AYM'den 'bekçi' kararı

Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yer alan karara göre, CHP'li 125 milletvekili, Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nda 8 ayrı düzenlemenin anayasaya aykırı olduÄŸu öne sürülerek iptali ve yürürlüğünün durdurulması için AYM'ye baÅŸvurdu. Ä°ptal talebinin gerekçesinde, kanunun 6'ncı maddesinde yer alan 'noksan alınan tedbir' kavramının belirli olmadığı, 'tamamlattırmak' ibaresinin ise mülkiyet hakkını ihlal ettiÄŸi, 'gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri almak' ibaresinin toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını sınırlayıcı nitelikte olduÄŸu, 'halkın sükun ve istirahatini bozanları ve baÅŸkalarını rahatsız edenleri' kavramının açık olmadığı, 'engellemek' ibaresinin ise hangi iÅŸ, iÅŸlem ve eylemleri kapsadığının belirli olmadığı belirtildi.

TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ HAKKINA SINIRLAMA VURGUSU

AYM kararında, dava konusu kuralda; bekçilerinin önleyici ve koruyucu görev ve yetkileri kapsamında konut, iÅŸ yeri ve araçların sahiplerinin noksan aldıkları tedbirlerin neler olduÄŸunun açıklanmadığı belirtildi. Kararda, yeterli kanuni ilke ve çerçeveyi öngörmemesi nedeniyle kuralın belirsiz olduÄŸu, kamu düzenini bozacak eylem ve durumların mahiyeti, boyutu ve sınırlarının neler olduÄŸu belirlenmediÄŸi deÄŸerlendirmesinde bulunuldu. Ayrıca, 'kamu düzenini bozacak mahiyetteki gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri alma' yetkisi veren düzenlemenin, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sınırlama getirdiÄŸine vurgu yapıldı. 

Mahkeme, kanunda bekçilere verilen, 'halkın sükun ve istirahatini bozanları ve baÅŸkalarını rahatsız edenleri engelleme' yetkisine iliÅŸkin kuralı da iptal etti. Ä°ptal gerekçesinde, kuralda yer alan eylemlerin kabahat kapsamındaki eylemler olarak mı deÄŸerlendirileceÄŸi, engellemenin kapsamı, hangi yetkileri içerdiÄŸi ve sınırları konusunda bir belirleme bulunmadığı anlatıldı. 

EL Ä°LE DIÅžTAN ARAMA YAPAMAYACAK

Bekçilere el ile dıştan kontrol yetkisi veren düzenleme de Anayasa’ya aykırı bulundu. Kararda söz konusu düzenlemenin, 'kiÅŸilerin özel hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına' sınırlama getirdiÄŸi kaydedilerek, kuralın hem belirsizlik içerdiÄŸi hem de keyfiliÄŸi önleyecek güvenceleri saÄŸlamadığı belirtildi. 

AYM’nin iptal ettiÄŸi maddeler arasında, bekçilere, 'görev bölgeleri içinde bulunan konut, iÅŸ yeri ve araçlar gibi malların korunmasında sahipleri tarafından noksan alınan tedbirleri tamamlattırma' yetkisi de yer aldı. Kararda, "Bekçilerin önleyici ve koruyucu görev ve yetkileri kapsamında konut iÅŸ yeri ve araç sahiplerinin noksan aldıkları tedbirlerin neler olduÄŸu açıklanmadığı gibi, bu tedbirlerin tamamlanmasından ne anlaşılması gerektiÄŸi, bu yetkinin kapsam ve sınırları ile nasıl gerçekleÅŸtirileceÄŸinin belirli olmadığı, yeterli kanuni ilke ve çerçeveyi ön görmemesi nedeniyle kuralın belirsiz olduÄŸu sonucuna ulaşılmıştır" deÄŸerlendirmesi yapıldı.

BAKANLIK YÖNETMELİĞİNE BIRAKILAMAZ 

Bekçilerin istihdamı ve iÅŸe alınmalarından sonraki hiyerarÅŸilerine iliÅŸkin düzenlemeler de iptal edildi. Mahkeme, bekçilerin istihdamı için 'İçiÅŸleri Bakanlığı'nca çıkarılan yönetmelikle belirlenen eÄŸitim, yaÅŸ, saÄŸlık ve fiziki yeterlilik gibi özel ÅŸartlar aranır' ve 'çarşı ve mahalle bekçisi olarak istihdam edilmek için İçiÅŸleri Bakanlığı'nca çıkarılan yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara göre yapılacak giriÅŸ sınavında baÅŸarılı olmak ÅŸarttır' ÅŸeklindeki hükümleri de Anayasa'ya aykırı buldu. 

ASTLIK-ÃœSTLÃœK Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ°

Kanunun 2'nci maddesinde yer alan ve bekçilerin amirlerinin meslek hiyerarÅŸisi içinde belirlenmesini düzenleyen hüküm de iptal edildi. Ä°ptal kararında, söz konusu düzenlemede bekçilerin astlık-üstlük iliÅŸkisi içerisinde mesleki hiyerarÅŸideki konumları ve amirlerinin kimler olduÄŸunun açıklanmadığı belirtilerek, "Amirlerinin nasıl ve hangi ölçütler dikkate alınarak tespit edileceÄŸi açık ve net biçimde ifade edilmediÄŸinden belirli ve öngörülebilir nitelikte bir düzenleme içermeyen kural kanunilik ilkesine aykırıdır" denildi. 

KÄ°MLÄ°K KONTROLÃœ DEVAM EDECEK 

Ayrıca, bekçilere, 'suç iÅŸlenmesi, suçun faillerinin ya da aranan kiÅŸilerin kimliklerini tespiti ile mevcut ve muhtemel tehlikeleri önleme' amacıyla kiÅŸileri durdurma ve kimlik tespiti yetkisi veren düzenlemenin iptal talebi ise reddedildi. Bekçilere, kimlik ya da belge göstermekten ve açıklamada bulunmaktan kaçınan ve yalan beyanda bulunulması nedeniyle kimliÄŸi belirlenemeyen kiÅŸileri 'tutma' yetkisi veren düzenleme de Anayasa’ya aykırı bulunmadı. 

SÄ°LAH KULLANMA YETKÄ°SÄ°NÄ°N Ä°PTALÄ° Ä°STEMÄ°NE RET

Mahkeme, bekçilere silah kullanma yetkisi verilen düzenlemenin iptali talebini de reddetti. Ret kararının gerekçesinde, bekçilere bu yetki verilirken Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’na atıfta bulunulduÄŸu belirtilerek, "Saldırıları etkisiz kılmak ve hakkında tutuklama, gözaltına alma zorla getirme veya yakalama emri verilmiÅŸ kiÅŸileri ya da suç üstü halinde şüphelileri yakalamak amacıyla silah kullanılabileceÄŸinin hüküm altına alındığı, böylece yetkinin veriliÅŸ amacına aykırı ve orantısız ÅŸekilde kullanılmasını engelleyecek güvenceye yer verildiÄŸi görülmektedir" denildi.