Anadolu Esmeri Çumra’ya taşınacak

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırma (TAGEM) Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak Konya'daki Bahri Dağdaş Uluslar arası Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü’nde  “Anadolu Esmeri” tekrar başlatıldı. Esmer Irk Damızlık Sığır Geliştirme Projesi adıyla başlatılan proje kapsamında büyükbaş hayvancılık için bölgeye en uygun hayvan ırkı olan montofon ırkı hayvan geliştirilmesi planlandı.

HAYVANCILIK ARAŞTIRMALARI ÇUMRA’YA TAŞINIYOR

2014-2018 tarihleri arasında uygulanması planlanan KOP Eylem Planı’nda yer verilen Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi kapsamında kurulacak Araştırma Merkezi’ne de bakanlığın 2017 strateji planında yer verildi. Çumra’da hazineye ait bir araziye kurulması planlanan araştırma merkezine enstitünün hayvancılıkla ilgili tüm birimlerinin de taşınacağı öğrenildi. 2016’da yeniden başlatılan proje için Kalkınma Bakanlığı 20 milyon TL ödenek belirledi.

Enstitü yetkililerinden aldığımız bilgilere göre proje kapsamında 750 baş taşıyıcı ve 50 baş donör Montofon Irkı hayvan temin edilecek ve bu hayvanlarda Embriyo Transferi ve İnvitroFertilizasyon (Tüp bebek) uygulamaları yapılacak. Yetkililer bu teknik uygulamaların projenin gerektirdiği altyapı ve laboratuar ortamlarının ilgili çalışmaları yürütmek için gereken izole ortamların temin ve inşası sonrasında başlatılacağını söyledi.

YERLİ SPERMA ÜRETİLECEK

Böylece bölge koşullarına daha uygun ve kombine (etçi-sütçü) Montofon Irkı hayvanlar Embriyo Transferi (bir yılda birden fazla yavru alabilme imkanı sağlayacak) ve İnvitroFertilizasyon (Tüp Bebek) gibi modern biyoteknolojik yöntemler kullanılarak hızlıca çoğaltılacak ve üreticilere de kazandırılacak. Anaç sürüden 50 baş yüksek verimli ineklerden elde edilecek olan embriyolar taşıyıcı annelere nakledilerek genetik ilerleme ve Montofon Irkı hayvanların süt verimlerinin yükseltilmesi sağlanacak. Elde edilen boğaların kız kardeş süt verimlerine göre verimliliği test edilecek, kamu ve özel sektöre devredilerek “Yerli Sperma” üretimine katkı sağlanacak.

Bu projenin hayata geçirilmesiyle bölge çiftçilerinin hayvan hastalıklarına dayanıklı, bölge koşullarına adaptasyonu yüksek, diğer ırklara göre tatminkar, kombine özellikli  büyükbaş hayvan varlığına kavuşmuş olacaklarını belirten enstitü yetkilileri “Çiftçilerimiz böylece bölge koşullarına uyum sağlamaları epey güç olan diğer hayvan ırklarına alternatif bir hayvan ırkına kavuşmuş olacaklar” dedi.

2001-2009 ARASI NE OLMUŞTU?

İlkin “Anadolu Esmeri” adıyla 2003 yılında başlatılan, kamuoyunda ''Türk İneği'' olarak bilinen büyükbaş hayvan geliştirme projesinde, embriyo transferinde kullanılan hayvanlara tüberküloz bulaşması nedeniyle 2009’da dondurulmuştu. Üstün verimli boğalar ve inekler kullanılarak, embriyo transferi yöntemiyle, Türkiye şartlarına uyumlu üstün verimli ''Anadolu Esmeri'' ırkı elde etmeyi amaçlayan proje, kamuoyunun gündemine ilk kez 2001 yılında gelmişti. Projenin hayata geçirilmesiyle ilgili 2003 yılında Konya'daki Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde çalışmalara başlanmıştı.

EMBRİYO TRANSFERİ İLK KEZ YAPILMIŞTI

O dönemki bütçesi 6 milyon TL olan bu projenin laboratuvar, ahır gibi altyapı tesislerinin inşası için ilk etapta 1.5 milyon TL harcandı, burada görev alacak personel eğitimden geçirilmişti. 2003 yılı sonunda altyapı çalışmaları tamamlanan Anadolu Esmeri Projesi'nde spermaları kullanılacak, 20 yıldır soy kütükleri tutulan yüksek verimli boğaların da temin edilmesinin ardından 3 Temmuz 2004'te Konya'da düzenlenen törenle, ilk ineğe embriyo transferi yapılmıştı. 11 mühendisin görev aldığı projede, özelliklerini hiç kaybetmemiş ''Anadolu Esmeri'' cinsi Türkiye'nin en verimli 16 valör ineğine, söz konusu ırkla birleşmesinden en iyi sonucu verecek dünyanın en iyi boğalarının tescilli spermleri yerleştirilmişti. Bu valör ineklerden laboratuar ortamında alınan embriyolar, 256 Anadolu Esmeri cinsi taşıyıcı ineğin rahmine yerleştirilmişti. Embriyo transferi yönteminin Türkiye’de ilk kez kullanıldığını ifade eden dönemin Tarım Bakanı Sami Güçlü böylece üstün vasıflı büyükbaş hayvan türünün ortaya çıkacağını söylemişti.

PROJE 2009’DA DONDURULMUŞTU

Doğacak yavrular içinden en iyi et ve süt verimine sahip olan nihai inek tespit edilinceye kadar devam etmesi planlanan projede çok sayıda buzağı dünyaya gelmiş, ancak temel hedef olan Anadolu Esmeri ırkı henüz ortaya çıkarılamadan proje sekteye uğramıştı. 2009 yılında embriyo transferinde kullanılan hayvanlara tüberküloz bulaşması nedeniyle projede başa dönüldüğünü belirten yetkililer, ''Bu hastalık nedeniyle, Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi'nde kullanılan tüm hayvanlar elden çıkarıldı. Hastalık mikrobunun ahırlardan tümüyle silinmesi için yaklaşık bir yıl ara verilecek, yeni alınacak hayvanlarla Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi'ne 2010 yılında yeniden başlayacak. Projenin 10 yıl sürmesi bekleniyor'' diye konuşmuşlardı.

BÖLGEDE BULUNAN MEZBAHA SUÇLANMIŞTI

Yetkililer, görülen bu hastalığın ardından yapılan Proje Değerlendirme Toplantısı'nda konunun ele alındığını belirterek, ''Projenin yürütüldüğü sahanın yakınlarında bulunan kesimhanenin, hastalığın kaynağı olabileceği üzerinde duruldu. Bu hastalığın bulaşmasında, proje sahasına kadar gelen hayvanların etken olabileceği kanısına varıldı. Bundan sonra sokak ve yabani hayvanlarının o bölgeye girmemesi için projenin yürütüldüğü merkezin çevresine boydan boya ihata duvarı örülmeye başlandı. Türkiye'de böyle bir projenin uygulanması için başka uygun bir araştırma enstitümüz yok. Bu nedenle, gerekli tüm önlemleri alıp aynı yerde projeye devam edilecek” demişlerdi. (Murat GÜZEL)