KONYA’DA ÇERKES KÜLTÜRÜ

Vatanseverlik ve saygıyı ön planda tutarak toplum içerisinde önemli bir yere sahip olan Çerkesler’in sayısı Konya’da 10 bin civarında. 1864 yılıda Rusya’nın Kafkasya’da uyguladığı sürgün politikasından etkilenen Çerkesler, Ä°slam dinine hizmet etme adına dönemin Osmanlı Devleti sınırları içerisine yerleÅŸmiÅŸ ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluÅŸuna öncülük etti.

KONYA’DA YAKLAÅžIK 10 BÄ°N ÇERKES VAR

25 yıl önce kurulan Konya Çerkes DerneÄŸi’nin her zaman devletine destek olacağını ifade eden BaÅŸkan Hasan Parılyıldız, Türkiye’nin kalkınmasını çok önemsediklerini kaydetti. Türkiye’nin güçlü olması halinde halkında daha rahat yaÅŸayacağına dikkati çeken Parılyıldız, ülke kalkınması içinde Çerkesler olarak her zaman katkı sunacaklarını söyledi. Konya'da yaklaşık bin 500 hane, 8 bine yakın Çerkesin bulunduÄŸunu belirten BaÅŸkan Parılyıldız, “Kırsal köylerde yaÅŸayan Çerkeslerle birlikte Konya'da sayımız 10 bini buluyor. Hepimiz birbirimizi tanıyoruz. DüÄŸün ve cenazelerde bir araya geliyoruz. Dernek olarak kamu kurum ve kuruluÅŸlarının yanı sıra sivil toplum kuruluÅŸları ile de irtibat halinde bulunacağız” dedi. Toplumsal olaylara kayıtsız kalmadıklarını dile getiren Parılyıldız, birlik ve bütünlüÄŸün saÄŸlanması için mücadele ettiklerini söyleyerek, “Çerkes kültürünü, tanıtmak ve yaÅŸatmak için çeÅŸitli sosyal aktivitelerde bulunacağız” dedi.

Ä°LK ÇERKESLER 1890’LARDA LADÄ°K’E YERLEÅžTÄ°

1864 yılında Kafkasya’dan sürgün edildiÄŸini ifade eden Konya Çerkes DerneÄŸi BaÅŸkanı Hasan Parılyıldız, halkın yorgun düÅŸtüÄŸünü ve destek alamadıklarını söyledi. Sürgün edilen Çerkes’lerden bir kısmının Avrupa’nın deÄŸiÅŸik ülkelerine, maddi durumu zayıf olanların deÄŸiÅŸik limanlara bırakıldığını ve bir kısmının da Türkiye’ye geldiÄŸini belirtti. Çerkesler’in günümüzde bulunan Adıge Cumhuriyeti’nde sürgün edildiklerini dile getiren Parılyıldız, Türkiye’ye gelen Çerkeslerle ilgili ÅŸunları kaydetti: “Soçi limanından çıkan gemiler o zamanlarda Konya bölgesine gelen Çerkes’leri Antalya limanına bırakılmışlar. Antalya limanına gelen Çerkes’ler o dönemlerde sıtma hastalığından çok muzdarip olmuÅŸlar ve Türkiye’nin deÄŸiÅŸik yerlerine dağılmaya baÅŸlamışlar. 1890’lı yıllarda yoksulluk içinde oldukları için yaya bir ÅŸekilde ilk olarak Ladik’e 10-20 hane yerleÅŸmiÅŸ. Ladik’e yerleÅŸmeyen diÄŸer Çerkes’lerde Kadınhanı’na baÄŸlı Mahmudiye’ye, Ilgın Burhaniye’ye ve Sarayönü ErtuÄŸrul gibi deÄŸiÅŸik yerlere göç etmiÅŸler” diye konuÅŸtu.

KONYA’DA KÄ° ÇERKESLER NEREDE?

AkÅŸehir ve Afyon gibi yerlere göç eden Çerkes’lerinde olduÄŸunu söyleyen Parılyıldız, toplu bir düzen olmadığı için Çerkes’lerin küçük gruplar halinde köyler oluÅŸturduklarını dile getirdi. Konya’dan giden Çerkes’lerinde bir kısmının Kütahya ve Balıkesir ÅŸehirlerine gittikleri bilgisini verdi. Konya’daki Çerkes’lerle ilgili bilgiler veren Parılyıldız, “Çerkes’ler olarak bizler Konya’nın deÄŸiÅŸik ilçelerinde kültür ve geleneklerimizi devam ettiriyoruz. Sarayönü, Kadınhanı, Ilgın ve AkÅŸehir gibi ilçelerde bizim köylerimiz var ve buralarda yaÅŸayan Çerkesler bulunuyor. Sadece Konya merkez ve ilçelerinde deÄŸil yine Konya’ya yakın Karaman’da da yine Çerkesler yaşıyor. Karaman’da da Gökçe ve Eminler köylerinde bizlerin iletiÅŸim halinde olduÄŸu Çerkes’ler yaşıyor” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

ÇERKESLER Ä°STÄ°KLAL MÜCADELESÄ°’NE KATILDI

Çerkeslerin vatansever ve Ä°slam dinine baÄŸlılıklarının yüksek olduÄŸunu kaydeden BaÅŸkan Parılyıldız, Çerkes’ler açısından kültür ve geleneklerine de baÄŸlılıklarının tam olduÄŸunu ifade etti. Çerkes’lerin yabancı bir ülkeye asker olmak yerine Müslüman bir ülkede mücadeleye devam etmesi konusunda kararlı olduklarını dile getiren Parılyıldız, “Yine sürgün zamanında dedelerimizin ÅŸöyle bir düÅŸüncesi olmuÅŸ. ‘Biz gavura asker olacağımıza Müslüman bir ülkeye asker oluruz’ demiÅŸler. Bu düÅŸünceyle hareket etmiÅŸler ve o dönemdeki Osmanlı’yı tercih etmiÅŸler. Ondan sonra Türkiye’ye geldiklerinde de Ä°stiklal Mücadelesi’ne katılmışlar. Bu Ä°stiklal Mücadelesi’nde de baÅŸarı göstermiÅŸler ve önemli yönetim kurumlarından madalyalar almışlar. Çerkes’lerin bu anlamda Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında payları vardır” dedi.

Vatansever olarak Türkiye Cumhuriyeti’ne baÄŸlılıklarının her zaman var olacağını aktaran Parılyıldız, Konya’da yaÅŸayan Çerkes’lerin de halen bu düÅŸünceyle hareket ettiklerini ve devlete önemli hizmetler vermek için çalıştıklarını söyledi. Parılyıldız, “Türkiye Cumhuriyeti’nin üniter yapısına saygımız sonsuzdur ve biz Çerkes’ler demokratik Cumhuriyetle sahip çıkıyoruz. Bizim içimizden olumsuz ve devlete zarar verecek bir kimse barınamaz. Bizim zaten örf ve adetlerimiz kesinlikle böyle bir duruma müsaade etmez” diye konuÅŸtu.

‘BÄ°RÄ°NCÄ° ÖNCELÄ°K SAYGIDIR’

Çerkes gelenekleri ile ilgili açıklamalarda bulunan BaÅŸkan Parıyıldız, Çerkeslerde saygı ve sevginin çok önemsendiÄŸini, kadının ön plana çıktığını hatırlattı. Parılyıldız, “Birinci önceliÄŸimiz insanlığa saygıdır. Bizler büyüklerimize saygı ve küçüklerimize sevgiyi çok önemseriz. Çerkes’ler birbirine çok baÄŸlı ve kuralcı bir yapıya sahiptir. Kesinlikle kendi aramızda birbirimize kötü söz söylemeyiz ve bu çok ayıp karşılanır. Kadınlar bizim çok fazla önemlidir ve onlara çok deÄŸer veririz. Zaten dernek olarakta yönetimimizde 2 tane kadın arkadaşımıza yer verdik ve onlarda bizleri kırmayarak derneÄŸimizin çalışmalarına katılıp düÅŸüncelerini beyan ediyorlar. Oyunlarımızda da yine kadın ve erkek birlikteliÄŸi söz konusudur. Ve bizim kültürümüzde kadın güçlü bir simge olarak ön plana çıkmıştır” ifadelerini kullandı.

‘ÇERKES KÜLTÜRÜNÜ KONYA’YA TANITACAÄžIZ’

Çerkeslerin kıyafet kültürüne deÄŸinen Parılyıldız, kıyafet açısında Türkiye’de giyilen kıyafetten farkın olmadığını ancak özel günlerde belli kıyafetlerin giyildiÄŸini söyledi. Kaval ve akordeonun kültürde yerinin olduÄŸunu söyleyen Parılyıldız, “Bizim kıyafet kültürümüz aslına bakarsanız Türkiye’deki kıyafetlerden farkı yok. Ancak özel günlerde Kafkas ve Çerkes ekiplerimiz olur. Bu ekiplerimizde oyunların daha güzel oynanabilmesi ve figürlerin daha rahat hareket edebilmesi için erkeklerde yumuÅŸak çizme, kızlarda da patik diye tabir ettiÄŸimiz deri ve yumuÅŸak ayakkabılar giyilir. Uzun elbiseler Çerkes kültüründe ön plana çıkar, bayanlar kafasına fes giyer ve erkeklerde kuzu derisinden yapılan kalpaklar meÅŸhurdur. Dernek olarak bizler bu söylediÄŸimi kültür ve düÅŸüncelerimizi daha fazla öne çıkartacağız. Dedelerimizden kalma geleneklerimizi Konya ve Türkiye’ye tanıtmak ve hatırlatmak istiyoruz” dedi. Çerkeslerin Ä°slam dinine çok önem verdiklerinin altını çizen Parılyıldız, Çerkeslerin mücadeleci yapısı sayesinde hem devlete hem de Ä°slam dininin korunması yolunda çaba sarf ederek baÅŸarı saÄŸladıklarını söyledi.

‘ÇERKESLER’DE AT, YAREN KABUL EDÄ°LÄ°R’

Çerkes kültüründe atın önemli bir yeri olduÄŸunu kaydeden Parılyıldız, atın Çerkesler tarafında bir ‘yaren’ olarak kabul edildiÄŸini dile getirdi. Eski dönemlerde Çerkeslerin bütün iÅŸlerini at üzerinde yaptıklarını ifade eden Parılyıldız, at üzerinde oyun ve savaÅŸçı toplum olduklarından dolayı atın Çerkes kültüründe yerinin çok farklı olduÄŸunu aktardı. Kafkasya üzerinde çok fazla oyun oynandığını belirten Parılyıldız, “Kafkasya üzerinde çok oyunlar oynanan bir bölgedir. Petrol yatakları daha önceden zengindi. Aslına bakarsanız bizim dedelerimiz burada yaşıyordu ve sürgün edilmelerinin bir nedeni de budur. Rusya’nın Kafkas halklarını Orta Asya’dan koparmasının nedenidir” dedi. sürgünden dolayı atların yolculuklarda Çerkeslere büyük kolaylıklar saÄŸladığını, eÅŸyaları taşımada ve iÅŸlerin hızlı yapılmasında atların kullanıldığını aktardı. Bütün bu sebeplerin bir araya gelerek Çerkeslerde ata bakışın farklılaÅŸtığını dile getiren Parılyıldız, Çerkeslerin ata yaren olarak baktığını ve bunun uzun bir müddet daha kaybolmasının zor olduÄŸunu söyledi.

‘TOPLUM BÄ°ZÄ° SEVÄ°YOR’

Çerkesleri, Türk toplumunun çok sevdiÄŸini ve belli kuralcı yapılarından dolayı deÄŸer gördüklerini ifade eden Parılyıldız, komÅŸuları tarafından Çerkeslerin her zaman sevildiÄŸini ve el üstünde tutulduklarını aktardı. Çerkes kültüründe küçüklerin büyükler yanında ayak ayaküstüne atmasının ayıp karşılandığını hatırlatan Parılyıldız, “Bir küçük çocuk baÅŸ sedirde oturması bile doÄŸru karşılanmaz. Bir büyük geldiÄŸi zaman ne olursa olsun ayaÄŸa kalkılır. Yatakta yatan hasta dahi olsa bir büyük odaya girdiÄŸi zaman hafiften kalkar ve saygısını gösterir. Bu bizim elimizde olmayan bir geleneÄŸimiz, bizim karakterimizde var bu durum. Ä°ÅŸte bütün bu görgü ve kurallarımız bizim toplumumuzla birleÅŸmiÅŸ durumda. Zaten hepimizin aslında bu söylediklerim ortak kurallarımız. Bu sayede uyum halinde yaşıyoruz ve kesinlikle hiç kimsenin kimseden bir ÅŸikâyeti olmuyor” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Çerkeslerde yakın akraba evliliÄŸi olmadığını ifade eden Parılyıldız, halen akraba ile komÅŸularla kız alıp verme konusunda çekince olduÄŸunu ve birbirlerine kardeÅŸ gözüyle bakıldığını söyledi. Emanet konusunda Çerkeslerin çok dikkatli olduklarını belirten Parılyıldız, düzensiz bir aile yaÅŸantısının Çerkeslerde görülemeyeceÄŸini söyledi. Bu sayede boÅŸanmaların çok az olduÄŸunu ifade eden Parılyıldız, Çerkes kültüründe görücü usulü evlenme yerine tanıyarak evlenmeye önem verildiÄŸini ve aile kurumuna deÄŸer verildiÄŸini söyleyerek sözlerine son verdi.                              (Mustafa KARAKAYA)