HANGÄ°SÄ° DOÄžRU?

Konya’nın tarihi ulu camisi Ä°plikçi Camii’nin kuzey cephesinde yer alan ve birbiriyle çeliÅŸik bilgiler içeren iki farklı levha vatandaÅŸların aklını karıştırıyor. Levhalardan ilki camiyi yaptıran olarak Selçuklu vüzerasından Åžemseddin Altunaba’yı gösterirken cami duvarına BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından yeni asılmış levhada ise camiyi yaptıranın ismi Tebrizli Ebü’l-Fazl Abdülcebbâr olarak anılıyor. Bütün Konyalıların aÅŸinası olan ilk Türkçe kitabede caminin yapım tarihi 1202 olarak zikredilirken yeni asılmış levhada ise 1201 tarihi caminin inÅŸa tarihi olarak gösteriliyor.

Yan yana duran bu iki levhayla Konyalıların ve Konya’ya ziyaret için gelenlerin akıllarının karıştırıldığını düÅŸünen vatandaÅŸlar, “DoÄŸrusu çok merak ediyoruz. Caminin giriÅŸ kapısının hemen üstünde bulunan ve çocukluÄŸumuzdan beri gördüÄŸümüz, doÄŸru bildiÄŸimiz levha mı doÄŸru bilgileri yansıtıyor; yoksa BüyükÅŸehir Belediyesi’nin MEVKA’dan aldığı destekle astığı levha mı? EÄŸer ikincisi doÄŸruysa ilk levhanın kaldırılması ya da üstünün kapatılması gerekmez mi? EÄŸer yeni asılan levha yanlış ya da tartışmalı bilgiler içeriyorsa ne demeye caminin duvarına konuyor?” ÅŸeklinde konuÅŸtular.

Konya’ya özellikle yaz aylarında ÅŸehir dışından her gün yüzlerce misafir geldiÄŸini söyleyen vatandaÅŸlar, “Åžimdi bu iki kitabeyi yan yana gören ve Konya dışından gelen misafirlerimize bu çeliÅŸik durumla ilgili ne diyeceÄŸimizi de bilemiyoruz. Bize bu levhalardan hangisinin doÄŸru olduÄŸunu soruyor misafirlerimiz. Biz de susmak zorunda kalıyor, hatta zaman zaman mahcup da oluyoruz. Konya olarak bu kadar mı bilgisiziz?” diye konuÅŸtu.

CAMÄ°YÄ° Ä°NÅžA ETTÄ°REN Ä°SÄ°M TARTIÅžMALI

Ünlü sanat tarihçileri Aptullah Turan, Haluk KaramaÄŸaralı gibi bazı araÅŸtırmacılar caminin bitiÅŸiÄŸindeki caminin medreseden kısa bir süre sonra medresenin banisi olan Åžemseddin Altunaba tarafından yapıldığı görüÅŸünü ileri sürerken Ä°brahim Hakkı Konyalı’ya göre ise cami, medreseden önce Tebrizli Ebü’l-Fazl Abdülcebbâr tarafından inÅŸa ettirildi. Caminin yapım kitabesinin günümüze dek ulaÅŸamamış olması da bu konuda dile getirilen görüÅŸleri doÄŸrulamak ya da yanlışlamakta zorluk çıkarıyor.

Konyalı, verdiÄŸi bu bilginin kaynağını zikretmezken dönemin olaylarını anlatan Ä°bn Bibi, Kerimüddin Aksarayi gibi müelliflerin vakayinamelerinde Tebrizli Ebü’l-Fazl Abdülcebbâr isimli ünlü bir kiÅŸi zikredilmiyor. Åžemseddin Altunaba ise Ä°bn Bibi tarafından caminin yapım tarihi olarak iÅŸaretlenen 1201-1202 yıllarını da kapsayan dönemde Selçuklu Sultanı Rükneddin SüleymanÅŸah’ın yanında bulunan emirler arasında anılıyor. Yine 1880’lere dek caminin bitiÅŸiÄŸinde bulunduÄŸu bilinen Åžemseddin Altunaba medresesi sonraki dönemlerde yıkıldı.

CAMÄ°Ä° Ä°PLÄ°KÇÄ°LER ÇARÅžISI Ä°ÇÄ°NDEYDÄ°

Konyalıya göre Altunaba Medresesi’nin Hicri 598, miladi 1202 tarihli vakfiyesinde belirtilen Ä°plikçi Necîbüddin Ayaz’ın medresenin mütevellisi olması ve yakınında da Ä°plikçiler Çarşısı’nın bulunması neticesinde her iki yapı da önce Ä°plikçiler, ardından Ä°plikçi adıyla meÅŸhur oldu. Belediyenin astığı levhada caminin inÅŸa tarihinin 1201 olarak zikredilmesinin sebebi de bilinmiyor. Caminin yaptıranı olarak Konyalıya dayanarak Tebrizli Ebü’l-Fazl Abdülcebbâr’ı gösteren levhanın yapım tarihinde Konyalıya riayet etmemesi ise dikkat çekiyor. Camide yer alan mihrabın çini iÅŸçiliÄŸi, renk ve desen zevkine bakarak caminin 13. Yüzyıl baÅŸlarına tarihlenebileceÄŸine dikkat çeken sanat tarihçisi Prof. Dr. Selçuk Mülayim de 1202 olarak verilen yapım tarihini imaen de olsa doÄŸruluyor.

MÄ°MARÄ° TÄ°PÄ° SULTAN MESUD DÖNEMÄ°NE UZANIYOR

Selçuk Üniversitesi emekli öÄŸretim üyesi Prof. Dr. Mikail Bayram ise Ä°plikçi Camii’nin yapım yılı ve yaptıranı hususunda kesin bir karara varabilmek için caminin geçirdiÄŸi bütün safhaları gözden geçirmenin ÅŸart olduÄŸunu söylüyor. Prof. Dr. Mikail Bayram’a göre cami DaniÅŸmendoÄŸulları mimarisi tipinde inÅŸa edilmiÅŸ bir camidir. Sultan Mes’ud döneminde Konya’ya gelen DaniÅŸmendoÄŸlu Muhammed Gazi’nin Alaeddin Camii’nin ilk prototipinin de temellerini attığını kaydeden Prof. Dr. Bayram, caminin geçirdiÄŸi tüm bakım ve tamiratların incelenmesi ile sorunun çözüme kavuÅŸturulabileceÄŸini ifade ediyor. (Murat GÜZEL)