18 MADDE NE GETÄ°RÄ°YOR?-2

5. MADDE

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 5. Madde ÅŸu ÅŸekilde halka sunuluyor:  “2709 sayılı Kanunun 87 nci maddesi aÅŸağıdaki ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. MADDE 87- Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, deÄŸiÅŸtirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüÅŸmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaÅŸ ilânına karar vermek; milletlerarası andlaÅŸmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beÅŸte üç çoÄŸunluÄŸunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diÄŸer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.”

16 Nisan’da oylanacak anayasa referandumunda anayasanın 87. Maddesinin de deÄŸiÅŸikliÄŸe gideceÄŸini ifade eden Baro BaÅŸkanı Mustafa AladaÄŸ, “Anayasamızın 87. Maddesinde yapılan deÄŸiÅŸiklik teklifinde getirilmek istenen partili CumhurbaÅŸkanlığı sistemi ile artık BaÅŸbakan ve Bakanlar Kurulu ortadan kaldırılıyor, yürütmenin başı partili CumhurbaÅŸkanı olacak. Bakanlar Kurulu yeni düzenleme de öngörülmediÄŸine göre 87. Maddenin eski halinde yer alan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, Bakanlar Kurulunu ve bakanların denetleme yetkisi ile birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin belli konularda Bakanlar Kurulu’na Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi de doÄŸal olarak ortadan kalkmış olacak. Madde metininde de düzenlenen Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi CumhurbaÅŸkanına ait olacak” ifadelerini kullandı.

6. MADDE

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 6. Madde ÅŸu ÅŸekilde halka sunuluyor:   “Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸu ile aynen kabul ederse, kanun CumhurbaÅŸkanınca yayımlanır; Meclis, geri gönderilen kanunda yeni bir deÄŸiÅŸiklik yaparsa, CumhurbaÅŸkanı deÄŸiÅŸtirilen kanunu tekrar Meclise geri gönderebilir.”

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen maddelerden bir tanesinin de ‘Kanunların CumhurbaÅŸkanınca yayımlanması’ baÅŸlıklı 89. Madde de öngörülen deÄŸiÅŸiklik olduÄŸunu aktaran AladaÄŸ, “Bu maddede ÅŸu anlatılmak isteniyor. Önceden Meclis kanunu cumhurbaÅŸkanına gönderir CumhurbaÅŸkanı da aynı ÅŸekilde geri gönderip, Mecliste düzenleme yapmadan CumhurbaÅŸkanına geri gönderirse CumhurbaÅŸkanı kanunu yayımlamak zorundaydı. DeÄŸiÅŸiklik teklifi ile cumhurbaÅŸkanının kanunu yayınlanacağı düzenlenmiÅŸ ancak aynen kabul için üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸu ile kabul zorunlu kılınmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi(TBMM) tarafından kabul edilen bir kanunun, TBMM’de kabul edildiÄŸi ÅŸekli ile cumhurbaÅŸkanı tarafından yayımlanması için milletvekili sayısının 600 olacağı bir mecliste, en az 301 oy ile tekrar kabul edilmesi gerekiyor. DeÄŸiÅŸiklik ile getirilmek istenen bu oranın yüksek olduÄŸu, bu hali ile yasama yetkisine sahip meclisin yasama faaliyetlerini meclis iradesine uygun olarak yerine getiremeyebileceÄŸi göz ardı edilmemelidir. Mevcut düzenleme de Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tam sayısının 1/3 ile toplanır, toplantıya katılanların salt çoÄŸunluÄŸu ile karar verir. Ancak karar yeter sayısı meclis üye tam sayısının 1/4 ‘ünden az olamaz ÅŸeklindedir. 550 milletvekilinin bulunduÄŸu mecliste karar yeter sayısı ise 151’dir. Meclisin yayımlanması için CumhurbaÅŸkanına gönderdiÄŸi kanunu aynen kabul oranının, meclis lehine makul bir seviyeye çekilmesinde yarar görüyorum. Üye tam sayısının 1/3 gibi” ÅŸeklinde konuÅŸtu

7. MADDE

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 7. Madde ÅŸu ÅŸekilde halka sunuluyor:   “Madde 93 –(2) Meclis, bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir; ara verme veya tatil sırasında, CumhurbaÅŸkanınca toplantıya çaÄŸrılır.”

DeÄŸiÅŸiklik teklifi ile Meclis’in 3 ay tatil yapabileceÄŸine dair düzenlemenin korunduÄŸuna dile getiren Konya Barosu BaÅŸkanı Mustafa AladaÄŸ, “93. Madde de düÅŸünülen deÄŸiÅŸiklik ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 3 ay tatil yapabileceÄŸine dair düzenleme korunmuÅŸ ancak ara verme ve tatil sırasında eski düzenlemede yer alan ‘DoÄŸrudan doÄŸruya ve Bakanlar Kurulu’nun istemi üzerine CumhurbaÅŸkanı tarafından toplantıya çaÄŸrılır’ ifadeleri yerine yalnız ‘CumhurbaÅŸkanı’ tarafından toplantıya çaÄŸrılır ÅŸeklinde düzenlemeye gidilmiÅŸtir. Burada da yasama yetkisini elinde bulunduran Türkiye Büyük Millet Meclisi aleyhine bir düzenlemenin yapıldığından bahsetmek mümkün. Bu nedenle artık Bakanlar Kurulu olmayacağına göre en azından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ara verme veya tatil sırasında doÄŸrudan doÄŸruya meclisi toplantıya çağırma yetkisinin korunmasında fayda görüyorum” dedi.

8. MADDE

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 8. Madde ÅŸu ÅŸekilde halka sunuluyor: “Madde 98- Türkiye Büyük Millet Meclisi; meclis araÅŸtırması, genel görüÅŸme, meclis soruÅŸturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır. Meclis araÅŸtırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir.” Bu madde ile ilgili olarak bazı terimlerin açıklanması gerekiyor. ÖrneÄŸin, genel görüÅŸme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüÅŸülmesidir. Meclis soruÅŸturması ise CumhurbaÅŸkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin beÅŸinci, altıncı, yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruÅŸturmadan ibarettir. Yazılı soru; yazılı olarak en geç on beÅŸ gün içerisinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, CumhurbaÅŸkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir. Meclis araÅŸtırması, genel görüÅŸme ve yazılı soru önergelerinin verilme ÅŸekli, içeriÄŸi ve kapsamı ile araÅŸtırma usulleri Meclis Ä°çtüzüÄŸü ile düzenlenir.

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen 98. Madde ile ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bilgi edinme ve denetim yolları ve getirilmek istenen deÄŸiÅŸiklik ile madde kenar baÅŸlığı kaldırılıyor. BaÅŸkan AladaÄŸ, “Anayasamızın 98. Maddesinde düzenlenen TBBM’nin bilgi edinme ve denetim yolları baÅŸlık maddesi ile getirilmek istenen deÄŸiÅŸiklik ile madde kenar baÅŸlığı kaldırılıyor. TBMM’nin soru ve gensoru yolu ile denetim yetkileri kaldırılıyor, soru yerine yazılı soru düzenlemesi getiriliyor ve Gensoru tarihe karışıyor. Hâlbuki bunlar önemli birer denetim mekanizmalarıydı. Kaldırılabilir ancak yerine bir ÅŸey konulmamış, boÅŸluk oluÅŸmuÅŸ. Dolayısıyla vesayetten kaçalım derken yepyeni bir vesayet tarzı gelebilir. Kontrolsüz güç baÅŸta kiÅŸinin kendisine zarar verir. Onun için bir ÅŸekilde denetlemenin olması gerekiyor. Gensoru mekanizmasının korunması veya yürütmenin başı olacak CumhurbaÅŸkanı’nı denetleyecek baÅŸkaca bir düzenlemeye ihtiyaç vardır diye düÅŸünüyorum” diye konuÅŸtu.

9. MADDE

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen ve vatandaşın oyuna sunulan maddelerden 9. Madde ÅŸu ÅŸekilde halka sunuluyor:   “Madde 101- CumhurbaÅŸkanı, kırk yaşını doldurmuÅŸ, yüksek öÄŸrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliÄŸine sahip, Türk vatandaÅŸları arasından, doÄŸrudan halk tarafından seçilir.”

“CumhurbaÅŸkanının görev süresi beÅŸ yıldır. Bir kimse en fazla iki defa CumhurbaÅŸkanı seçilebilir.”

“CumhurbaÅŸkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beÅŸini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir. CumhurbaÅŸkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliÄŸi sona erer.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoÄŸunluÄŸunu alan aday CumhurbaÅŸkanı seçilir. Ä°lk oylamada bu çoÄŸunluk saÄŸlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoÄŸunluÄŸunu alan aday CumhurbaÅŸkanı seçilir.”

Ä°kinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boÅŸalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. Ä°kinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum ÅŸeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoÄŸunluÄŸunu aldığı takdirde CumhurbaÅŸkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoÄŸunluÄŸunu alamaması halinde sadece CumhurbaÅŸkanı seçimi yenilenir.”

“Seçimlerin tamamlanamaması halinde yenisi göreve baÅŸlayıncaya kadar mevcut CumhurbaÅŸkanının görevi devam eder.”

“CumhurbaÅŸkanlığı seçimlerine iliÅŸkin diÄŸer usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.”

DeÄŸiÅŸtirilmesi teklif edilen 18 maddeden 9. Madde CumhurbaÅŸkanı’nın seçilme nitelikleri ile ilgili. CumhurbaÅŸkanının seçilmesi için gerekli ÅŸartların ne olacağının belirtildiÄŸi teklifi deÄŸerlendiren BaÅŸkan Mustafa AladaÄŸ, “Anayasamızın 101. Maddesinde düÅŸünülen deÄŸiÅŸiklik teklifi ile artık CumhurbaÅŸkanı’nın tarafsız olma, tarafsız davranma mecburiyeti ortadan kalkıyor. Zira deÄŸiÅŸiklik teklifinin yegâne amacı Partili CumhurbaÅŸkanlığı Sistemi’nin hayata geçirilmesidir. CumhurbaÅŸkanı’nın doÄŸrudan halk tarafından seçilmesi zorunluluÄŸu son derece yerinde ve doÄŸru bir karardır. Zira asıl olan halkın, milletin iradesidir. Herkes bu iradeye saygı duymak zorundadır” ifadelerini kullandı. Madde metninde CumhurbaÅŸkanı seçilebilmek için 40 yaÅŸ zorunluluÄŸunun korunduÄŸunu söyleyen BaÅŸkan AladaÄŸ, “Madde metninde 40 yaÅŸ zorunluluÄŸu korunmuÅŸ ve bu maddede milletvekili seçilme yaşının önce 30’dan 25’e, ardından da 18’e düÅŸürülmesi düÅŸünüldüÄŸünde, CumhurbaÅŸkanı için de 40 yaÅŸ ÅŸartının pekâlâ daha aÅŸağılara düÅŸürülmesi düÅŸünülebilir” dedi. CumhurbaÅŸkanı’nın 5 yıl süre ile en fazla 2 defa seçilmesinin devlet yönetimi açsından bir istikrar anlamı taşıdığını dile getiren AladaÄŸ, “CumhurbaÅŸkanının 5 yıl süre ile en fazla 2 defa seçilmesi devamlılık ve istikrar anlamında yerinde bir düzenleme olarak deÄŸerlendirilebilir. Peki, herkes cumhurbaÅŸkanı adayı olabilir mi? CumhurbaÅŸkanı adayı olabilmek için siyasi parti grupları genel seçimlerde tek başına veya birlikte geçerli oyların yüzde 5 oyunu almış olanlar ile en az yüz bin seçmen tarafından aday gösterilenler aday olabilir. Burada ifade etmek istediÄŸim kamuoyunca tanınan ancak hal ve hareketleri ile toplum tarafından pek tasvip edilmeyen birinin ‘Ben adayım’ demesi madde metni gereÄŸince mümkün deÄŸil” ifadelerini kullanarak sözlerine son verdi.