Ya Suriye’de savaşırsın ya da sınırdışı olursun

Dünya googletag.cmd.push(function() { googletag.display('dfp-haber-ici'); });

İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre, ülkelerindeki çatışmalardan kaçan Afgan sığınmacılar ilk durakları İran’da Devrim Muhafızları tarafından durdurularak, savaşmak üzere zorla Suriye’ye gönderiliyor. Savaşmayı kabul etmezlerse, sınır dışı ediliyorlar. 14 yaşındaki Afgan Ali, İranlı askerlerin kendisine iki seçenek sunduğunu söyledi: Ya Suriye’de savaşırsın ya da Afganistan’a dönersin.

Maşid Ahmedzai plastik bir botla Türkiye’nin Ege kıyılarından Midilli’ye ulaştı. Türkiye’den önceki durağı olan Tahran’da, yasal statüsü olmadan dört yıldır yaşıyordu. Onu Türkiye’ye, oradan da Avrupa’ya kaçıran şey; İran Devrim Muhafızları tarafından zorla Suriye’de savaşmaya gönderilmesi oldu.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Ekim 2015’te ulaştığı 17 yaşındaki Ahmedzai, Tahran’da inşaatlarda çalıştığını, Haziran ayında kuzeniyle birlikte gözaltına alındığını anlattı. Gözaltına alındıklarında doğrudan bir askeri kampa götürüldüler ve onlarca Afgan gencin de orada tutulduğunu gördüler:

“Askeri yetkililer bizi seçerek savaşmaya uygun olanlarla olmayanları ayırdı. 20 Afgan erkekle birlikte beni de aldılar. Kuzenimi seçmediler, onun yerine Afganistan’a sınır dışı ettiler. Bize hiçbir seçenek bırakmadılar, eğitip savaşmaya zorladılar. ‘Suriye’de savaşıp şehit olacaksınız, bu çok iyi bir şey’ dediler.”

21 günlük eğitimin ardından uçakla Şam’a götürüldüler

Ahmedzai, Tahran’ın yaklaşık 60 km güneyindeki Varamin’de başka bir askeri kampa götürüldüklerini anlatıyor:

“Yaklaşık bin kadar Afgan ve Pakistanlı vardı. Pakistanlılar üçte birimiz kadardı. Orada tanıştığım Afganlar İranlı yetkililerin kendilerini zorla aldığını anlattı. Bazıları camilere giderek savaşmaya gönüllü olduğunu söylemiş, İranlı askerler onlara çok daha iyi davranıyordu, onların eğitim aldıkları üs de farklıydı. Çoğu para için savaşmaya gitti. Ama bizim olduğumuz üste konuştuğum kişiler, İranlıların kendilerini zorla eğitime aldığını söyledi.”

Dini liderlerin sürekli vaazlar verdiğini, Suriye’de Şiilerin kaderini koruyacaklarını anlatan Ahmedzai, 21 günlük eğitimde hendek kazmayı ve telsiz kullanmayı öğrendiklerini söyledi. Silah eğitimi kısmındaysa roketli bombalar dâhil ağır silahlar vardı.

‘IŞİD’le savaşırken ön saflarda olmamızı emrettiler’

Temmuz ayında eğitim alan herkesi 180 kişilik gruplara ayırarak siyah camlı otobüslerle Tahran Havaalanı’nın askeri bölümüne götürdüler. Buradan uçakla Şam’a ulaştıklarında İranlı askerler üniforma ve silahlarını verdi, Humus yakınlarındaki Palmira bölgesine götürdü. Burada 20 gün kadar Suriyeli ve Afganlarla birlikte savaştıktan sonra, İranlılar bu sefer grubu alıp Humus Petrol Rafinerisi’ne götürerek IŞİD’e karşı savaşmaları söylendi:

“DAEŞ ilerliyor; Araplar geri çekiliyordu. Suriyeliler savaşmaktan çok korkuyordu. Bu yüzden IŞİD’le savaşırken bizim ön saflarda olmamızı emrettiler. Yanımızda neredeyse hiç Suriyeli yoktu. İlerlemeyi reddedersek hepimizi vuracaklarını, geri çekilemeyeceğimizi söylediler. Reddeden olsaydı, komutan bacaklarından vuracaktı. Benim grubumdaki iki kişiyi bu şekilde vurdu. Komutan İran Devrim Muhafızlarından Ebu Hamid de denilen Hoci Haydar isimli bir İranlıydı.”

Gönüllü giden Afganlar iki aylık sürelerle savaşırken, Ahmedzai üç ay Suriye’de kaldı. İranlı yetkililer her ay yaklaşık bin dolarlık maaş alacağını söylemişlerdi ancak eline toplamda bin 650 dolar karşılığında İran Riyali geçti. Eylül ayı sonunda Tahran’a geri gönderildi, İran içinde özgürce seyahat edebileceği bir belge verilerek 15 gün izne çıkarıldı. İranlılar, 15 gün sonra geri dönmezse ailesinin tutuklanacağını söylese de Ahmedzai bu süre içinde Türkiye sınırını geçerek, Yunanistan’ın Midilli Adası’na ulaştı.

'Devrim Muhafızları Afgan göçmenleri Suriye’ye gitmeye zorluyor'

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün açıklamasına göre Avrupa’ya gitmek için ülkelerinden kaçan Afgan sığınmacılar, ilk durakları olan komşu İran’dan Türkiye’ye geçemeden, Devrim Muhafızları tarafından durduruluyor. Devrim Muhafızları, Suriye’de savaşacak fiziksel özelliklere sahip olanları ayırıp savaşa gitmeye zorluyor. İran makamları tarafından iltica başvurularında zorluk çıkarılan ve sınır dışı edilmekten korkan bazı Afganlar, Suriye’de savaşmayı kabul etmek zorunda kalıyor. Suriye’ye gönderildikten sonra kaçmayı başaranlarla, İnsan Hakları İzleme Örgütü konuştu.

Örgüte göre İran Devim Muhafızları, Kasım 2013’ten bu yana binlerce Afgan’ı savaşmak üzere Suriye’ye gönderdi. Örgüt, savaşmak istemeseler bile Afganların buna çeşitli yöntemlerle zorlandığını belirtti. Afganlar özellikle Şiiler için kutsal olan bölgeleri korumak üzere gönderiliyor. Aynı zamanda Afganlara finansal destek ve İran’da resmi oturma izni sözü verilip, ‘gönüllü’ olmaları teşvik ediliyor.

Ege Denizi’nde göçmenlerin Yunanistan’daki ilk duraklarından biri olan Midilli Adası’na giderek yirmiden fazla Afgan ile konuşan İnsan Hakları İzleme Örgütü, Suriye’de savaşmaya zorlananların bir süre sonra gizlice Türkiye’ye geçerek oradan Avrupa’ya kaçmaya çalıştığını söyledi.

Afganların bazıları savaşmaya zorlanırken, bazıları ise dini sebeplerle ya da İran’da oturma izni alabilmek için gönüllü olarak Suriye’ye gittiğini de belirtti.

‘Ya Suriye’de savaşacaklar ya da Afganistan’a geri gönderilecekler’

Örgüte göre, İranlı yetkililer binlerce Afgan’ın Suriye’ye gönüllü olarak gittiğini söylese de; İran’daki belirsiz statüleri ve sınır dışı edilme korkusu kararlarını büyük oranda etkiliyor. Örgütün konuştuğu Afganların söylediğine göre, İran’da kalırlarsa tutuklanacak olmaları korkusu, Suriye’ye gidişlerinde önemli bir faktör.

Örgütle konuşmayı kabul eden Afganlardan bir kısmı Afganistan’a sınır dışı edilme ya da Suriye’de savaşma seçenekleri olduğunu, Afganistan’a dönmeyi tercih ettiklerini söyledi. Bir kısmı ise Suriye’den geri dönmeyi başarmaları halinde İran’da yasal statü elde etme imkânı olduğu için savaşmayı tercih etti.

İran Devrim Muhafızları, İran vatandaşlarını zorunlu olarak askere alabiliyor. Ancak yabancı ülke vatandaşları için böyle bir kanun bulunmuyor.

Kaynak : İnsan Hakları İzleme Örgütü