Türkiye kilogramdaki değişikliğe hazır

ANKARA (AA) Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, kilogramın yeni tanımı için tasarlanan Kibble Denge Deneyinin birinci fazının baÅŸarıyla sonuçlandırıldığını belirterek, ikinci faz tamamlandığında dışa bağımlılığın kalmayacağını bildirdi.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamaya göre, TÜBÄ°TAK bünyesinde faaliyet gösteren Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) kilogram birimine getirilen yeni tanımı gerçekleÅŸtirme yolunda önemli bir aÅŸamaya geldi.

Varank, yapılan çalışmaları yerinde incelemek için TÜBÄ°TAK UMEyi ziyaret etti. Halen kullanımda olan ve Türkiyenin ulusal kilogram prototipini inceleyen Varank, kilogramın yeni tanımı için tasarlanan Kibble Denge Deneyinin birinci fazının baÅŸarıyla sonuçlandırıldığını belirtti.

Çalışmalarına yoÄŸun bir ÅŸekilde devam edilen ve ulusal kilogram prototipinin oluÅŸturulacağı Kibble Denge sisteminde ikinci fazda sonuca ulaşıldığında ulusal kütle ölçümlerinin güvence altına alınacağını ifade eden Varank, Ä°kinci faz tamamlandığında dışa bağımlılık kalmayacak. Yıllarca ulusal kütle prototipi dahil ölçüm standartlarımızı geliÅŸtirmede önemli rol oynayan TÜBÄ°TAK UME bu yeni dönemde de yine ülkemizin öncüsü olacak. deÄŸerlendirmesinde bulundu.

TÜBÄ°TAK UME’nin 2014 yılında bir proje kapsamında kilogramın yeni tanımını gerçekleÅŸtirmek için çalışma baÅŸlattığına dikkati çeken Varank, proje kapsamında bilimsel metroloji alanında ileri gelen enstitülere alternatif bir yol izlendiÄŸini, yeni bir ölçüm konsepti üzerinde yoÄŸunlaşıldığını, bu konsepte uygun teknolojiler kullanılarak, Kibble Denge Deneyinin Türkiye markasının geliÅŸtirildiÄŸini kaydetti.

Varank, UME ziyaretinde Zaman Frekans ve Elektromanyetik Uyumluluk laboratuvarlarını da ziyaret etti. Mikrodalga ve optik temelli atomik saatler ile elektromanyetik uyumluluk test ve ArGe çalışmalarını da yerinde inceleyerek yetkililerden bilgi aldı.

TÜBÄ°TAK UME enstitülere teknoloji transferi saÄŸlayacak

Mekanik ve elektriksel gücün dengelenmesi prensibine dayanan Kibble denge deney düzenekleri, farklı geometriler ve deneysel protokollerle tasarlanabiliyor. Bu düzeneÄŸe sahip dünyadaki az sayıdaki ülkelerden biri olan Türkiye, TÜBÄ°TAK UME Salınımlı Mıknatıs ile dünya çapında yürütülen çalışmalara katkı veriyor.

Kütle ölçümlerinde Fransadaki Uluslararası Ölçüler ve Ağırlıklar Bürosundan izlenebilirlik alan Türkiye, kendi geliÅŸtirdiÄŸi Kibble Denge Deney DüzeneÄŸi ile dışa bağımlılığı ortadan kaldıracak. Ayrıca TÜBÄ°TAK UME, diÄŸer ülkelerin metroloji enstitülerine de uluslararası kütle kalibrasyon hizmeti verilebilecek hatta geliÅŸmekte olan enstitülere teknoloji transferi de saÄŸlayabilecek.

Yeni kilogram tanımı Mayıs 2019da uygulamaya geçecek

Geçen ay Fransada düzenlenen 26. Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansında, 1889dan bu yana Büyük K adı verilen platin ve iridyum karışımı maddi bir ölçüte baÄŸlı Uluslararası Kilogram Prototipi (IPK) aracılığı ile tanımlanmış kilogramın, bundan sonra bilimsel bir formülle tanımlanması kararlaÅŸtırıldı.

Büyük K yerine bilimsel formülle yapılacak tanımın çok küçük ya da çok büyük kütleler için yapılan ölçümlerde daha doÄŸru sonuç vermesi bekleniyor.

Mayıs 2019da uygulamaya geçecek yeni kilogram tanımında kütle, evrenin deÄŸiÅŸmez kabul gördüÄŸü bir büyüklük olan Planck sabitine baÄŸlandı. Bu tanımla kilogram Planck sabitinin kararlı tabiatı gereÄŸi zamandan, kiÅŸiden ve konumdan bağımsız olarak gerçekleÅŸtirilebilecek.

Muhabir: Merve Özlem Çakır