Mevlevi mezar taşları, Mevlana Müzesi'ndeki gül bahçesinin tapu senedi

Türkiye'de Ayasofya ve Topkapı müzelerinden sonra en çok ziyaretçisi olan Mevlana Müzesi'ne, ek müze binası için 'gül bahçesi' olarak bilinen bin yıllık alanda 2017 yılında kazı yapıldı. Kazılarda Mevlevilere ait olduÄŸu düşünülen kemikler ve mezar kapakları bulundu. Aradan geçen süre sonunda, mezarların üzeri toprakla kapatıldı. Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat'ın 'gül bahçesi' eski görünümüne kavuÅŸmaya baÅŸladı. Müzedeki Mevlevilere ait mezar taÅŸları da burada sergiye açıldı. Çalışmalar hakkında bilgi veren Mevlana Müzesi Müdürü Dr. Naci Bakırcı, "Çok öncesine gittiÄŸimizde Mevlana Külliyesi’nin oturduÄŸu alan Selçuklular döneminde Alaeddin Keykubat'ın gül bahçesi olduÄŸu ve Mevlana ailesine buranın vakfedildiÄŸi yönünde bilgilerimiz var. Bir süre önce Mevlana Müzesi'ne ek binaya ihtiyaç duyulduÄŸunda burada bir kazı çalışması yapılmıştı. Hiç kimsenin bilmediÄŸi bu alanda, Selçuklular dönemi ve daha geç dönemlerde definlerin yapıldığı büyük bir mezarlıkla karşılaşıldı" dedi.

'HER BÄ°RÄ° ANIT ESER GÄ°BÄ°'

Çalışmalarda mezarlıkların çıkmasının ardından Kültür Varlıkları Koruma Kurulu'nun kazıyı durdurduÄŸunu ifade eden Dr. Naci Bakırcı, "Mezarlar çıkınca buradaki çalışmalar iptal edildi. Koruma Kurulu tarafından durduruldu, Konya BüyükÅŸehir Belediyesi projeyi uygulamaktan vazgeçti. Buradaki yaklaşık 10 metrekarelik alanda Selçuklu dönemi mezarlığıyla karşılaşılmıştı. Daha sonra bu alan dolduruldu, gül bahçesi de müzenin bahçesiyle bütünleÅŸtirildi. Bu alan yeÅŸillendirildikten sonra 1925-1931 yılları arasında Konya'da çok tarihi mezarlıklar tahrip edilmiÅŸ. Bunlardan birisi de Konya Mevlevi Dergahı'nın mezarlığıdır. Burada yaklaşık 600 mezar taşından 150 kadarı sahiplerine iade edilmiÅŸ. DiÄŸerleri de müzenin muhtelif yerlerinde duruyordu. Müze kayıtlarına girmeyen yaklaşık 70 mezar taşını da tekrar envanterimize kaydettik. Bu alanda bir Mevlevi mezar taÅŸları sergi alanı oluÅŸturmaya çalıştık. Mezar taÅŸları düzenlendi, okundu. Mevlevilikte mezar taÅŸları çok önemlidir. Birer anıt eser gibidir bu mezar taÅŸları. Bunların derviÅŸ olduklarını, tarikat içerisindeki hiyerarÅŸik pozisyonlarını ve kimliklerini üzerlerindeki kitabelerden anlıyoruz. Bu bölümde 15'inci yüzyıldan 19'uncu yüzyılın sonlarına kadar yaklaşık 70 Mevlevi mezar taşını sergiledik. Ziyaretçilere hem yeni bir gezi alanı yarattık. Hem de müzenin sağında ve solunda ÅŸimdiye kadar dikkati çekmeyen mezar taÅŸlarını yeni bir bakışla ziyaretçilerimizin beÄŸenisine sunduk" diye konuÅŸtu.

'HER BÄ°RÄ°NÄ°N AYRI HÄ°KAYESÄ° VAR'

Sergilenen mezar taÅŸlarında ölen kiÅŸinin yaptığı iÅŸ ve yaÅŸamıyla ilgili kesitlerin, sembol ve ÅŸekillerle anlatılmaya çalışıldığını söyleyen Dr. Bakırcı, "Buradakilerin Mevlevi mezar taşı olması nedeniyle, günlük hayatta kullandıkları Mevlevi sikkeleri de mezar taÅŸlarına taç olarak kullanmışlar. Biz daha kitabelerini okumadan, destarlı mı, destarsız mı, tarikatın hangi akademisinde, hangi kariyerinde görev almış onları rahatlıkla ifade edebiliyoruz. Ãœzerlerindeki motiflerde zengin olarak elma aÄŸaçları, servi aÄŸaçları, hurma aÄŸaçları da, Türk mezar taÅŸlarının öteki alemle ve ölümle alakalı ifadeleri sevimli hale getirilmiÅŸ. Kadın mezar taÅŸlarında bol miktarda hazreti peygamberin rumuzu olan gül motifleri kullanılmış. Katip olanlarda divitler ve kalemlikler kullanılmış. Asker kökenli olanlarda kılıçlar kullanılmış."

Mezar taÅŸlarının Türk sanat tarihi bakımından önemli eserler olduÄŸunu belirten Bakırcı, "En erken tarihli, 1363 tarihli bir mezar taşında ölünün yolunu aydınlatsın diye kandiller konulmuÅŸ. Lale motifleri, haÅŸhaÅŸ motifleri kullanılmış. Dönemdeki bitki topografyasını göstermesi açısından çok önemli. Mezar taÅŸları Türk sanat tarihi açısından çok önemlidir. Bunlar bu ülkenin tapu senetleridir. Ä°nÅŸallah burada sergilediÄŸimiz mezar taÅŸları da Mevlana Müzesi gül bahçesinin tapu senedi olur. Bundan sonraki yıllarda da gül bahçesi içerisine herhangi bir yapıya müsaade etmeden bunları korumuÅŸ oluruz diye düşünüyorum" dedi. (DHA)