Depremlerin geleceğini 2 öncü deprem haber vermiş

Türkiye, 6 Åžubat'ta KahramanmaraÅŸ merkezli 11 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerle sarsıldı. Depremler yıkım, ölüm ve yaralanmalara yol açtı. Depremi inceleyen DEÃœ'lü bilim insanları, büyük afet öncesi gerçekleÅŸen 2 depreme odaklandı.

18 Aralık 2022'de Kırıkhan'da 4.8, 15 Ocak 2023'de ise Sivrice'de 4.9 büyüklüğünde meydana gelen iki depremin artçı üretmemesi dikkatlerini çekti. Normal ÅŸartlarda 5'e yakın depremlerin artçılara yol açmasına raÄŸmen, bölgede herhangi bir hareketliliÄŸin olmadığı görüldü. Ayrıca bu iki deprem olurken, baÅŸka bir lokasyonda, büyük depremin yaÅŸandığı fayın tam ortasında, aralık ila ocak ayları arasında deprem fırtınası da yaÅŸandığı görüldü.

DEÃœ Mühendislik Fakültesi Jeoloji MühendisliÄŸi Bölümü Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. Ökmen Sümer, konuyla ilgili bilgi vererek ÅŸunları söyledi: 

"Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'ta gerçekleşen depremden yaklaşık 2 ay önce kırılan fayın her iki ucunda 2 deprem gerçekleşti. Birinin büyüklüğü 4.8, diğeri 4.9. Normalde 4.8'lik depremlerin artçı üretmesini bekleriz ancak bu 2 depremin artçı üretmediğini gördük.

Bu yönde çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Ayrıca şunu gördük ki; büyük depremden 1 ay önce fayın tam ortasında, 6 Şubat'ta kırılan büyük fayın da orta noktasına denk gelen lokasyonda, büyüklüleri 3 ila 3.9 arasında değişen depremlerden oluşan ufak bir deprem fırtınası da yaşandı. Yıkıcı depremden önce bu durumun farkında değildik. Sonra yaptığımız araştırmada bunu gördük.

Bu deprem fırtınasından 1 ay sonra ise yıkıma yol açan büyük deprem oldu. Uzun yıllar enerji biriktiren fay, hem kuzeyden hem güneyden kırılacağı uzunluğu bize işaret etmiş. Ondan sonra da 6 Şubat'ta fay kırıldı."

'HABER VEREN VE ARTÇISI OLMAYAN ÖNCÃœ DEPREMLER YARATTIÄžINI GÖRDÃœK' 

6 Åžubat'taki ölümlere yol açan büyük depremden sonra Ã¶ncü depremlerle ilgili çalışma yaptıklarını belirten Doç. Dr. Ökmen Sümer, "DEÃœ olarak bir proje baÅŸlattık. Dünyada gerçekleÅŸmiÅŸ 7.5'ten büyük olan 476 depremden özellikle doÄŸrultu atımlı olanların ve üzerinde çok uzun süre kırılma olmayanlarda bu öncü depremlerin gerçekleÅŸtiÄŸini gördük. ÖrneÄŸin 7.8 büyüklüğündeki 2001 yılında Çin'de, 2005 yılında 7.6 büyüklüğündeki Pakistan'da ve yine 2022 yılında 7.6 büyüklüğünde Meksika depremlerinin, 6 Åžubat KahramanmaraÅŸ depremine benzer ÅŸekilde kendi içinde artçıları olmayan büyükleri 5'e varan öncü depremler ürettiÄŸini saptadık. Haber veren ve artçısı olmayan öncü depremler yarattığını gördük" ifadelerini kullandı.

'500 FAYDAN 180'Ä°NÄ° BÄ°LMÄ°YORUZ' 

Öncü depremlerin tespitinin çok önemli olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Ökmen Sümer, "Türkiye için ne yapılabilir. Sismik boşlukların nerede olduğunu anlamamız gerekiyor. Bunların çoğunu aslında biliyoruz, üzerlerinde bilimsel çalışma yapıldı ve halihazırda yapılıyor ancak yaklaşık 500 faydan 180'ini bilmiyoruz.

Önümüzdeki 2 sene içinde bunları bitirerek, sismik boşlukların tamamını öğreneceğiz. Bu da başlayacak çok önemli bir projeyle tespit edilecek. AFAD, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve MTA ile TÜBİTAK başkanlığında yaklaşık 14 üniversite 98 bilimsel araştırmacının çalıştığı proje hayata geçecek. Bu proje ile Türkiye'deki sismik boşlukları belirleyip, kaç yıldır deprem üretmedikleri konusunda bilgi edineceğiz. Sonra dünyanın belki en iyi sistemine sahip AFAD ve Kandilli'nin imkanlarıyla bu sismik boşluktaki fayları daha iyi dinleyeceğiz. Belki de daha ileride 6 Şubat'taki Kahramanmaraş depremine benzer bir oluşumun olduğunu görürsek en azından 1-2 ay önceden büyük depremin olabileceği ihtimali üzerine yaklaşım gösterebileceğiz. Ayrıca bu çalışma dünyada bu kapsamda ilk defa yapılacak bir çalışma olacak" diye konuştu.