Gabon’da askerler yönetimi ele geçirdi

30 Ağustos, 2023, Çarşamba

Gabon’da cumhurbaşkanı seçim sonuçlarının ilanından sonra ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdiklerini açıkladı. Cumhurbaşkanı Ali Bongo'nun ise ev hapsinde tutulduğu belirtildi.

A+
A-

Ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetime koyduklarını ilan etti.

Bir grup asker adına yapılan açıklamada, seçimlerin iptal edildiği ve ülke sınırlarının kapatıldığı bilgisi paylaşıldı.

Açıklamada, "Savunma ve güvenlik güçleri olarak Kurumların Geçiş ve Restorasyon Komitesi'nde (CTRI) birleştik. Gabon halkı adına mevcut rejime son vererek barışı savunmaya karar verdik." ifadesi kullanıldı.

Öte yandan başkent Libreville'de silah seslerinin duyulduğu belirtildi.

Gabon seçimleri

Orta Afrika ülkesi Gabon'daki 800 binden fazla kayıtlı seçmen, hafta sonu yapılan seçimlerde yerel milletvekillerini, ulusal meclis üyelerini ve bir sonraki cumhurbaşkanını belirlemek için oy kullanmıştı.

Gabon Cumhurbaşkanı 64 yaşındaki Ali Bongo Ondimba, devleti 41 yıldan fazla yöneten babası Omar Bongo Ondimba'dan 2009'da görevi devralmış ve hafta sonu yapılan seçimlerle üçüncü kez seçilmişti.

Seçimlerin ardından oy sayım işlemi devam ederken internetin kısıtlanması, hükümeti ağır eleştirilerin hedefine koymuştu. Oy verme işleminin son saatlerinde "şiddet" gerekçesiyle sokağa çıkma yasağının uygulanması da muhalefetin eleştirilerine yol açmıştı.

Oyunu kullandıktan sonra basına açıklamalarda bulunan muhalefet lideri Ondo Ossa, Ondimba'ya karşı verdiği başkanlık mücadelesinde seçimlere hile karıştırıldığını öne sürmüştü.

Afrika'daki darbelerin son durağı: Gabon

Hafta sonu yapılan tartışmalı devlet başkanı seçimine hile karıştığı gerekçesiyle bir grup asker yönetime el koyduklarını açıkladı.

2,1 milyon nüfusuyla uzun yıllar Fransa sömürgesinde kalan Gabon, 1960'da bağımsızlığını kazandı.

Ülke bağımsızlığını kazanması sonrası Gabon'da birçok darbe girişimi yaşandı. İlk darbe girişimi Şubat 1964'te yaşansa da darbeciler, Senegal'den gelen Fransız askerlerinin müdahalesiyle iktidardan uzaklaştırıldı.

Gabon'un ilk devlet başkanı olan Leon M'ba'nın 1967'de hayatını kaybetmesi sonrası vekili Ömer Bongo görevi devraldı ve Bongo ailesinin iktidarı başladı.

Baba Bongo, iktidara geldiğinde muhalifleri serbest bıraktı, "sömürge mirası" olduğu ve etnik ayrımı körüklediği gerekçesiyle siyasi partileri kapattı.

Dönemin Libya lideri Muammer Kaddafi ile görüşmesi sonrası 1973'te İslamiyet'i seçen baba Bongo'nun 1990'daki demokratikleşme sürecinde iktidarı siyasi koalisyona devretmesine rağmen aynı yıl 2 darbe yaşandı ve çıkan iç karışıklık sonrası Fransız birlikleri yeniden müdahale ederek geçici sükuneti sağladı.

Bongo, Aralık 1993'teki devlet başkanı seçimini kazanarak yeniden iktidara geldi.

1998 ve 2005 seçimlerini de kazanan baba Bongo'nun 2009'da İspanya'da kalp krizi sonucu hayatını kaybetmesiyle geçici devlet başkanlığı görevi, dönemin Meclis Başkanı Rose Francine Rogombe'ye geçti.

Oğul Ali Bongo dönemi

2009'da yapılan seçimleri Ömer Bongo'nun oğlu Ali Bongo kazandı ve Gabon'un yeni devlet başkanı oldu. Ali Bongo 2016'daki seçimlerde de 7 yıllık ikinci bir dönem için yeniden seçildi.

Mevcut Cumhurbaşkanı Ali Bongo, 26 Ağustos'ta yapılan cumhurbaşkanı seçimlerini üçüncü kez kazanmasına rağmen ülkede oy verme işleminin son saatlerinde "şiddet" uygulandığı gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı uygulanması ve seçimlerin ardından oy sayım işlemi devam ederken internetin kısıtlanması eleştirilere neden oldu.

Muhalifler ise hükümetin uygulamalarına tepki gösterdi ve muhalefet lideri Ondo Ossa, Bongo'ya karşı verdiği başkanlık mücadelesinde seçimlere hile karıştırıldığını öne sürdü.

Yaşanan olaylar sonrası ülkedeki bir grup asker yönetime el koyarak seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını açıkladı.

Ülkedeki doğal kaynakları yabancı şirketler çıkarıyor

Petrol ve doğal gaz kaynaklarıyla zengin bir ülke olan Gabon elmas, uranyum, altın, kereste ve demir açısından da zengin bir ülke olarak biliniyor.

Gabon, Sahra Altı Afrika'nın altıncı büyük petrol üreticisi olup, kişi başına gelirle Sahra Altı Afrika'nın en zengin ülkeleri arasında yer alıyor.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi olan Gabon'un 2 milyar varil ham petrol, yaklaşık 300 milyar metreküp doğal gaz rezervine sahip olduğu tahmin ediliyor.

Öte yandan Gabon, su kaynakları açısından dünyanın üçüncü en büyük yenilenebilir su rezervlerine sahip.

Yer altı ve yer üstü zenginliğine rağmen ülkedeki doğal kaynakları yabancı firmalar çıkarıyor.

İngiliz-Fransız petrol ve gaz şirketi Perenco, İngiliz-Hollanda ortaklığında çok uluslu bir petrol ve doğal gaz şirketi Shell, Fransa merkezli çok uluslu petrol şirketi Total ülkedeki petrol üretiminin yüzde 75'ini kontrol ediyor. 2011'de kurulan Gabon Petrol Şirketi, ülkedeki kara ve denizlerdeki petrollerin yasal sahibi olarak görülüyor.

Gabon'un ihracat ürünleri arasında ilk sırada mineral yakıtlar ve yağlar var. Ülkenin ihracat yaptığı ülkeler arasında ilk sırada Çin bulunurken ithalat yaptığı ülkelerin başında Fransa ve Çin geliyor.

OPEC haricinde birçok uluslararası kuruluşta temsil edilen Gabon'un üye olduğu yerler arasında Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB), Uluslararası Para Fonu (IMF), İngiliz Milletler Topluluğu, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Orta Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu ve Fransızca Konuşan Ülkeler Örgütü bulunuyor.

Fransa ile yakın ilişkiler

Uzun yıllar Gabon'u yöneten Bongo ailesinin Fransa ile yakın ilişkileri dikkati çekiyor. Fransa, Gabon'daki siyasi krizlere birçok kez askeri müdahalede bulundu.

Öte yandan Ali Bongo'nun eşi Sylvia Valentin Bongo'nun Fransız vatandaşı olduğu belirtiliyor.

Ali Bongo ile 1989'da evlenen Sylvia Bongo, çocukluğundan itibaren Kamerun, Tunus ve Gabon'da yaşadı. Sylvia Bongo, Fransa'da yükseköğrenimini tamamladıktan sonrası Gabon'a döndü.

Fransa Başbakanı Elisabeth Borne, darbe sorası Gabon'daki durumu yakından takip ettiklerini açıklarken uzun yıllar Fransa etkisinde kalan ülkede, Fransa ve ABD'nin askeri üsleri bulunuyor.

Darbe sonrası Gabon'da faaliyet gösteren Fransız madencilik şirketi Eramet de bu ülkedeki faaliyetlerini durdurduğunu açıkladı.

Gabon Cumhurbaşkanı Ali Bongo ev hapsinde tutuluyor

Bir grup askerin yönetimi ele geçirdiğini açıkladığı Gabon'da, Cumhurbaşkanı Ali Bongo'nun ev hapsinde tutulduğu belirtildi.

Kendilerine "Kurumların Geçişi ve Restorasyonu Komitesi" ismini veren askeri yönetim tarafından yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Bongo'nun ev hapsinde tutulduğu bildirildi.

Açıklamada, Bongo'nun oğullarından birinin de "vatana ihanet" suçlamasıyla gözaltına alındığı ifade edildi.

Afrika'da darbe yaşanan ülkelere Gabon da eklendi

Sudan, Çad, Mali, Burkina Faso ve Nijer'in ardından Gabon'da da tartışmalı seçim sonrası ordu yönetime el koyduğunu açıkladı.

Josep Borrell'e göre Gabon'daki darbe tüm bölgedeki istikrarsızlığı artıracak

Borrell, AB dönem başkanlığını yürüten İspanya'nın Toledo kentinde düzenlediği AB Savunma Bakanları Gayriresmi Toplantısı'nın girişinde basına konuştu.

Gabon'daki darbe için Borrell, "Bölgeden gelen haber karışık. Haberi bu sabah duydum. Resmi bir açıklama yapmak için erken. Ama eğer bu haber doğrulanırsa tüm bölgedeki istikrarsızlığı artırır." dedi.

Toplantıda Gabon'daki olayların da ele alınacağını belirten Borrell, Nijer'deki askeri müdahalenin sonuçlarını zaten tartışacaklarını, Gabon'daki gelişmelerden sonra Afrika'daki istikrarsızlığın daha kapsamlı olarak görüşülebileceğini ifade etti.

Borrell ayrıca AB olarak Nijer'deki askeri yönetime ekonomik yaptırım uygulayabilmek için yasal çerçeve benimsenmesinin Toledo'daki toplantıda AB Savunma Bakanları tarafından tavsiye edilebileceğini kaydetti.

Beyaz Saray: Gabon'daki gelişmeleri yakından takip ediyoruz

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, Gabon'daki gelişmeleri yakından takip ettiklerini ve durumun "endişe verici" olduğunu bildirdi.

Gazetecilere açıklamalarda bulunan Kirby, ABD'nin bölge ve Gabon halkının destekçisi olmaya devam edeceğini belirterek, Afrika'daki ortaklarla yakın çalışmayı ve demokrasiyi desteklemeyi sürdüreceklerini ifade etti.

Kirby, "Gabon'daki gelişmeleri, askeri darbe girişimini çok yakından takip ediyoruz. Anayasaya aykırı bir şekilde ve darbe girişimleriyle sarsılan bölgedeki bu gelişme, derinden endişe verici." diye konuştu.

Bölgede böyle bir "trend" olup olmadığı sorusuna ise Kirby, "Bir ülkede daha askeri yetkililerin bu yönde tehlikeli adımlar atması endişe verici ancak buna 'trend' demek için erken." yanıtını verdi.

Fransa: Gabon'daki darbeye ilişkin durumu yakından takip ediyoruz

Elisabeth Borne, Paris'te düzenlenen 29. Büyükelçiler Konferansında yaptığı konuşmada, Gabon'daki son gelişmelere değindi.

Fransa'nın Gabon'daki darbeye ilişkin durumu yakından takip ettiğini söyleyen Borne, Fransız büyükelçilerin özellikle yurt dışındaki krizlerde Fransız vatandaşlarına desteklerini daha titiz şekilde yürütmeleri gerektiğini kaydetti.

Borne, Ukrayna-Rusya Savaşı, Sudan'daki durum, Nijer'deki darbe gibi ciddi krizlere dikkati çekerek "İletişim, uluslararası arenada ciddi bir muharebe haline geldi. Bu muharebeyi yürütmemiz gerek." diye konuştu.

Çin, Gabon'da Cumhurbaşkanı Bongo'nun can güvenliğinin sağlanması çağrısı yaptı

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin, yaptığı açıklamada, "Gabon'daki tüm taraflara ülkenin ve halkın temel çıkarlarını gözetmeye, anlaşmazlıkları diyalog yoluyla çözmeye ve normal düzeni en kısa zamanda tesis etmeye çağırıyoruz." dedi.

Ülkedeki durumu yakından takip ettiklerini ifade eden Sözcü Vang, ulusal barışın ve istikrarın korunması ve Cumhurbaşkanı Bongo'nun "kişisel güvenliğinin garanti altına alınması" çağrısı yaptı.

Gabon'da bugün, cumhurbaşkanı seçimi sonuçlarının ilanından sonra ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdiklerini duyurmuştu.

Bir grup asker adına yapılan açıklamada, "Savunma ve güvenlik güçleri olarak Kurumların Geçiş ve Restorasyon Komitesi'nde (CTRI) birleştik. Gabon halkı adına mevcut rejime son vererek barışı savunmaya karar verdik." ifadesi kullanılmıştı.

Açıklamada, cumhurbaşkanı seçimlerinin iptal edildiği ve ülke sınırlarının kapatıldığı bildirilmişti.

Rusya, Gabon'daki durumdan endişe duyduğunu belirtti

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Gabon'daki durumdan endişe duyduklarını ve gelişmeleri yakından izlediklerini belirterek, durumun en kısa sürede istikrara kavuşturulmasını beklediklerini söyledi.

Zaharova, düzenlediği basın toplantısında, Gabon'da bir grup askerin yönetimi ele geçirmesine ilişkin gelişmeleri değerlendirdi.

Gabon'u dost ülke olarak gördüklerini belirten Zaharova, "Moskova, Gabon'daki durumdan endişe duymaktadır. Gelişmeleri yakından izlemeye devam ediyoruz ve en kısa sürede istikrara kavuşturulmasını sabırsızlıkla bekliyoruz." dedi.

Zaharova, Gabon'daki Rus vatandaşları arasında yaralı ve can kaybı olup olmadığı konusunda herhangi bir bildirim almadıklarını dile getirerek, Rus vatandaşlarına zorunlu olmadıkça bu ülkeye seyahat etmekten kaçınmalarını tavsiye etti.

Fransa, Gabon’daki "askeri darbeyi" kınadı

Fransa Hükûmet Sözcüsü Olivier Veran, Gabon’daki gelişmelere ilişkin "Fransa, Gabon'da devam etmekte olan askeri darbeyi kınıyor." dedi.

Veran, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından gazetecilere açıklama yaptı.

Fransa'nın Gabon'da sahadaki durumun gidişatını yakından takip ettiğini belirten Veran, "Fransa, Gabon'da devam etmekte olan askeri darbeyi kınıyor." ifadesini kullandı.

Veran, ülkesinin, Gabon'daki cumhurbaşkanı seçim sonuçlarının uygulanmasını istediğini dile getirdi.

Fransa’nın Gabon'daki Büyükelçiliğince X sosyal medya platformundan yapılan açıklamada, Gabon'da devam eden olaylar nedeniyle bu ülkedeki Fransız vatandaşlarına evlerinde kalma çağrısı yapıldı.

Dışişleri Bakanlığı: Gabon'da meydana gelen gelişmeler 'yakından ve dikkatle' takip ediliyor

Bakanlık konuyla ilgili yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, "Gabon’da yaşanan gelişmeleri yakından ve dikkatle takip ediyoruz. Ülkede barış ve istikrarın yeniden tesisini temenni ediyoruz." ifadelerine yer verildi.

Orta Afrika ülkesi Gabon'da sabah erken saatlerde ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdiklerini duyurmuştu.

Kendilerine "Kurumların Geçişi ve Restorasyonu Komitesi (CTRI)" ismini veren askerler, 26 Ağustos'ta yapılan seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını açıklamıştı.

Gabon'da darbenin arkasındaki isim General Nguema, Fransız basınına konuştu: Geçiş hkümetinin liderine karar vermedik

Gabon'da darbenin arkasındaki isim General Brice Oligui Nguema, kurulacak geçiş hükümetinin liderinin kim olacağına henüz karar vermediklerini belirterek, Cumhurbaşkanı Ali Bongo'nun ise artık "emekliye ayrıldığını" kaydetti.

Afrika Birliği: Askeri darbeyi şiddetle kınıyoruz

Afrika Birliği (AfB), Gabon'da "askeri darbeyi şiddetle kınadığını" açıkladı.

AfB Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed tarafından yapılan yazılı açıklamada, Gabon'daki askeri darbenin kınandığı, bu adımın AfB ilkelerine aykırı olduğu vurgulandı.

Açıklamada, "AfB Komisyonu Başkanı Muhammed, Gabon'daki durumu büyük bir endişeyle takip ediyor ve ülkedeki seçim sonrası krizin çözüm yolu olarak askeri darbeyi şiddetle kınıyor." ifadesi kullanıldı.

Askeri darbenin AfB'nin hukuki ve siyasi araçlarının açık ihlali olduğu belirtilen açıklamada, Gabon ordusu ve güvenlik güçlerine, cumhuriyetçi görevlerine bağlı kalmaları, cumhurbaşkanı, ailesi ve hükümet üyelerinin güvence altına alınmaları çağrısı yapıldı.

Açıklamada, ülkedeki tüm kesimlere de çağrı yapılarak barışçıl bir şekilde demokratik düzene dönmeleri istendi.

BM, Gabon'daki darbe girişimini şiddetle kınadı

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres'in, Gabon'daki darbe girişimini şiddetle kınadığı bildirildi.

BM Sözcülüğü'nden yapılan yazılı açıklamada, Guterres'in Gabon'daki gelişmeleri yakından takip ettiği belirtilirken, seçim sonuçlarının ciddi ihlallere rağmen açıklanmasını endişeyle karşıladığı aktarıldı.

Guterres'in askeri darbelere güçlü bir şekilde karşı çıktığının altı çizilen açıklamada, "Genel Sekreter Gabon'da seçim sonrası krizi çözmek için başlatılan darbe girişimini şiddetle kınıyor." vurgusu yapıldı.

Antonio Guterres'in tüm taraflara itidal çağrısında bulunduğu ve taraflara kapsayıcı, anlamlı bir diyalog yürütülmesi çağrısı yaptığı ifade edilen açıklamada, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı gösterilmesi gerektiğinin altı çizildi.

Açıklamada, "BM, Gabon halkının yanındadır." ifadesi kullanıldı.

İslam İşbirliği Teşkilatı, Gabon'daki darbeyi kınadı

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Gabon'daki askeri darbeyi kınayarak, ülkedeki anayasal düzenin hızlı bir şekilde yeniden tesis edilmesi çağrısında bulundu.

İİT'den yapılan yazılı açıklamada, Genel Sekreter Hüseyin İbrahim Taha'nın Gabon'da yaşanan gelişmeleri yakından izlediği belirtildi.

Yönetimi zorla ele geçirme girişimlerinin şiddetle kınandığı kaydedilen açıklamada, Gabon'da meşru yönetimin sağlanması için demokratik kurumlara ve hukukun üstünlüğüne saygının gerekli olduğu vurgulandı.

Tüm kesimlere sağduyulu olma, Gabon'da anayasal düzenin hızlı bir şekilde yeniden tesis edilmesi için çalışma ve seçim konusunda hukuki prosedürlere başvurma çağrısında bulunuldu.

Gabon'da darbenin arkasındaki isim; General Brice Oligui Nguema

Gabon'da yönetime el koyan Cumhuriyet Muhafızlarının lideri General Brice Clothaire Oligui Nguema'nın hayatı ve kariyeri merak konusu oldu.

Gabon'da sabah saatlerine yönetime el koyan bir grup askerin liderliğini yapan Cumhuriyet Muhafızları Komutanı General Nguema'nın, Bongo ailesiyle uzun yıllara dayanan ilişkisi dikkati çekti.

Cumhurbaşkanı Ali Bongo'nun babası ve bir önceki Cumhurbaşkanı Omar Bongo ile aynı eyalette doğan Nguema'nın, Bongo ailesiyle uzaktan akraba olduğu biliniyor.

Babası subay olan Nguema, askeri eğitimini Fas'ın Meknes kentindeki Fas Kraliyet Askeri Akademisinde tamamladı, ardından Gabon'un ekvator ormanlarındaki Komando Eğitim Merkezinden mezun oldu.

General Nguema, askeri kariyerinin ardından eski Cumhurbaşkanı Omar Bongo'nun yaveri oldu ve Bongo'nun 2009'daki ölümüne kadar bu görevine devam etti.

Babası öldükten sonra koltuğu devralan Ali Bongo ile arası açılan Nguema, Gabon'un Rabat ve Dakar Büyükelçiliklerine Askeri Ataşe olarak gönderilerek ülkeden uzaklaştırıldı.

Nguema, 2019'de Cumhurbaşkanı Bongo'nun felç geçirmesinden bir yıl sonra, Ali Bongo'nun üvey kardeşi Frederic Bongo'nun yerine, Cumhuriyet Muhafızlarının istihbarat biriminin başına geçti ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na dönüş yaptı.

Birkaç ay sonra Cumhuriyet Muhafızlarının Komutanlığına terfi eden Nguema, Cumhuriyet Muhafızları içerisinde doğrudan Ali Bongo'ya bağlı Özel Müdahaleler birimini kurdu ve zamanla bu birimi güçlendirdi.

Nguema, askeri kariyerinin yanı sıra mal varlıklarıyla da zaman zaman gündeme geldi. Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesinin (OCCRP) 2020'de yaptığı bir araştırmada, Nguema'nın ABD'de değeri 1 milyon doları geçen birkaç mülkü olduğu ortaya çıktı.

Gabon'da geçiş hükümetinin lideri Cumhuriyet Muhafızları Komutanı Nguema oldu

Bu sabah askerin yönetime el koyduğu Gabon'da geçiş hükümetinin liderliğine Cumhuriyet Muhafızları Komutanı General Brice Oligui Nguema getirildi.

Devlet televizyonunda okunan bildiride, geçiş hükümetinin başına oy birliğiyle General Nguema'nın getirildiği duyuruldu.

Babası subay olan Nguema, askeri eğitimini Fas'ın Meknes kentindeki Fas Kraliyet Askeri Akademisinde tamamladı, ardından Gabon'un ekvator ormanlarındaki Komando Eğitim Merkezinden mezun oldu.

General Nguema, askeri kariyerinin ardından eski Cumhurbaşkanı Omar Bongo'nun yaveri oldu ve Bongo'nun 2009'daki ölümüne kadar bu görevine devam etti.

Babası öldükten sonra koltuğu devralan Ali Bongo ile arası açılan Nguema, Gabon'un Rabat ve Dakar Büyükelçiliklerine Askeri Ataşe olarak gönderilerek ülkeden uzaklaştırıldı.

Nguema'nın Bongo ailesiyle hem akrabalığı hem de yakın uzun yıllara dayanan yakın ilişkileri olduğu biliniyor.

#Güncel