Türkiye’ye en fazla doğrudan sermaye yatırımını İran yapıyor

İSTANBUL (AA) Türkiye’den konut alımında Irak’tan sonra ikinci sırada, vatandaşlık başvurularında ise ilk sırada olan İranlılar, bu yılın ilk yarısında Türkiye’de 513 şirket açarak doğrudan sermaye yatırımlarında da birinci sıraya yerleşti.

VIPTurkishPass markası ile Türkiye’de yabancılara şirket kuruluşu ve yatırım danışmanlığı hizmetleri veren Elit Vatandaşlık ve Yatırım Danışmanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, İranlıların Türkiye’ye olan ilgisi katlanarak sürüyor. Her yıl 3 milyon İranlı turist Türkiye’yi ziyaret ederken Türkiye’ye yönelik yatırım yapan İranlıların sayısında da dikkati çeken bir artış gözlemleniyor.

Son birkaç yıldır Türkiye’den konut alımında Iraklılardan sonra ikinci sıraya, yatırım yoluyla Türk vatandaşlığına başvuruda ise ilk sıraya yerleşen İranlılar 2019 yılının ilk altı aylık döneminde Türkiye’de şirket açarak doğrudan sermaye yatırımı yapan yabancılar arasında da birinci sıraya yerleşmiş bulunuyor.

Son yıllarda doğrudan yabancı sermaye çekmek amacıyla bir dizi politika uygulamaya başlayan Türkiye, Orta Doğu ülkeleri başta olmak üzere çevresindeki pek çok ülkeden yoğun bir şekilde yatırımcı çekmeye başlamış bulunuyor. 2016 yılında başlatılan ABD’nin Yeşil Kart uygulamasına benzer bir uygulama olan Turkuaz Kart'tan sonra 2017 yılından itibaren ülkeye yatırım yaparak vatandaşlık almak mümkün hale geldi.

2018 yılının eylül ayında Yatırım Yoluyla Vatandaşlık Programı’nın asgari yatırım limitinin gayrimenkul yatırımlarında 250 bin dolara düşürülmesi yabancı ilgisinin katlanarak artmasıyla sonuçlandı. Yabancıların Türkiye’ye yönelik yatırımların önemli bir kısmı gayrimenkul yatırımı olarak yapılırken doğrudan sermaye yatırımında da son dönemde gözle görülür bir artış dikkati çekiyor.

Yabancıların sermaye yatırımının 4 milyar Türk lirasını aşması bekleniyor

Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi verilerine göre 2019 OcakHaziran döneminde Türkiye genelinde 559 yabancı sermayeli anonim şirket, 5 bin 622 yabancı sermayeli limited şirket kuruldu. Bu şirketlerin toplam sermayesi 2 milyar 44 milyon 989 bin Türk lirası olurken, bu sermayenin 1 milyar 700 milyon 855 bin liralık kısmını yabancı sermayedarlar Türkiye’ye getirmiş bulunuyor.

Bu verilere göre yabancıların Türkiye’ye sermaye yatırımında tutar yüzde 83’ü aşıyor. Bu sermaye oranı ile yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de 2019 yılının ilk yarısında yaptıkları doğrudan sermaye yatırımı tutarı 1 milyar 800 milyon Türk lirası sınırına dayanıyor. Beklentiler yıl sonu itibarıyla yabancıların Türkiye’ye sermaye yatırımı taahhüdünün 4 milyar Türk lirasını aşması yönünde bulunuyor.

Yabancı yatırımcıların gözünde İstanbul revaçta

Yabancıların Türkiye’ye olan yoğun sermaye yatırımı ilgisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’un açılan ve kapanan şirket istatistiklerine bakıldığında da doğrulanıyor. İstatistikler yabancıların şirket kuruluşu amacıyla özellikle İstanbul’a büyük bir ilgili duyduğunu gösteriyor.

2019 OcakHaziran döneminde kurulan yabancı sermayeli şirketlerin yüzde 63’ü İstanbul Ticaret Odası’na kayıt yaptıran firmalardan oluşurken İstanbul’a getirilen yabancı sermaye miktarı da 1 milyar 200 milyon liraya yaklaşıyor. Yılın ilk altı ayında yabancılar tarafından İstanbul merkezli olarak 362 anonim şirket, 3 bin 530 de limited şirket kurulmuş bulunuyor. Yabancı şirket açılışında İstanbul’u sırasıyla Antalya, Gaziantep, Ankara ve Mersin izliyor. 2019 OcakHaziran döneminde en çok yabancı sermayeli şirket kuruluşu olan faaliyet alanına bakıldığında ise “Belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalardaki toptan ticaret” faaliyetinin öne çıktığı görülüyor. Kurulan yabancı sermayeli şirketlerin 770’i bu alanda faaliyet göstermek amacıyla kurulmuş durumda.

İranlılar Türkiye’de firma açmak için sıraya girdi

Türkiye’ye en çok yatırım yapanlar sıralamasında İranlılar ise özellikle öne çıkıyor.

İstatistikler, Türkiye’den konut alımında Irak’tan sonra ikinci sırada, vatandaşlık başvurularında ise ilk sırada olan İranlıların Türkiye’ye olan ilgisinin doğrudan sermaye yatırımı olarak da artarak sürdüğünü gösteriyor. İranlılar 2019 ilk yarısında Türkiye’de şirket açarak doğrudan sermaye yatırımı yapmakta da birinci sıraya yerleşmiş bulunuyor.

2016 yılında İranlılarca Türkiye’de toplam 298 şirket kurulmuşken, bu rakam 217’de 357’ye, ambargoların başladığı 2018 yılında ise bin 19’a yükseldi. 2019 yılının ilk altı ayında ise Türkiye’de 33’ü anonim şirket olmak üzere 513 İran sermayeli şirket kurulmuş bulunuyor. Bu ise geçen yılın aynı döneminde 368 İranlı şirket kurulduğu dikkate alınınca geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 40 artışı ifade ediyor. 2019 OcakHaziran öneminde İran’dan gelen yatırımcıların hangi ekonomik faaliyetlere yatırım yaptığına bakıldığında ise İranlıların Türkiye’de 233 firma ile “toptan ve perakende ticareti”, 53 firma ile “finans ve sigortacılık”, 53 firma ile “konaklama ve yiyecek”, 48 firma ile “imalat sektörü faaliyetleri”, 40 firma ile “idari ve destek hizmeti faaliyetleri”, 26 firma ile ise “mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler” yapmayı tercih ettikleri görülüyor.

"Şirket kuruluşu için arayanlar İranlılardan telefonlar susmuyor"

Açıklamada görüşlerine yer verilen Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Tahran Temsilcisi ve VIPTurkishPass markası ile Türkiye’de yabancılara şirket kuruluşu ve yatırım danışmanlığı hizmetleri veren Elit Vatandaşlık ve Yatırım Danışmanlığı’nın Genel Müdürü Fatih Çayabatmaz, “İranlılar Türkiye’ye yatırım yapmayı çok sevdiler. Özellikle ABD ambargoları sonrasında Türkiye İran sermayesi için tek rota haline geldi. Bu ilginin önümüzdeki yıllarda da katlanarak sürmesini bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Çayabatmaz, şunları kaydetti:

"VIPTurkishPass markamız ile Türkiye’ye yatırım yapmak isteyen yabancılara danışmanlık hizmeti veriyoruz. İranlılardan son dönemde Türkiye’de şirket kurmak için yoğun talep almaktayız. Şirket kuruluşu için arayan İranlılardan telefonlarımız susmuyor. İranlılar hem yeni şirket kuruluşu hem de kurmuş oldukları şirketlerinin muhasebe takibi, izin ve ruhsat süreçleri, marka tescili, ofis ve üretim yeri kiralama gibi işlemler için yoğun bir talep gösteriyor. İranlı yatırımcılar hem İran'daki ürünlerini Türkiye’de pazarlamayı hem de Türkiye’yi bir üs olarak kullanarak Türkiye üzerinden farklı ihracat limanlarına açılmayı hedefliyor. 2018 yılında başlayan ABD ambargoları sonrasında Türkiye İranlı iş adamları için yegane adres haline geldi. Avrupa’da her an ABD baskısı ile paralarına el konulmasından korkan İranlı yatırım fonları Türkiye’de işyeri devralarak, yeni şirket kurarak yada ihracat operasyonlarını Türkiye merkezli yürüterek İran ekonomisine nefes aldırma yoluna gidiyorlar.”

İranlıların Türkiye’ye olan ilgisinin gelecek dönemde de artarak sürmesini beklediklerini aktaran Çayabatmaz İran ile Türkiye arasındaki ticari potansiyelin çok yüksek olduğunu belirterek, "Bunun nedeni yalnızca İranla geniş bir kara sınırımızın olması, iki ülke arasındaki charter ve doğrudan uçuşların yoğun olması ve her yıl milyonlarca İranlının turistik amaçla Türkiye’yi ziyaret etmeyi tercih etmesi değil. Aynı zamanda Türkiye ambargolar sonrasında İran için tek çıkış kapısı haline geldi. Yani İranlıların eli mahkum Türkiye’ye gelmeye. İran sermayesi ABD ile ilişkilerini bozmak istemeyen Körfez ülkelerinde rahat hareket edemiyor. İranlılar da bürokrasinin fazla olduğu Körfez ülkeleri üzerinden değil yabancı yatırımcıya kolaylıklar gösteren ve Yatırımla Türk Vatandaşlığı Programı uygulayan Türkiye’ye gelmeyi tercih ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.

2017 yılında Hükümetin başlattığı Yatırımla Türk Vatandaşlığı Programı’nın etkisine de değinen Çayabatmaz “2017 yılında yabancılara yatırım yaparak Türk pasaportu alma hakkı getirilmesinin Türkiye’ye olan yatırımcı ilgisinde büyük bir payı var. Programın 2017’deki ilk halinde vatandaşlık için 2 milyon dolar olan sabit sermaye limiti 2018 yılında 500 bin dolara indirildi. Ayrıca eskiden bir yabancının Türk pasaportu alabilmesi için Türkiye’de bir işyeri açarak en az 100 kişi istihdam etmesi gerekirken bu koşul da 2018’de 50 kişiye indirilmiş bulunuyor. Keza Türkiye’de 250 bin doları değerinde bir gayrimenkul alarak hemen Türk pasaportu alabilmek mümkün. Bu ise İranlıların Türkiye’ye olan ilgisini katlıyor." ifadelerini kullandı.

"Birkaç yıl içerisinde İran’dan Türkiye’ye yatırım miktarı 5 milyar doları bulur"

Çayabatmaz, Türkiye’de yatırım yapan İranlıların en fazla toptan ve perakende pazarlama ve ticaret alanında faaliyet gösterdiğini belirterek, özellikle ambargo kapsamında olmayan ürünlerin Türkiye üzerinden ihracatı ve Türkiye iç piyasasına ithali amacıyla firma kuruluşlarını gerçekleştirdiklerini kaydetti.

Türkiye’ye gelen İranlı iş adamlarının en fazla dert yandıkları hususun Farsça bilen yerli uzman bulmakta çektikleri zorluk olduğunu aktaran Çayabatmaz şu ifadeleri kullandı:

“VIPTurkishPass markamız ile Farsça, Urduca ve Peştunca gibi en az üç dili ve İngilizce bilen uzmanlarla İranlıların Türkiye’de şirket açarken ihtiyacı olan şirket kuruluşu, muhasebe hizmetleri, vergi ve SGK danışmanlığı, ruhsatlandırma işlemleri gibi hizmetlerin tümünü tek bir pakette sunuyoruz. Anahtar teslim şirket kuruluşundan TSE belgesi alınmasına, ofis kiralamasından fabrika kuruluşuna ve ihracat izinlerinin teminine kadar kapsamlı bir hizmete İranlı iş adamları büyük ilgili gösteriyor, bu ise Türkiye’ye olan kurumsal ilgiyi katlıyor. İranlıların Türkiye’ye yatırım yaparken tüm danışmanlık hizmetlerini tek bir pakette almayı tercih ettiğini görüyoruz.”

İranlıların Türkiye’ye daha önce gelmiş İranlılarla çalışmayı tercih etmediklerini, bunun yerine daha çok Türklerle çalışmak istediklerini belirten Çayabatmaz, “İranlılar Türkiye’de şirket kurarken Türk kanunlarını bilen, uzman, kamu kurumlarıyla ilişkisi iyi olan, deneyimli yerel Türk partnerlerle çalışmayı tercih ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’ye yönelen yatırımcı ilgisinin yakın dönemde de artmaya devam etmesini beklediklerini aktaran Çayabatmaz, “Burada önemli bir potansiyel olduğunun altını çizelim. Bu ilgi şimdiye kadar sadece insani amaçlı göç alan Türkiye’nin artık yatırım çekmeye başlayarak bir üst lige çıktığını gösteriyor. Eğer Türkiye’nin yatırım yoluyla vatandaşlık programı bu şekilde sürdürülürse birkaç yıl içerisinde İran’dan Türkiye’ye yapılan doğrudan yatırım miktarının 5 milyar dolar seviyesini yakalamasını bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.