‘Sorunlara rağmen büyüyoruz’

KuruyemiÅŸ sektörünün her yıl Türkiye’nin büyüme hızının da üstünde bir hızla büyüyen bir sektör olduÄŸunu belirten Pınar KuruyemiÅŸleri Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Hasan Hüseyin Karapınar, ülke olarak bu konuda son derece ÅŸanslı bir ülke olduÄŸumuzu söyledi. KuruyemiÅŸ çeÅŸitlerinin büyük bir bölümünün kendi topraklarımızda üretip iÅŸleyip pazara sunduÄŸumuz ifade eden Karapınar, “ÜrettiÄŸimiz bazı çeÅŸitlerde de dünya çapında söz sahibi bir ülkeyiz” dedi.

FINDIÄžIN YÜZDE 85’Ä° ENDÜSTÄ°YEL AMAÇLI KULLANILIYOR

Antep fıstığı, fındık, üzüm, incir gibi çeÅŸitlerin buna örnek verilebileceÄŸini kaydeden Karapınar, “Bu ürünlerin hem önemli bir bölümü çerez olarak satılır hem de endüstriyel alanda deÄŸerlendirilir. Mesela Türkiye’de üretilen fındığın yüzde seksen beÅŸi çikolata sanayi, ÅŸekerleme ve bisküvi gibi alanlarda kullanılır. Åžu anda gönlümüzü rahat tutarak belki en natürel sayabileceÄŸimiz gıda çeÅŸitlerindendir kuruyemiÅŸ” diye konuÅŸtu.

“KURUYEMÄ°Åž DOÄžAL VE SAÄžLIÄžA SON DERECE FAYDALIDIR”

KuruyemiÅŸin Türkiye’de genelde çok katkı maddesi içermeden, natürel halinin korunarak üretildiÄŸine dikkat çeken Karapınar, “Bu da kuruyemiÅŸin insan saÄŸlığı açısından son derece faydalı bir ürün anlamına geldiÄŸini gösterir. Son yıllarda kuruyemiÅŸ, alternatif tıpta da kullanılır bir hale geldi. Diyetisyenlerin tavsiyesiyle kuruyemiÅŸ genellikle öÄŸün aralarında, bazen öÄŸün olarak da tüketilebiliyor. Sigara vb. alışkanlıkları olanların da çok kolay sığındıkları bir ürün çeÅŸidi olarak görülüyor. Elbette her ÅŸeyi ölçüsünde tüketmek lazım. KuruyemiÅŸ makul ölçülerde tüketilirse insan saÄŸlığına son derece faydalı olan bir ürün çeÅŸididir” ifadelerini kullandı.

KURUYEMÄ°Åž, CÄ°PSLERE VE FASTFOODLA SAVAÅžIYOR

Yeni neslin, özellikle gençliÄŸin kuruyemiÅŸ çeÅŸitlerine çok fazla raÄŸbet göstermemesine üzüldüklerini belirten Karapınar, “Cips ve fastfood ürünlere, insan saÄŸlığına zararlı olduÄŸu tüm tıp otoriteleri tarafından belirtilen bazı gıda maddelerine yöneliyorlar. Yeni nesli kuruyemiÅŸ tüketmeye ikna etmemiz lazım. Bizim sektör temsilcilerimizin bu konuda çaba sarf etmesinin yanında Milli EÄŸitim Bakanlığı’nın bile bir çalışma gerçekleÅŸtirmesi lazım. ÇocukluÄŸumuzda Yerli Malı Haftası adıyla bazı haftalar oluÅŸturulurdu. Türkiye’de yetiÅŸtirilen ürünler sınıflarda sergilenir ve o ürünlerle öÄŸrenciler tanıştırılır, bunları tüketmeleri tavsiye edilirdi. Aslında yeniden böyle bir seferberliÄŸin baÅŸlatılması gerekir. Aksi halde bugün almadığımız bu tedbirleri, ileriki dönemlerde Allah korusun saÄŸlığımızın bozulması boyutlarında çok daha ciddi maddi ve manevi bedeller ödeyerek almak zorunda kalabiliriz” diye konuÅŸtu.

ÇEREZLÄ°K ÜRÜNLERE DESTEK ÖDEMESÄ° YOK

Tüm KuruyemiÅŸ Sanayici ve Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi’nin beÅŸ yıla yakın kurucu baÅŸkanlığını yaptığını ifade eden Hasan Hüseyin Karapınar, “Her sektörde olduÄŸu gibi bizim sektörümüzde de bazı olumsuzlukların yaÅŸanması normal. Üretimde, pazarlamada ve tüketimde ciddi sıkıntılarımız var. Ülkemizde ciddi bir tarım envanteri yok. Hammaddemizi üreten çiftçiler teÅŸvik edilmiyor. Destekleme primleri kuruyemiÅŸlik ürünlere verilmiyor, sadece fındığa destek var. AyçiçeÄŸinin yaÄŸlığında var, çerezliÄŸinde yok. Mısırın yemliÄŸine destek var, ama patlayan mısıra yok. Hâlbuki bunlar ciddi anlamda ihraç ürünlerimizden. Üretilmeseler dışarıdan ithal edilecekler. Dolayısıyla teÅŸvik noktasında ciddi eksiklerimiz var. Devletten temel beklentimiz bu” dedi. KuruyemiÅŸ hammaddesine yönelik tarımsal etkinliklere verilecek teÅŸvikin üretimi artırmasının yanında kayıt dışılığı da engelleyeceÄŸine iÅŸaret eden Karapınar, “Kayıt dışılık maalesef her sektörden olduÄŸu gibi bizim sektörümüzde de ciddi oranlarda var. Devletin destekleme uygulaması olur ise bu durum kayıt dışılığı ortadan kaldıracak, mali yönden de devlete böyle bir katkısı olacak” diye konuÅŸtu.

TÜRKÄ°YE’NÄ°N AVANTAJI, Ä°KLÄ°MÄ° VE COÄžRAFYASI

KuruyemiÅŸin dünyada pazarlanabilen ürünler olduÄŸunu söyleyen Karapınar, “Türkiye deÄŸiÅŸik iklimlerin aynı anda yaÅŸandığı bir coÄŸrafya. Bu coÄŸrafyada deÄŸiÅŸik lezzetler elde ediyoruz. Diyelim ki bir Giresun fındığı ve onun etrafındaki ÅŸehirlerde üretilen fındığın tadını, rayihasını, ağızda bıraktığı o hoÅŸ lezzeti baÅŸka hiçbir yerde bulmak mümkün deÄŸil. Rusya’nın bazı bölgelerinde de fındık üretiliyor. Gürcistan’da üretiliyor, Azerbaycan’da üretiliyor. Ä°talya’da, Ä°spanya’da üretiliyor.  Bazı ülkeler de yenilerde fındık üretmeye baÅŸladı ama muhtemelen Karadeniz’in o bölgesindeki klimanın verdiÄŸi bir güzellik var, bu rayiha, bu tat baÅŸka hiçbir yerde üretilemiyor. Ülke olarak böyle bir ciddi avantajımız var” açıklamasını yaptı.

YABANCIYA TESÄ°S SATIÅžI FINDIÄžI OLUMSUZ ETKÄ°LEDÄ°

Fındık borsasının eskiden yurt dışında gerçekleÅŸtiÄŸini ifade eden Hasan Hüseyin Karapınar, “Refahyol döneminde buna el atıldı. O dönemden bu yana Türkiye fındık piyasasını kendisi belirliyor, ancak o zamandan bu yana büyük fındık tesisleri yabancılara satılmaya baÅŸlandı. Onlar ciddi alıcı oldukları için bu farkı belirtmemiz lazım. O alıcı firmalar ÅŸu anda ticari güçlerini kullanarak fındık piyasasını oluÅŸturuyorlar. O da bizim Türkiye’de firmalarını satan arkadaÅŸlarımızın yol açtığı bir durum diye deÄŸerlendiriyoruz” bilgisini verdi.

KAJU, BADEM VE CEVÄ°Z Ä°THAL EDÄ°YORUZ

KuruyemiÅŸ sektörünün ithalatta önemli sıkıntılar yaÅŸadığını belirten Karapınar bu konudaki görüÅŸlerini ise ÅŸöyle ifade etti: “KuruyemiÅŸ ürünlerinin bir bölümünü tabii ki yetiÅŸtiremiyoruz.  Kaju, badem, ceviz gibi bazı ürünleri Türkiye’de yeterince üretemiyoruz. Badem ve cevizde Türkiye’de yeni çiftlikler oluÅŸuyor. Bu alandaki üretim belli bir miktar ihtiyacımızı karşılıyor ama refah seviyemizin yükseliÅŸi paralel olarak bu ürünlerin tüketiminde de ciddi artışlar var. Dolayısıyla ülkemizde yetiÅŸen ürünler ihtiyaca yetmiyor. Öyle olunca dışarıdan satın almak zorunda kalıyoruz. Gerek iç tüketimi karşılamak, gerekse bunları iÅŸleyip yurt dışına tekrar ihracatını yapıyoruz.”

KURUYEMÄ°ÅžTE GÜMRÜK VERGÄ°LERÄ° ÇOK AÄžIR

Ä°thalat kısmında yaÅŸadıkları en önemli sıkıntının ağır gümrük verileri olduÄŸunu ifade eden Karapınar, “Yüzde 43.2 gümrük vergisi var. Birçok kalemde olmayan bir oran bu. Bunun üsüne, ürünü eÄŸer tedarik etiÄŸiniz yerden vadeli alırsanız, yani peÅŸin almazsanız yüzde  gibi de KKDF gibi bir fon var, devlet oraya para talep ediyor. Yaklaşık yüzde 50 seviyelerinde gümrük vergisiyle KKDF bu maliyetlerin üzerine biniyor. Çarpıcı bir örnek olsun diye hep ÅŸunu söylüyorum: 40 bin dolar milli geliri olan Avrupa,  bu ürünleri neredeyse sıfır gümrükle tüketiyor; ama 10 bin-11 bin dolar milli gelire sahip olan ülkemizde de yaklaşık yüzde 50’lere yakın gümrük vergileriyle abartılı bir maliyet oluÅŸuyor. Ve biz halkımıza bunu tükettirmek durumunda kalıyoruz” açıklamasını yaptı.

PAZARLAMA SORUNU AVM’LERLE ÇÖZÜLMÜYOR

Bu sıkıntıların yanı sıra pazarda da sıkıntılar yaÅŸadıklarını söyleyen Karapınar, “Ulusal marketler ticari güçlerini kullanarak üretici firmaları kendileri yönetmeye kalkıyor. Marketlere giriÅŸ bedellerinden tutun da istedikleri vadelerde ürün almaya çalışıyorlar. Üretici firmalara kendi markalarında ürettiriyorlar. Hal böyle olunca markalaÅŸma da çok zor bir süreç oluyor. Bu noktada devlet tarafından alınması gereken bazı tedbirler var. Nedir mesela? Bu tedbirler bazı yerlerde uygulanıyor. Biz de sektör ve dernek olarak bu konudaki önerilerimizi AlışveriÅŸ Merkezleri Yasası hazırlıkları esnasında TBMM Alt Komisyonu’na iletmiÅŸtik. Ama maalesef sonuç alamadık. Marketlerin fason üretim miktarının yüzde 10 gibi belli bir sınırda veya belli bir sayıda tutulması gerekir. Özellikle gıda maddelerinin ödemelerinde vadenin bir ay ya da 45 gün gibi sınırlandırılması gerekir. Çünkü biz marketlere haftada bir, bazen iki defa ürün tedarik ediyoruz; ama iÅŸ tahsile gelince, aradan uzun zamanlar geçiyor. Bunların zaptı rapt altına alınması gerekir diye düÅŸünüyoruz. Büyük AVM’lerin belli tatil günlerinde, sözgelimi Pazar günleri kapanması gerekir. Belki günün belli saatlerinde de kapanmaları icap eder. Bunu niçin istiyoruz? 2 bin m2’lik bir market, istatistiklere göre, 450 tane bakkal vb. iÅŸletmenin kapanmasına neden oluyormuÅŸ. Ä°ÅŸsiz kalan bu 450 kiÅŸiyi nerede istihdam edeceksiniz? Bu büyük bir sosyal sıkıntı haline geliyor. Bizim müÅŸterilerimizin büyük kısmı marketler, onlara bir ÅŸey söylemek istemeyiz ama bir sosyal olguyu anlatmak için bu örneÄŸi veriyorum. Özellikle AVM’lerin ÅŸehrin dışına taşınması gerekir. Bu ve bunun gibi birçok önerimiz olmuÅŸtu. Ama maalesef bu önerilerimiz raÄŸbet görmedi. Önerilerimiz alt komisyondan geçti ama TBMM Genel Kurulu’nda yasalaÅŸmadı” dedi. (Murat GÜZEL)