Tarihi eserler yeniden 'hayat buluyor'

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne bağlı Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı'nda, her yıl binlerce kültür varlığı ve tarihi eserin bakım ve yenilemesi yapılarak müzelerin envanterine kazandırılıyor. Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürü Cengiz Özduygulu, restoratör ve konservatörlerden oluşan 25 kişilik ekiple 2021 yılında 6 bin eserin üzerinde çalıştıklarını söyledi.

Müzelerin envanterine kayıtlı binlerce eserin bakım ve onarımı bilimsel kriterlere uygun olarak Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı'nda yapılıyor. Röntgen cihazında detaylı görüntülenen küçük eserler, mikroskop altında birleÅŸtiriliyor. Bazı eserlerin düzeltilmesinde doktorların ameliyatlarda kullandığı bistüri kullanılırken, kumaÅŸ ipliklerinin ayrılmasında diÅŸ hekimlerinin kullandığı aletlerden yararlanılıyor. Türkiye'deki 10 laboratuvardan büyüklük bakımından 2'nci sırada yer alan Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı'nda , restoratör ve konservatörlerden oluÅŸan 25 kiÅŸilik ekiple 2021 yılında 6 bin eser Ã¼zerinde çalışılarak ait oldukları müzelere gönderildi.

'1 GÃœNDEN 1 YILA KADAR SÃœREBÄ°LÄ°YOR'

Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürü Cengiz Özduygulu, bölge laboratuvarı olması nedeniyle 12 ilin sorumluluk alanlarında olduÄŸunu kaydetti. Özduygulu, kazı alanlarından çıkan eserlerin laboratuvara getirildiÄŸini ve öncelikle eserin durumunu anlatan bir dosya oluÅŸturdukların anımsatarak, "Bize gelen eserler hastanelerdeki uygulama gibi öncelikle inceleniyor. Ä°ncelemeler, belgeleme dediÄŸimiz yöntemle kartlara iÅŸleniyor. Eserin üzerindeki bozulmalar, yıpranmalar detaylı incelemeler bu kartlara iÅŸleniyor. Sonra da gerekli iÅŸlemler yapılmaya baÅŸlanıyor. Bir sikkenin bakımı 1 gün ile 1 hafta sürerken birkaç kiÅŸinin üzerinde çalıştığı ahÅŸap ya da tekstil eserlerin  restorasyonu bir kaç yıl sürebiliyor. Röntgen cihazında özellikle metal eserler detaylı görüntüleniyor. Mikroskop altında parçalara ayrılan eserleri birleÅŸtiriyoruz." dedi.

'ÇOK FAZLA KİMYASAL MADDE KULLANMAK İSTEMEYİZ'

Özduygulu, eserlerin ömrünü uzatırken mümkün olduÄŸunca kimyasal madde kullanmak istemediklerini belirterek, "Metal eser çalışırken ameliyat bıçağı olarak bilinen bistürileri kullanıyoruz. Çok fazla kimyasal malzeme ya da madde kullanmak istemeyiz. Onların da negatife etkileri ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle daha çok mekanik yöntemleri tercih ediyoruz. Bir metal eser mekanik çalışma yaptıktan sonra koruma için kimyasallardan faydalanarak iÅŸlemleri tamamlarız. Kağıt eserlerde de tamamen liflerini, dokusunu koruyacak ve saklayacak, saÄŸlamlaÅŸtıracak organik kimyasallarla çalışmaktayız. Her eserin çalışması kendi özeline göre farklılık göstermektedir. Åžu anda üzerinde çalışılan bir harita var. Bu kağıt bir eser. Arkasına tekstil bir destekle yapılmış durumda. Kağıdı onarabilmek için öncelikle tekstilden ayırıyoruz." diye konuÅŸtu.

'18'Ä°NCÄ° YÃœZYILA AÄ°T SANCAK ONARILIYOR'

Özduygulu, Amasya Müzesi'nden gelen 18'inci yüzyıla ait sancağın restorasyonunu yapmaya başladıklarını belirterek, şöyle konuştu:

"Sancak Amasya müzesinden geldi. Dokusal olarak tekstil özelliÄŸini yitirmiÅŸ, iplikçikler ÅŸeklindedir. Bunlar düzenlenecek, sonrasında arkasında destek kumaÅŸlarla taşınabilir hale getirilecek. Kullandığımız kumaÅŸlar eserin kendi özelliÄŸine göre benzer destek kumaÅŸlarla yapılmaktadır. Eseri alıp restorasyonu yapıp sergilenir hale getirdikten sonra tekrar teslim edeceÄŸiz. Sancakta ÅŸu anda 2 kiÅŸi çalışıyor. Ortalama bir sene sonra eser tamamlanarak teslim edilecek. Bizde eserlerdeki çalışmalarda zaman kısıtlaması yoktur. ÖnceliÄŸimiz, eserin saÄŸlığını korumak ve ömrünü  uzatmaktır. Bu nedenle eserin ihtiyacı olan iÅŸlem neyse hepsi eksiksiz olarak yapılmaktadır" ifadesini kullandı.

'BU HAZZI HİÇBÄ°R ÅžEYLE DEĞİŞEMEYÄ°Z' 

Özduygulu, eserin teslim edilmesinin ardından yaşadıkların hissin tarif edilemez olduğunu söyleyerek, şunları kaydetti:

"Eserin restorasyonu bitirip görsel bir ÅŸey ortaya çıktığı zaman bu hazzı hiçbir ÅŸeyle deÄŸiÅŸemeyiz. Çünkü, restore ettiÄŸimiz eser güncel bir obje deÄŸil. Binlerce yıl öncesinden gelen bir objeyi o zamandaki zanaatkarın hislerini  hissederek siz onun üzerine  birtakım katkıları da bulunuyorsunuz. Ä°ÅŸlemler bittikten sonra o his muhteÅŸemdir. Ä°nsanlar eski eserleri çok seviyorlar fakat onlara birtakım katkılarda bulunurken zararlı iÅŸlemler de yapıyorlar. Bu gibi iÅŸlemlerde bizlerden destek ve bilgi alarak yaparlarsa esere zarar vermezler. Bu konuda herkesin çok özgür olmaması gerektiÄŸini düşünüyorum."