Piyasaya ABD rüzgarı

Ekonomik düzenin yeninden şekil alacağı seçimlerin küresel piyasalarda da değişikliğe neden olacağı öngörülüyor. Konuya ilişkin gazetemize özel açıklamalarda bulunan ekonomist Erdal Özel, seçimlerin sonuçlanmasının ardından galip gelen tarafla birlikte küresel piyasalarda ciddi bir değişiklik oluşacağını söyledi.

RESESYON RİSKİ OLUŞTU

Ekonomist Erdal Özel, “Pandemi sürecinden sonra yeni ekonomik düzende merkez bankaları özellikle pandemi sürecinden kaynaklı olan parasal genişlemeyi geri toplamak için sıkı para politikalarına girdiler. Amerika Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere Avrupa Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası gibi rezerv para denilen para birimlerine sahip ülkeler fazla likiditeyi toplamak için sıkı bir para politikası uygulamaya başladılar. Ancak pandemide yara almış olan ekonomiler bu süreç içerisinde resesyon riski ile karşı karşıya kaldılar” dedi.

YÜKSEK FAİZLİ ÜLKELERE YÖNELİM BAŞLADI

Özel, sıkı para politikasının özellikle enerji tedarikinde ve genel anlamdaki tedarik zincirindeki kırılmalarında verdiği zararlarla bir ekonomik durgunluk riski oluşturduğunu söyledi. Özel, “Çünkü sıkı para politikası demek paranın yatırımdan uzaklaşması, paraya ulaşmanın zorlaşması anlamına geliyor. Amerika yüzde 10’ları bulmuş olan Tüketici Fiyat Endeksini yüzde 3’lere kadar düşürmeyi başardı ama bu arada da piyasaları sıkıştırdı. Bu sürenin son kısımlarına geldikleri dönem içerisinde doğu ve batı arasındaki fark ortaya çıktı. Çünkü Uzakdoğu ülkelerinde başta Japonya olmak üzere yüksek teknolojili üretimin merkezi olan bu bölgeler sıkı para politikalarının tam tersine faiz indirimleriyle genişleyici para politikalarını desteklediler.  Türkiye de belirli bir süre bu sistemi uyguladı ama şöyle bir sıkıntı oldu; bu ülkelerin genişleyici para politikası uygulamaları kendi para birimlerinin değerini düşürdü ve düşük faizle finansmana ulaşmasını kolaylaştırdı. Doğal olarak onlar da kendi ülkelerinden temin ettikleri ucuz kredileri yüksek faizli olan ülkelere taşıyarak orada finansal yatırım araçlarında değerlendirdiler. Bu süreç uzun zamandan beri bu şekilde işliyor ve bu durumun ismi de carry trade olarak literatürde ve halk arasında kullanılmaya başlandı” ifadelerini kullandı.

SAVAŞ DEMEK JEOPOLİTİK RİSK DEMEKTİR

Gelen istihdam verilerinde Amerika’nın hedeflerinden saptığını söyleyen Özel, “Sıkı para politikasının da artık teknik resesyon boyutlarından da öteye geçeceği gerçekten ekonomik durumun hat safhaya ulaşacağı hissiyatıyla dünya piyasaları Amerikan dolarında değer düşüşünü yani Fed’in faiz indireceğini fiyatlamaya başladı. Bu doların değerindeki sert düşüş carry trade ile yürüyen finansal piyasalarda kafa karışıklığı yaşatıp, yatırımcının buradan uzaklaşmasına sebep oldu. Carry trade çözülmeleri de dünyanın genelindeki finansal piyasalarda sarsılmalara neden oldu” dedi. 

“Ekonomi sadece bir matematik birimi değil siyaseti de içinde barındırıyor” diyen Özel, “Burada da Ortadoğu’daki savaşlar; hem Rusya-Ukrayna savaşı hem de İsrail’in bölgedeki diğer ülkeler ve İran’la olan savaş riskleri devreye girdi. Savaş demek jeopolitik risk demektir. Jeopolitik riskler de Amerika Merkez Bankasının faiz indirimiyle bir araya gelince piyasada ciddi bir dalgalanmaya sebep oluyor.

Türkiye de küresel ekonomi içerisinde bu dalgalanmalardan olumsuz yönde etkileniyor. Kendi iç sıkıntıları var Türkiye’nin diğer taraftan da küresel risklerle bir araya gelince bu durum Türkiye için de zorlu bir dönemeç anlamına geliyor” şeklinde konuştu. 

ABD SEÇİMLERİNDEN SENARYOLAR

Erdal Özel, “Yüksek bir enflasyon var ve mevcut ekonomi yönetimi yüksek enflasyonu aşağı çekmek için para politikalarını sıkı bir şekilde kullanıyor. Bu zorlu dönemeç içerisinde dünyanın böylesine bir krizde bulunması ve bunun yükselerek devam etmesi Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ekonomi yönetiminde finansal programlarını, planlarını sıkıntıya düşürecek gibi gözüküyor. Burada kritik bir zaman dilimi var. Bu dilimde sürecin uzun ya da kısa olmasını öngöreceğimiz konu Amerika’daki başkanlık seçimi. Kasım ayında Donald Trump’ın seçilmesi durumunda yaşanacak senaryolar ve Joe Biden’in yardımcısı adaylığını açıkladı, onun seçilmesi durumunda arada çok ciddi bir fark oluşacak. İki tarafında dünyadaki diğer ülkelere müdahale tarzı çok farklı” diye konuştu.