Gelecek adına kaygılıyız!

Gıda arz güvenliği, gıda güvencesi ve gıda güvenliği; krizlerin ve savaşların gölgesinde tüm dünyanın gündemindeki yerini koruyor.

Konuyla ilişkin görüşlerini Konya Postası Gazetesi’ne paylaşan Ziraat Yüksek Mühendisi Celil Çalış, gıda arz güvenliği üzerine açıklamalarda bulundu.

GIDA ARZ GÜVENLİĞİ DEDİĞİMİZDE NE ANLIYORUZ?

Celil Çalış, “Gıdamızın geleceği üzerine düşünmek için bir fırsat diyerek bilimine ve adamlığına güvenip saygı duyduğumuz Selçuk Üniversitesi Gıda Mühendisliğinden değerli büyüğüm Prof. Dr. Mustafa Karakaya hocamı arayarak gıda gününün öneminin sohbetini yaptıktan sonra gıda güvenliğinden önce mesleğimizin gereği olan Gıda Arz Güvenliği dediğimizde ne anlıyoruz? Sorusuna açıklık getirmeye çalıştık. Gıda arz güvenliğini ya açlıkla veya dengesiz beslenmeyle, obezite ile mücadele eden insan sayısıyla ölçebiliyoruz. Esasen gıda güvencesinden kastettiğimiz, tüm insanların dünyada üretilen her türlü gıdaya yeterli ölçüde erişiminin olmasıdır. FAO verilerine göre; 850 milyonun üzerindeki bir nüfus günümüzde hala yeterince gıdaya ulaşamıyor. Açlıkla mücadele eden, yetersiz beslenen bir nüfus var. Buna karşılık 1,5 milyar insan dengesiz beslenme sonucu oluşan ve birçok hastalığın davetiyesini oluşturan obezite, giderek dünyada bulaşıcı hastalıklar kadar tehdidini arttırarak devam etmekte. Dünyada gıda arz güvenliği ve gıda güvenliğini tehdit eden savaşlarla birlikte alınan önlemler ve yapılan müdahalelerle değişim ve dönüşümü uzun zaman alan bazı durumlarda, müdahale edilmesi imkansız olan “İklim Değişikliğide” ana başlık olarak öne çıkıyor. Bunun yanında küresel ölçekteki tehditler daha önceki yılları aratırcasına çoğalarak gıda arz güvenliğini çıkmaza sürüklemektedir. Bu tehditlerin başında özellikle uluslararası göç, çatışmalar, ekonomik krizlerle birlikte küresel sermayelerce yaratılan krizlerde önemli rol oynamaktadır” dedi.

MİLYAR TON GIDA İSRAF EDİLİYOR

“Tüm bunlar dünyadaki aç ve doyumsuz insan sayısını artırıyor” diyen Çalış, “Dünyada 850 milyon olan açlık çeken insan sayısı, beslenemeyecek bir nüfus değildir. Günümüz dünyasında herkese yetecek kadar gıda maddelerinin üretimi mevcuttur. Üstelik ürettiğimiz gıdanın üçte birini, yani 1,5 milyar ton gıdayı yeterince değerlendiremeyip maalesef israf ediyoruz. Esasen dünya genelinde meydana gelen kayıp ve israfın sadece dörtte biriyle 850 milyon insanı çok rahat besleyebiliriz. Kaldı ki doyumsuz ve dengesiz beslenme ile 3-5 kişinin yediği gıdayla doymayan insanlarımızın önce gözünü, sonra gönlünü ve karnının doyurduğumuzda israf kadar daha tasarruf sağlanabilecektir. İsraf edilen gıdaların üretimi için kullanılan enerji, doğal kaynak, su, elektrik ve insan gücü kullanımıyla üretilen gıda, yetersiz teknoloji, verimli ve etkin lojistik yönetimi eksikliği, insan kaynağı veya bilgi yetersizliği yüzünden bir sene içinde kaybediliyor veya çöpe gidiyor. Maalesef bu durum göz ardı edilip, pek de önemsenmiyor. Gıda güvenliğini ve gıda arz güvenliğini tüm bu ayrıntıları göz önünde bulundurarak değerlendirmemiz çok daha doğru bir yaklaşım olacaktır” ifadelerini kullandı.

KAYGILARIMIZ ARTIYOR

Türkiye’nin tüm dünyada tarımsal üretimde kendi kendine yetebilen 7 ülkeden biri olma konumundan hızla uzaklaştığını ifade eden Çalış, “Bunda etken tarım arazilerimizin amaç dışı kullanımının eldeki kanunlara rağmen önüne geçilememesidir. Büyük ve küçükbaş hayvan varlığımızın giderek azalması, tarımda küçük aile işletmeciliğinin giderek azalması ve tarım yapan insanımızın bile kendi çocuklarına tarım dışı meslek ve iş arayışı telaşına düşmesi ile tarımda nüfusun giderek yaşlanarak 54 yaş ortalamasına kadar yükselmesi gelecek adına kaygılarımızı ciddi bir şekilde arttırmaktadır” dedi.

TÜKETİCİLER ZİNCİRİN BİR PARÇASI

Çalış, “İnsanın en temel ve ötelenemeyen ihtiyacı olan sağlıklı beslenmenin sağlanabilmesi için tarımsal üretim ve gıdalar stratejik önem taşımaktadır. Gıda arzının yeterli düzeyde sağlanabilmesi, güvenli gıdalar üretilmesi, üretilen gıdanın eşit bir şekilde paylaşılabilmesi gibi birçok faktör doğrudan gıda arz güvencesi ve güvenliği ile ilgilidir. Gıda güvenliği; tarladan, bahçeden, ağıldan, ahırdan, kümesten sofraya uzanan bir zincirin tüm halkalarının temiz, sağlıklı ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde yapılan üretimle sağlanabilir. Zincirin ilk halkasında, hammadde teminini sağlayan birincil üreticiler yani; bitki ve hayvan üreticileri bulunmaktadır. İlk kademeden çıkan ürünler gıda sanayisine gelir ve burada işlenip ambalajlanarak tüketime hazır hale getirilir. Sanayiciden dağıtıcıya, dağıtıcıdan satıcıya derken mamul (işlenmiş) gıdamız nihayetinde son halkaya yani tüketiciye ulaşır. Zayıf bir halka, zincirin kopmasına sebep olacağından, gıda güvenliği ancak tüm halkaların ortak katılımı ve sağlıklı işleyişiyle mümkündür. Burada en önemli husus tüketicilerin bu zincirin bir parçası olduğunun bilincinde olmasıdır. Üretimde sürdürülebilirliğin, tüketimde güvenli gıdaya erişimin sağlanabilmesi için, tekrar etmemiz gerekirse; Tüketiciyi Korumanın Yolu, Üreticiyi Korumaktan Geçer” şeklinde konuştu.

ÇİFTLİKTEN SOFRAYA GIDA GÜVENLİĞİ

Çalış, “Çiftlikten Sofraya Gıda Güvenliği 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile yönetilmektedir. Gıda ve yem güvenilirliğini, halk sağlığı, bitki ve hayvan sağlığı ile hayvan ıslahı ve refahını, tüketici menfaatleri ile çevrenin korunması da dikkate alınarak korumak ve sağlamak amaçlanmıştır.

Gıda Güvenliği Nedir?

Gıdalarda oluşabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlü zararların/tehlikelerin bertaraf edilmesi için alınan tedbirler bütünüdür. İnsan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan gıda, güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilir.

Çiftlikten Sofraya Güvenli Gıda Nedir?

Birincil üretim aşamasından başlayarak tüketiciye (sofraya) ulaşıncaya kadar geçen sürede insan sağlığı için hiçbir tehlike oluşturmayan ve tüketime uygun olan gıdadır” diye konuştu.