Şeker sektörü ve sorunları

Åžeker-Ä°ÅŸ Sendikası Genel BaÅŸkanı Ä°sa Gök, Konya Postası Gazetesi’ne önemli açıklamalar yaptı. Gök, Türkiye’de ÅŸeker sektörü, Åžeker Kurumu’nun devlet kurumuna baÄŸlanması, ÅŸeker sektörünün yeniden yapılandırılması ve NiÅŸasta Bazlı Åžekerler ile Yüksek YoÄŸunluklu Tatlandırıcıların saÄŸlığa etkileri konusunu deÄŸerlendirdi. Türkiye genelinde ÅŸeker sektöründe yaÅŸanan geliÅŸmeler konusunda zaman zaman farklı kurum ve kuruluÅŸlardan açıklamalar yapılıyor. Özellikle NiÅŸasta Bazlı Åžekerler ve Yüksek YoÄŸunluklu Tatlandırıcıların insan saÄŸlığına olumsuz etkileri birçok tartışmayı beraberinde getirmiÅŸti.

Åžeker sektörünü Åžeker-Ä°ÅŸ Sendikası Genel BaÅŸkanı Ä°sa Gök ile konuÅŸtuk. Åžeker sektörünün ülke gerçeklerine uymayan bir yönteme dayalı olarak özelleÅŸtirme kıskacı altında olduÄŸunu ifade eden BaÅŸkan Gök, kotasını düzenli ve sürekli olarak arttıran NBÅž kartelleri ile sektörde çözüm bekleyen pek çok acil sorunun olduÄŸuna vurgu yaptı.  Åžeker-Ä°ÅŸ Sendikası’nın, sektörle ilgili tartışmaları toplumsallaÅŸtıran yapısı olduÄŸuna dikkati çeken Gök, hiçbir zaman günü kurtarma peÅŸinde olmadıklarını ve sorunların üstüne cesaret ve kararlılıkla gitmeyi varlık sebebi saydıklarını söyledi.

SEKTÖR TÜRKÄ°YE’YE 2,5-3 MÄ°LYAR DOLAR YERLÄ° KATMA DEÄžER SAÄžLIYOR

Türkiye’nin pancar ÅŸekeri üretim potansiyelini 250 bine yaklaÅŸan Türk çiftçisi, 20 bin ÅŸeker çalışanı ve yan sektörlerle birlikte yaklaşık 10 milyon insanın emeÄŸiyle deÄŸerlendirdiÄŸini kaydeden BaÅŸkan Ä°sa Gök, “Pancar ÅŸekeri sektörü; ham maddeyi üreten geniÅŸ tarım nüfusu ile istihdam ve katma deÄŸere doÄŸrudan etkisi olan bir sektördür. Bu sektör kimya, maya ve yem sanayi açısından katkısının vazgeçilemez olması ve küresel ısınmayı önlemede öne çıkan, günümüzün alternatif enerji kaynağı biyoetanol üretiminde kullanılan en verimli ürün olması nedeniyle, ülkemiz için en önemli üretim alanlarından birisidir. Unutulmamalı ki, tarladan ÅŸeker üretimine kadar uzanan entegre üretim süreci ülkemize 2.5-3 milyar dolarlık yerli katma deÄŸer saÄŸlamakta ve ülkemiz insanının kullanımına sunmaktadır” ifadelerini kullandı. Türk Åžeker sanayisinin güçlü bir dinamizm ve verimlilik anlayışı üzerine inÅŸa edildiÄŸini dile getiren Gök, gelinen noktada asıl kapasitesinin altında kaldığını söyledi. TÜRKÅžEKER’e ait ÅŸeker fabrikalarının, 2000 yılından bu yana özelleÅŸtirme programında olduÄŸuna vurgu yapan Gök, bu fabrikaların ÖzelleÅŸtirme Ä°daresi BaÅŸkanlığı kontrolünde olduÄŸunu belirtti. Fabrikaların sürekli satış pozisyonunda tutulmasının yatırım, istihdam ve üretim politikalarını olumsuz bir ÅŸekilde etkilediÄŸini ifade eden Gök, “Maalesef emekli olan yetiÅŸmiÅŸ, donanımlı personelin yerine aynı nitelikte personel istihdamı engelleniyor. Gerekli yatırımlar için istenilen ödeneklerin tahsis edilmemesi, siyasi baskı veya kararlar nedeniyle TÜRKÅžEKER, yasal bir engel olmamasına karşın ticari esaslara göre davranamamaktadır. Bu sorunun çözümü, ilan edilen yol ve yöntemlerle özelleÅŸtirme deÄŸildir” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

‘ÅžEKER KURUMU’NU HER ZAMAN DESTEKLÄ°YORUZ’

Åžeker Fabrikalarının özelleÅŸtirilmesi konusunda bilgiler veren BaÅŸkan Ä°sa Gök, “Sendikamız çalışmaları, 2000 yılından bu yana devam eden bu süreçte gerek hukuken yaÅŸanan iptal kararlarını gerekse de son süreçte nihai pazarlık görüÅŸmeleri tamamlanmış olan ihalelerin 2012 yılında siyaseten durdurulmasını saÄŸlayarak bugün kamu ÅŸeker fabrikalarını iÅŸler kılmayı baÅŸarmıştır. Bu zaman zarfı içinde Sanayi ve Ticaret Bakanı tarafından “sehven” alındığı söylenen karar ile Åžeker Kurumu’nun kapatılması neticesinde sektör başıboÅŸ bir sürece terk edilmiÅŸ bir hale soktu. Sendikamız bir yandan yetkili kurum ve kiÅŸiler nezdinde giriÅŸimlerde bulunurken, diÄŸer yandan Danıştay’da dava açmış ve kazanmıştır. Tekrar iÅŸlerlik kazandırılan Åžeker Kurumu’nun kurumsal ehemmiyetinin arkasında her daim durduÄŸumuz, pancar ÅŸeker sanayi ve Sendikamız Åžeker-Ä°ÅŸ açısından ne denli mühim olduÄŸu açıktır. Bu noktada Åžeker Kurumu’nun ilgili Bakanlığa baÄŸlanması konusuna da deÄŸinmek gerekirse pancar ve ÅŸeker üretiminin istikrarı ve sürdürülebilirliÄŸi, yerli arz güvenliÄŸinin saÄŸlanması, üretimin planlanması ve piyasanın denetimi, fiyat istikrarı, tarımsal kaynaklarımızın korunması, dış tehditlere karşı sektörün korunması için, paydaÅŸların özgür iradeleri ile çözüm üretecekleri mevcut Kurum ve Kurul yapısının, Bakanlık bünyesine alınmadan korunması, ülke ve sektör menfaatleri açısından hayati önem taşımaktadır. Åžeker Kurumu, siyasi kararların olumsuz etkilerini aza indirgemek üzere tasarlanmış ve faaliyete geçirilmiÅŸ düzenleyici kurumlardan birisidir ve bu noktada Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın mevcut Kurum hafıza ve birikiminden yararlanarak, desteklenen ürün portföyüne ÅŸeker pancarının dâhil edilmesini saÄŸlaması sektörümüz açısından oldukça isabetli bir adım olacaktır” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

TÜRKÅžEKER HER ANLAMDA DESTEKLENMELÄ°

Åžeker sektörünün yeniden yapılandırılmasına yönelik bir model önerilerinin olduÄŸunu dile getiren BaÅŸkan Ä°sa Gök, tüm dünyada gıda üretimi içerisinde önem ve deÄŸeri giderek artan pancar ÅŸekeri sektörü için yıllardır çalışmalar yürüttüklerini söyledi. Åžeker Ä°ÅŸ Sendikası’nın her zaman elini taşın altına koymaktan kaçınmadığını ve sektörün geleceÄŸini tartışmaya açtığını aktaran Gök, “Önümüzdeki süreçte ÅŸeker sektörünün gerek üretici gerek iÅŸgücü açısından tabanı geniÅŸ bir sektör olması ve kendine has üretim yapısı gereÄŸi, üretici ve çalışanların mutlaka içinde bulunacağı, kamu denetiminde bir yapılandırma modeli öngörülmelidir. Nitekim dünyada ÅŸeker yönetim modelleri, yönetimlerinde çalışanların, ticari birliklerin, STK temsilcilerinin söz sahibi olduÄŸu denetim kurulları temelinde ÅŸekillenmiÅŸtir” dedi. Yapılanmanın hayata geçirilmesi aÅŸamasında da TÜRKÅžEKER’in acilen teknolojik yönden güçlendirilmesi gerektiÄŸine deÄŸinen Gök, insan kaynağı açısından takviye edilmesinin, destek ve teÅŸvikler konusunda sektöre dünyada olduÄŸu gibi özel önem verilmesi gerektiÄŸini belirtti. Türkiye’de tarımsal yapıda bu etkinliÄŸin saÄŸlanmasıyla gıda güvenliÄŸinin sürdürülebilir bir ÅŸekilde iyileÅŸtirilmesinin mümkün olacağını söyleyen Gök, tarımsal kalkınma, gıda sanayi, petro-kimya sanayi, maya, kozmetik, ilaç endüstrileri, biyoetanol üretimi, ÅŸeker sanayinin yarattığı dolaylı etkiler gözetilerek teÅŸvik edilmelisinin ve düzenleyici tedbirlerin alınması gerektiÄŸinin altını çizdi.

‘Ä°Ç PAZARLARINI KORUYORLAR’

Türkiye’de ÅŸeker politikasının ve yetersizliÄŸi ve dünya uygulamaları arasındaki farklara dair açıklamalarda bulunan Gök, Türkiye’nin de içinde bulunduÄŸu ÅŸeker pancarı üretim kuÅŸağında yer alan ÅŸeker pancarı ve ÅŸeker üretimi yapmayan hemen hemen hiçbir ülkenin bulunmadığını söyledi. Dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisine sahip ülkelerden ABD, Çin, Almanya, Fransa, BirleÅŸik Krallık, Japonya ve Kanada’nın pancardan ÅŸeker ürettiÄŸini dile getiren Gök, “Bu konu çok çarpıcı bir gerçeÄŸi yansıtmaktadır. Bu ülkeler dünden bugüne ÅŸeker pancarı üretmekten asla vazgeçemeyerek, ÅŸekerde kendine yeterliliÄŸi ilke edinmiÅŸ destek politikalarını sürdürmeyi neden tercih etmiÅŸlerdir, masaya yatırmamız gereken önemli konulardan biri budur. Bu ülkeler, yeÅŸil kuÅŸakta yer almaları nedeniyle coÄŸrafyalarının sunduÄŸu fırsatları deÄŸerlendirmekte, ticaret anlaÅŸmaları ile diÄŸer ülke pazarlarına eriÅŸim saÄŸlamaktadırlar. Dünya ÅŸeker fiyatlarının oynaklığı karşısında iç pazarlarını korumaktadırlar. Sanayinin öncül ve ardıl iliÅŸkileri nedeniyle ekonomiye saÄŸlanan dolaylı katkılardan sonuna kadar yararlanmaktadırlar. Endüstriyel girdi ve ürünler için ÅŸirketleri üzerinden pazar paylarını arttırmakta, üretici ve çalışanın içinde bulunduÄŸu sektör yapılanmasının getirdiÄŸi avantajları kullanmaktadırlar. Ekonomilerinde anlamlı bir üretim deÄŸerine karşılık gelen sektörü her yönüyle korumaktadırlar” ifadelerini kullandı. Dünya’nın en geliÅŸmiÅŸ ülkelerinin pancar ÅŸekeri sektörünü regüle etmekte ve desteklemekte olduÄŸunu anlatan Gök, bunun gerekçesinin sektörün tarım ve sanayi ayağı aracılığıyla ülke ekonomisine katkı saÄŸlaması ve birçok tarıma dayalı sanayi koluna göre daha yüksek olması avantajının olması olduÄŸunu dile getirdi.

PANCAR ÇÄ°FTÇÄ°SÄ° ABD’YE GÖRE ONDA BÄ°R DESTEKLENÄ°YOR

Türkiye’de pancar çiftçisinin, ABD ve AB’deki pancar çiftçilerinin onda biri oranında desteklendiÄŸini ifade eden BaÅŸkan Gök, bu durumun Türkiye’de tarla maliyetinin ve pancar alım fiyatlarının yüksek oluÅŸmasının baÅŸlıca nedenlerinden birisi olduÄŸunu söyledi. Bu görünüm deÄŸiÅŸtirilmesi için çizilecek yol haritasını açıklayan Gök, “Tüm dünya örneklerinde olduÄŸu gibi, ÅŸeker fabrikaları günlük iÅŸleme kapasitelerinin artırılması, yan ürünlerin deÄŸerlendirilmesi, pazar odaklı ürün ve arz stratejilerinin geliÅŸtirilmesi, tarımsal girdi temininde üreticiyi teÅŸvik edici tedbirler ve muafiyetlerle koruyarak maliyetlerin düÅŸürülmesinden geçmektedir. Kaldı ki Avrupa BirliÄŸi’nde 1 Ekim 2017 sonrası dönemde kotaların kaldırılmasıyla ürünler bazında piyasa dengelerinin nasıl kurulacağı birçok kurumsal çalışma ile deÄŸerlendirilmektedir. Ekim ayı sonrası hayata geçecek olan bu politika deÄŸiÅŸikliÄŸi, AB ve dolayısıyla dünya pazarını etkileyen birçok geliÅŸmeyi beraberinde getirecektir. AB iç fiyatlarının dünya fiyatı ile arasındaki farkın daralmasıyla, sektörün dünya karşısındaki rekabet gücü artacaktır. Yeni ÅŸeker rejiminin yürürlüÄŸe gireceÄŸi AB’nde, ÅŸeker ve izoglukozda agresif politikalarla yeni dış pazarlara eriÅŸim dönemi baÅŸlayacaktır” ÅŸeklinde konuÅŸtu. Gök ayrıca dünya ülkelerinin sektörü çıkarlarınca dizayn etme çalışmaları karşısında Türkiye’nin geleceÄŸi için kendi pancarından ÅŸeker üretmesinin ve güçlü bir yapıyı hayata geçirmesinin yolunu açması gerektiÄŸini söyledi.

YÜKSEK YOÄžUNLUKLU TATLANDIRICILAR YÜZDE 41 BÜYÜDÜ

NiÅŸasta bazlı ÅŸekerlerin(NBÅž) kota artış kararlarına yönelik hukuki mücadeleye devam ettiklerini anlatan Gök ÅŸunları kaydetti: “NBÅž kotaları, Bakanlar Kurulu Kararı ile her yıl, yüzde 25-50 arasında deÄŸiÅŸen oranlarda arttırılmakta olup Åžeker-Ä°ÅŸ olarak her yıl pancar ÅŸekeri aleyhine haksız bir ÅŸekilde yapılan bu kota artışı kararlarına karşı, 2005-2006 pazarlama yılından itibaren Danıştay nezdinde sürekli dava açmış ve bu kararların hemen hemen tümünün iptal edilmesini saÄŸladı. Ülkemizde ÅŸeker arzı açısından bir deÄŸerlendirme yapmak gerekirse, 2002 yılından bu yana TÜRKÅžEKER, iç pazarda yüzde 75’den yüzde 52’ye gerilerken, yüksek fruktozlu mısır ÅŸurupları yılda yüzde 4.1, Yüksek YoÄŸunluklu Tatlandırıcılar ise yüzde 41 oranında büyüme göstermiÅŸtir. NBÅž kotalarının yüzde 89’unun kontrolünün yabancı sermayeli ÅŸirketlerin elinde olması ve elde ettikleri büyük kar marjlarının Yüksek YoÄŸunluklu Tatlandırıcılar’da olduÄŸu gibi yurtdışına transfer edilmesi ülkesel getirilerimiz açısından son derece vahim bir durum ortaya koymaktadır. Dahası, saÄŸlıklı gıda üretimine olan talebin hızla yükseldiÄŸi tüm dünyada NBÅž ve YYT’lerin saÄŸlık boyutunun tartışılıyor olması kamu saÄŸlığı ayağını da yakından ilgilendirmektedir. Konuyla ilgili bazı araÅŸtırma sonuçlarına yer vermek gerekirse, ABD’de 88 bin 802 kadının katılımıyla gerçekleÅŸtirilen Nurses Health Study’de 18 yıllık takip sonucunda çay ÅŸekeri pankreas kanseriyle iliÅŸkili bulunmazken, früktozdan zengin diyet, pankreas kanseri olasılığını istatistiksel anlamlı bir biçimde artırdığı görülmüÅŸtür. Çok geniÅŸ bir diÄŸer araÅŸtırma olan Multiethnic Cohort çalışmasına ise Hawai-Los Angeles bölgesinde yaÅŸayanlardan 162 bin 150 kiÅŸi katılmış, sekiz yıl süre ile izleme sonucunda NBÅž’de bol miktarda bulunan früktozun pankreas kanseri ile istatistiksel anlamlı derecede iliÅŸkili olduÄŸu gösterilmiÅŸtir.”

Fazla fruktoz tüketen deney hayvanları üzerinde çalışmalar yapıldığını ve fruktozun, diyabet, koroner kalp hastalığı, karaciÄŸer yaÄŸlanması ve hipertansiyona yol açtığının görüldüÄŸü bilgisini veren Gök, “Son 30-40 yıldır çay ÅŸekeri yerine mısır ÅŸurubunun kullanılması, ÅŸiÅŸmanlığın ve ÅŸiÅŸmanlıkla ilgili hastalıkların bir salgın haline dönüÅŸmesini kolaylaÅŸtırmıştır. Ayrıca obezite, hipertansiyon, diyabet, karaciÄŸer yaÄŸlanması, depresyon ve böbrek yetersizliÄŸi olan hastalar üzerinde yapılan incelemede, kanlarındaki ürik asit oranının yüksek olduÄŸu belirlenmiÅŸtir. Bu sebeple Türkiye’nin, saÄŸlıklı gıda tüketimi için saÄŸlıklı ÅŸeker üretim potansiyelini her geçen yıl daha da daraltan NBÅž kotalarını pancardan ÅŸeker üreten ülkeler seviyesine indirmesi, yüksek yoÄŸunluklu tatlandırıcı ithalatının önüne geçmesi zaruridir” diyerek sözlerine son verdi.(Mustafa KARAKAYA)