NATO kritik zirve için hazır

NATO üyesi ülkelerin 29 lideri, 11-12 Temmuz'da Brüksel'de ittifakın gelecekte daha modern ve tehditlere karşı daha hızlı cevap verebilen bir yapıya dönüşmesi için birçok karara imza atılacak Brüksel Zirvesi'ne katılacak.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in başkanlığında gerçekleşecek zirvede Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan temsil edecek. Stoltenberg, görev süresi kapsamında üçüncü kez NATO Zirvesi'ne başkanlık yapacak.

NATO liderleri, geçen yıl Mayıs ayında "NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Toplantısı" için bir araya gelirken, bu sefer NATO'nun geleneksel olarak her iki yılda bir düzenlediği NATO Zirvesi için toplanacak. Bu çerçevede, yakın dönemde Avrupa Birliği-ABD arasında ilişkilerin özellikle ticaret alanında gerilmesi, ABD'nin büyükelçiliğini Kudüs'e taşıması, İran ve iklim anlaşmalarından tek taraflı olarak çekilmesi ve G7 toplantısının ardından oluşan gergin ortamın yarattığı belirsizliğin, NATO Zirvesi'ne de yansımalarının olması bekleniyor.

Terörle mücadele ana gündem maddeleri arasında

Zirvede görüşmeler altı ana başlık altında gerçekleşecek. "Caydırıcılık ve Savunmayı Güçlendirme", "Terörle Mücadele ve İstikrarı Yayma", "AB ile İş Birliğini Güçlendirme", "NATO'yu Modernleştirme", "Daha Adil Sorumluluk Paylaşımı", "Ortak Değerler ve Transatlantik Birlik" şeklinde ortaya çıkan ana başlıklar altında, NATO liderleri ittifakın geleceğine ilişkin önemli kararlar alacak.

PKK-YPG/PYD, DHKP-C, FETÖ, DEAŞ gibi terör örgütleriyle aynı anda mücadele eden Türkiye için NATO müttefiklerinin terörle mücadele konusunda daha fazla dayanışma göstermesi büyük önem taşıyor.

Zirvede, terörle mücadelenin ittifak üyelerinin güvenliği için kilit öneme sahip olduğu vurgusunun yapılması bekleniyor. Bu çerçevede zirvede, DEAŞ ile mücadelede uluslararası koalisyonun üyesi olan ve erken uyarı ve gözlem uçaklarıyla (AWACS) destek veren NATO, mücadeleye daha fazla nasıl katkı sunacağını ele alacak.

Yakın dönemde Afganistan'daki Kararlı Destek Misyonu'na üç bin kişilik ek destek tahsis eden NATO müttefikleri, ülkede istikrarın sağlanması için desteğini sürdüreceğini teyit edecek.

NATO liderleri, terörle mücadele kapsamında Irak'ta DEAŞ ve benzeri terör örgütlerinin tekrar ortaya çıkmasını engellemek için Irak eğitim misyonununu resmi olarak başlatacak. Bu bağlamda, Iraklı güvenlik güçlerine eğitim verilecek, askeri akademi ve okullar kurulacak.

Trump sorumluluk paylaşımına odaklanacak

Zirvenin diğer bir ana gündem maddesi ise sorumluluk paylaşımı olacak. NATO müttefikleri iki yıl önce düzenlenen Varşova Zirvesi'nde 2024'e kadar savunma harcamalarını, gayri safi yurtiçi hasılalarının yüzde 2'sine karşılık gelecek şekilde artırmayı taahhüt etmişti.

Güncel veriler, 29 müttefikin sadece 6'sının bu taahhüdü yerine getirdiğini gösteriyor. Göreve geldiğinden beri müttefiklere savunma harcamalarını artırma çağrısında bulunan ABD Başkanı Donald Trump'ın bu konuya odaklanacağı düşünülüyor.

NATO Zirvesi öncesinde 9 müttefike mektup yollayarak savunma harcamalarını artırmalarını isteyen Trump, zirveden iki gün önce sosyal medya hesabından paylaştığı mesajda da "ABD, NATO'ya tüm müttefiklerden çok daha fazla katkı sağlıyor. Bu adil değil ve kabul edilemez." ifadelerine yer verdi.

Bu bilgiler ışığında, Trump'ın müttefiklere sorumluluk paylaşımı konusunda yönelteceği muhtemel eleştirilerin zirveye damgasını vurması bekleniyor.

Böylelikle, zirvede son üç yıldır savunma harcamalarında kaydedilen artışa vurgu yapılmasıyla birlikte müttefiklere harcamaları daha fazla artırmaları çağrısı yapılması genel beklentiler arasında yer alıyor.

NATO-AB iş birliği

Zirvede, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ve NATO Genel Sekreteri Stoltenberg arasında zirveden bir gün önce imzalanan ve NATO-AB arasında iş birliğini artırmayı öngören ortak bildirinin detaylarının ele alınması öngörülüyor.

Benzer bir ortak bildiriye 2016 Varşova Zirvesi'nde imza atan liderler, yeni bildirgeyle AB ve NATO arasında iş birliği alanlarını ilerletmeyi planlıyor.

NATO ve AB'nin 22 ortak üyesi bulunuyor. Yakın dönemde ABD'nin AB ülkelerine yönelik ilave gümrük vergi kararının ardından gerilen AB-ABD ilişkilerinin, NATO-AB ilişkilerine de yansımaları olacağı değerlendiriliyor.

Yeni tehditlerle mücadele edebilen bir NATO

NATO'nun temel amacı "müttefiklerini korumak ve yeni tehditlere karşı hazırlıklı olmak" olarak tanımlanıyor. Bu çerçevede, ittifakın yeni tehditlere karşı hazırlıklı olması ve komuta yapısının uyarlanması gerekiyor.

Bu bağlamda, zirvede liderlerin ana gündem maddelerinden biri de NATO'nun "savunma ve caydırıcılık" kapasitesini güçlendirmek olacak.

Müttefikler, NATO'nun askeri hareketlilik ve kuvvetlerin göreve hazırlık seviyelerini artırmayı öngören NATO Hazırlık Girişimi'ne onay verecek.

NATO Hazırlık Girişimi sayesinde 30 mekanize taburu, 30 hava muharip filo ve 30 muharip gemi, 30 gün veya daha az sürede göreve hazır olabilecek kapasitede tutulabilecek.

İttifakın "modernleştirilmesi" kapsamında ise NATO Komuta Yapısı'nın uyarlanması ele alınacak ve kuvvetlerin Avrupa içinde ve Atlantik üzerinden daha hızlı bir şekilde hareket etmesini sağlayacak iki yeni komuta merkezine onay verilecek.

Yakın zamanda hava, kara ve denizin yanı sıra siber güvenliği da bir askeri alan olarak belirleyen NATO, zirvede siber savunma kapasitesini artırmak için bir "Siber Operasyonlar Merkezi" kurulması için de karar alacak.

Makedonya'ya "katılım" daveti bekleniyor

Zirvede, ittifakın "Açık Kapı" politikası çerçevesinde NATO'ya üye olmak isteyen ve Yunanistan ile isim sorununu çözen Makedonya'ya tüm resmi sürecin tamamlanması koşuluyla üyelik müzakerelerine başlanması için davet gönderilmesi bekleniyor.

Makedonya ve Bosna Hersek'in yanı sıra Gürcistan ve Ukrayna da ittifaka üye olmak istiyor.

Bu çerçevede, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, zirvenin ikinci gününde Gürcistan Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşvili ve Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko ile de bir araya gelecek. Bu görüşmelerin ardından Gürcistan ve Ukrayna'daki durum tüm liderlerle NATO Atlantik Konseyi'nde ele alınacak.

"Transatlantik birliğe" vurgu

AB-ABD arasında gerilen ilişkiler ışığında, NATO Zirvesi'nde transatlantik ilişkilerin öneminin altının çizilmesi bekleniyor.

"Transatlantik birliğin 70 yıldır vatandaşları korumaya yardımcı olduğuna" işaret edilecek zirvede, AB-ABD arasındaki iş birliğinin mevcut güvenlik sınamaları karşısında çok daha önemli olduğu vurgulanacak.

NATO'nun işlevini yerine getirebilmesi için birlik ve dayanışma kilit öneme sahip. Geleneksel olarak zirve sonrasında 29 ülkenin onayıyla alınan kararlar da ittifakın bu konuda başarılı olduğuna işaret ediyor.

Bu çerçevede, NATO'nun bir kere daha "birlik" mesajı verebilmesinde ABD Başkanı Trump'ın zirveye yönelik tutumunun belirleyici olacağı değerlendiriliyor.