile Takibi" isimli projeyle de araştırmaların devam ettiğini vurgulayarak şu bilgileri verdi:

"Bu projeler kapsamında özellikle Orta Anadolu'da yer alan Hasan Dağı (Aksaray-Niğde) ve Erciyes Dağı (Kayseri) volkanlarında, Batı Anadolu'da Kula (Manisa), Güney Batı Anadolu'da Gölcük (Isparta) volkanında detaylı volkanolojik araştırma çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda volkanizmanın aktivitesinin takibi için gaz, sıcaklık, pH değişimleri periyodik olarak takip edilmiş ve gelecekte yapılacak çalışmalar için veri tabanı oluşturulmuştur. Volkanların geçmişini anlayabilmek için birçok detaylı çalışma yapılmış olup bu çalışmalar ulusal ve uluslararası bilimsel platformlarda rapor, yayın ve sunum olarak paylaşılmıştır."

Son olarak 2017-2019 döneminde TÜBİTAK tarafından desteklenen "Afet Riskinin Azaltılması ve Acil Durum Eylem Planlarının Yapılabilmesi İçin Türkiye'de Volkanik Riskin Belirlenmesi" projesinin hayata geçirildiğini belirten Dönmez, bu çalışmanın MTA Genel Müdürlüğü ve İngiltere'den Bristol Üniversitesinin ortak yürütücülüğünde gerçekleştirildiğine dikkati çekti. Dönmez, "Söz konusu çalışma bugüne kadar Türkiye'deki volkanların aktiviteleri ve riskleri açısından yapılan en detaylı çalışma." değerlendirmesinde bulundu.

2010 ile 2019 yılları arasında sürdürülen bu çalışmalarda Türkiye'deki 14 volkana ilişkin olası volkanik tehlikelerin ortaya konularak risk değerlendirmeleri yapıldığını belirten Dönmez, 14 volkanın her biri için volkan profilleri oluşturulduğunu ve bunların volkanın patlama geçmişi, tehlike analizi, senaryo bazlı tehlike haritaları, maruz kalacak varlıklar ve riskleri içeren bilgiler içerdiğini ifade etti.

220 bin simülasyon ve 30 patlama senaryosu

Dönmez, Hasan, Erciyes, Acıgöl, Göllüdağ, Karapınar Volkanik Alanı, Süphan, Nemrut, Tendürek, Aprı, Gökcük, Kula Volkanik Alanı ve Karacadağ için tefra yağışı tehlikesi kapsamında 220 bin simülasyon gerçekleştirilerek 30 patlama senaryosu oluşturulduğunu bildirdi.

Piroklastik akış tehlikeleri için 214 simülasyon hazırlandığını ifade eden Dönmez, lahar akışı için de 61 simülasyon yapıldığını vurguladı.

Bakan Dönmez, 14 volkan için de maruziyet haritaları oluşturulduğunu belirterek şunları kaydetti:

"Toplam 72 tane olan bu haritalarda volkanların 10-30-100 kilometre çevresi için 6 başlıkta, etkilenecek nüfus, yollar, havalimanları, hastaneler, endüstriyel alanlar, okullar ve tarım alanları belirlenmiştir. Oluşturulan senaryolara dayanılarak volkanik tehlike haritaları üretilmiştir. Bu kapsamda 7 piroklastik akış haritası, 11 piroklastik yayılım haritası ve 16 lahar akış haritası üretilmiştir. Olası bir eksplosif püskürme sonrası oluşacak metrekare başına 190 kilogram tefra yükü için 14 harita, metrekare başına 10 kilogram tefra yükü için 18 harita, metrekareye 1 kilogram tefra yükü için 9 harita üretilmiştir. Üretilen tüm bu haritalar senaryo bazlı olup ileride gerçekleşebilecek olası patlamalarla ilgili daha detaylı çalışmalar yapılması gerekir. Bu haritalar önceliklerin belirlenmesi, olası acil durum planlarının yapılabilmesi için öncü bilgiler sağlar. Kaynakların kullanılmasında önceliklerin belirlenmesinde olanak sağlar."

Tüm volkanik tehlikeleri kapsayan 12 bütünleşik volkanik tehlike haritası üretildiğini belirten Dönmez, "Bu bütünleşik tehlike haritalarında volkanın kendine özgü karakteri ve oluşturabileceği olası patlamalarla meydana gelecek volkanik tehlikeler bulunmaktadır." ifadesini kullandı.

Dönmez, MTA çalışmaları kapsamında Hasan ve Erciyes Dağı volkanlarının 2017 ve 2018'de kurulan GPS istasyonlarıyla izlendiğini bildirdi.