Çalışılmayan döneme de doğum borçlanması

Kamu BaÅŸdenetçisi Nihat ÖmeroÄŸlu, geçmiÅŸte sigortalı çalışması bulunan kiÅŸinin, herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak çalışmadığı dönemde yaptığı doÄŸumuna iliÅŸkin borçlanma talebinin yerine getirilmesi gerektiÄŸine karar verdi. Ankara'da 1998-1999 yıllarında emekli sandığına tabi çalışması bulunan bir kadın, 2002'de doÄŸum yaptı ve 2005 yılına kadar herhangi bir yerde çalışmadı. DoÄŸum borçlanması talebiyle 2010'da Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) baÅŸvuran ve talebi kabul edilen kadın, 5 bin 830 lira yatırarak prim gününü doldurduÄŸu düÅŸüncesiyle iÅŸ yerinden ayrıldı ve emekli aylığı baÄŸlanmasını istedi. SGK, Sigortalılık Ä°ÅŸlemleri BirleÅŸik Genelgesi'ndeki "5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel SaÄŸlık Sigortası Kanunu'nun 4. maddesinin (a) bendine tabi sigortalılığı sona erdikten sonra (b) veya (c) bentlerine tabi çalışmaya baÅŸlaması ve bu çalışmalardan sonra doÄŸum yapması halinde bu süreler bonçlandırılamaz" hükmüne iÅŸaret ederek, kadının doÄŸumunun 4/C'li çalışmasından sonra olduÄŸu gerekçesiyle borçlanma iÅŸleminin sehven yapıldığına karar verdi. Kurum, kadının borçlanmasını iptal ederek, yatırdığı miktarı geri ödedi. Kadının, doÄŸum borçlanmasıyla kazandığı 719 gün de dahil edilerek 45 yaşını dolduracağı 2013 Mayıs ayında emekli olabileceÄŸi bildirildi. Kadın, borçlanma talebinin kabul edilmesi nedeniyle iÅŸ yerinden ayrıldığını belirterek, bu iÅŸlem nedeniyle yaÅŸadığı maÄŸduriyetin giderilmesi talebiyle Kamu DenetçiliÄŸi Kurumuna baÅŸvurdu. BaÅŸvuruyu inceleyen Kamu BaÅŸdenetçisi Nihat ÖmeroÄŸlu, geçmiÅŸte sigortalı çalışması bulunan baÅŸvurucunun, herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak çalışmadığı dönemdeki doÄŸumuna iliÅŸkin borçlanma talebinin yerine getirilmesi gerektiÄŸine karar verdi. Ä°leride yaÅŸanması muhtemel benzer sorunların önüne geçilmesi amacıyla da SGK'ya, 5510 sayılı Kanun'un sigortalıların borçlanabileceÄŸi süreleri düzenleyen 41. maddesinin uygulanmasına iliÅŸkin alt düzenleyici normlarda, konuyu açıklığa kavuÅŸturacak ve dar yorumlamalara meydan vermeyecek ÅŸekilde gerekli düzenlemelerin yapılması konusunda tavsiyede bulunulmasına karar verildi. SGK'nın sehven uygulamalarına iliÅŸkin bazı Yargıtay kararlarına atıfta bulunulan kararda, 5510 sayılı Kanun'da, geçmiÅŸte SSK'lı çalışması olup da sonrasında emekli sandığına tabi çalışan ve memuriyetten istia ettikten sonraki bir süreçte doÄŸum yapan bir kadının doÄŸum borçlanması yapıp yapamayacağına iliÅŸkin doÄŸrudan bir hüküm bulunmadığı belirtildi. "Hakkaniyete aykırı" Kararda, "Sosyal devlet anlayışının ve sosyal güvenlik ilkesinin temel hareket noktası olan 'sosyal düÅŸünce ve zayıfı koruma' amacıyla tanınan bu haktan yararlanmayı, geçmiÅŸte sigortalılık tescili yapılmış olduÄŸu halde, gerçekleÅŸen doÄŸumun son defa emekli sandığına tabi çalışmasından sonra olduÄŸu gerekçesiyle reddetmenin sosyal devlet ilkesi ve sosyal güvenlik hakkına, ayrıca hakkaniyete aykırılık teÅŸkil ettiÄŸi görülmüÅŸtür" ifadesine yer verildi. Anayasa'daki eÅŸitlik ilkesinin altı çizilerek, söz konusu iÅŸlemin, Medeni Kanun'un 2. maddesinde belirtilen "objektif iyi niyet" ve "dürüstlük" kurallarıyla baÄŸdaÅŸmadığı ifade edilen kararda, ÅŸu deÄŸerlendirmelerde bulunuldu: "Ä°lgili idarenin ÅŸikayetçinin baÅŸvurusuna istinaden borçlanma iÅŸlemlerini baÅŸlatarak borç miktarını kiÅŸiye tebliÄŸ etmesi ve tahsilini gerçekleÅŸtirmesi, ÅŸikayetçinin borçlanma iÅŸlemlerinin tamamlandığı beklentisiyle iÅŸinden ayrılmasına neden olmuÅŸtur. Sonrasında idarenin borçlanma iÅŸlemini sehven yaptığını belirterek aldığı parayı iade etmesi, kiÅŸinin emeklilik için 2 yıl daha çalışması gerektiÄŸi sonucunu doÄŸrumaktadır ki bu uygulamanın adalet ve hakkaniyet ilkeleriyle baÄŸdaÅŸmadığı açıktır. Åžikayet konusu deÄŸerlendirildiÄŸinde, geçmiÅŸte SSK'ya tabi çalışması, dolayısıyla sigorta tescili yapılmış olan bir kiÅŸinin emekli sandığına tabi olarak bir yıllık çalışmasının olması, bu iÅŸinden de ayrıldıktan sonra gerçekleÅŸen bir doÄŸum nedeniyle borçlanma talebinde bulunduÄŸunda, sırf son çalışması emekli sandığına tabi olması nedeniyle borçlanma talebinin reddedilmesi iÅŸleminin, adalet, hakkaniyet ve eÅŸitlik ilkelerine aykırı olduÄŸu kanaatine ulaşılmıştır."