Türkiye'nin Latin Amerika açılımı ticaretten dizilere kadar uzandı

Latin Amerika ülkeleri ile uzun yıllar boyunca coğrafi uzaklık ve karşılıklı bilgi eksikliği gibi etkenlerle potansiyelin altında kalan ilişkilerde son yıllarda değişim yaşandı. Bu değişim, ticari ilişkilere de yansıdı.

Atılan adımlar çerçevesinde Türkiye'nin Arjantin, Ekvator, Kolombiya, Küba, Meksika, Peru, Şili, Panama ve Venezuela'da ticaret müşavirlikleri, Brezilya'da ise ticaret ataşeliği oluşturuldu.

Dış Ekonomik İlişkiler Kuruluna (DEİK) bağlı kurulan iş konseyleri ve gerçekleştirilen iş forumları, ikili ekonomik ve ticari ilişkiler açısından büyük önem taşırken Türkiye ile Latin Amerika ve Karayipler (LAK) ülkeleri arasında kurulan iş konseyi mekanizmalarının sayısı 12'ye ulaştı.

Bölge ülkeleriyle STA çalışmaları yürütülüyor

Türkiye'nin, bölgede Şili ve Venezuela ile serbest ticaret anlaşması (STA) da bulunuyor. Ayrıca Meksika, Peru, Ekvator ve Kolombiya ile STA müzakerelerinin başlaması için Bakanlığın girişimleri sürüyor. Bölge ülkelerinin yanı sıra Karayip Topluluğu (CARICOM), Güney Ortak Pazarı (MERCOSUR) ve Pasifik İttifakı gibi ekonomik bütünleşmeyi ve ortak pazar kurmayı hedefleyen bölgesel örgütlerle ilişkilere de önem veriliyor.

Bölgede bulunan 24 ülkeyle ticari ve ekonomik iş birliği (TEİ) gibi anlaşmalar da bulunuyor. TEİ ile karma ekonomik komisyon (KEK) mekanizması kurulurken gerçekleştirilen toplantılar ticaretten yatırıma, sağlıktan turizme ikili ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine yönelik tüm alanlarda iş birliği olanaklarının ele alınmasına fırsat tanıyor.

Öte yandan, Bakanlık tarafından kısa süre önce açıklanan "Uzak Ülkeler Stratejisi" kapsamında, aralarında Latin Amerika ülkelerinin de bulunduğu 18 ülke belirlenerek analiz edilirken söz konusu ülkelere yönelik mal ve hizmet ihracatının artırılması amaçlanıyor.

Brezilya'da Türk dizileri tanıtılacak

Stratejiyle Latin Amerika'nın önde gelen ekonomilerinden biri olan dizileriyle ünlü Brezilya'ya yönelik 11 eylem kurgulandı. Eylemler kapsamında, Türk dizilerinin bu ülkede tanıtılması amaçlanıyor. Ülkenin önde gelen yayın kuruluşları ile iş birlikleri geliştirilmesi, ayrıca Portekizce dublaj maliyetlerine sağlanan desteklerin artırılması bu eylemler arasında yer alıyor. Sağlık hizmet ihracatında 210 milyonu aşan nüfusuyla Brezilya'dan çok daha fazla hastayı Türkiye'de konuk edecek eylemler de hayata geçirilecek.

Şili'ye yönelik ise sağlık turizminden dizi sektörüne, müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü iş birliklerine, lojistik ve bilişim faaliyetlerine yönelik bütünsel bir bakış açısıyla 13 eylem planı tasarlandı.

Latin Amerika'nın Brezilya'dan sonra ikinci ekonomisi Meksika'ya ilişkin 8 eylem planlanırken bunlar gıda, bilişim, yazılım, oyun, animasyon gibi yeni ekonomi alanlarında olduğu kadar gayrimenkulden lojistiğe ülke tanıtımının yapılabileceği geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Ayrıca hava taşımacılığı konusunda ilişkilerin geliştirilmesi amaçlanıyor.

Ayrıca, Latin Amerika pazarında ihracatın artırılması, tanıtımının yapılması, pazar payının genişletilmesi, ticari ve ekonomik iş birliğinde ilerleme sağlanması amacıyla fuar ve heyet ziyaretleri gerçekleştiriliyor.

Türkiye'yi temsil etmek üzere bu yıl Latin Amerika ülkelerinde düzenlenen 13 fuara milli katılım izni verilirken 50 fuar bireysel katılımı desteklenen uluslararası sektörel yurt dışı fuarlar listesi kapsamına dahil edildi.

Firmaların uluslararası pazarlarda rekabet gücünü ve ihracatını artırmak amacıyla 2019-2022 yıllarında Brezilya, Meksika, Kolombiya, Arjantin ve Şili'ye toplamda 7 yurt dışı pazarlama faaliyeti gerçekleştirildi.

Brezilya, Meksika ve Şili hedef ülkeler olarak belirlendi

Bakanlık koordinasyonunda ikili ekonomik ve ticari ilişkilerin yoğunlaştırılacağı hedef ülke çalışmaları yürütülürken Brezilya, Meksika ve Şili 2022-2023 dönemi için hedef ülkeler olarak belirlendi.

Yurt dışı birim, marka ve tanıtım faaliyetlerinin desteklenmesi ve tasarım desteği kapsamında Latin Amerika'daki faaliyetlere yönelik toplam 35 firmanın desteklenmesi sağlandı.

Latin Amerika ülkeleri Türk müteahhitlerinin açılabileceği bir pazar olma potansiyeli de taşıyor.

Türkiye'nin ihracatında Latin Amerika'nın payı yükseldi

Türkiye, Latin Amerika ülkeleriyle son 20 yılda ikili ticarette önemli kazanımlar elde etti. 2003 yılında Latin Amerika ve Karayipler bölgesine ihracat 296,6 milyon dolar olurken Türkiye'nin toplam ihracatı içindeki payı yüzde 0,6 seviyesinde bulunuyordu. Türkiye'nin bu bölgeye ihracatı 2021 yılında 6 milyar dolara yükselirken ülke ihracatı içindeki payı ise yüzde 2,7 seviyesine ulaştı.

Türkiye'nin Latin Amerika ülkelerine ithalatı 2003 yılında 1,2 milyar dolar olurken 2021 yılında 8,9 milyar dolara yükseldi. Bu ülkelerin toplam ithalat içindeki payı da yüzde 1,7'den yüzde 3,3'e geldi. Böylece toplam dış ticaret hacmi, 2003 yılında 1,5 milyar iken 2021 yılında 14,9 milyar dolara ulaştı.

Bu yıl da Latin Amerika bölgesi ile dış ticaret artış göstermeye devam ediyor. Ocak-ağustos döneminde Latin Amerika ve Karayipler bölgesine ihracat 2021'in aynı dönemine göre yüzde 14,1 artarak 4,3 milyar dolara yükselirken ithalat yüzde 47,9 artarak 8,4 milyar dolar oldu. Bu dönemde toplam dış ticaret hacmi 12,7 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Öte yandan, Türkiye-Latin Amerika ülkelerinin turizm hariç hizmet ihracatı 2013 yılında 3,3 milyar dolar iken 2021 yılında 6 milyar dolara ulaştı. Bu yılın temmuz ayı itibarıyla söz konusu değer 3,8 milyar dolar oldu. Turizm hariç hizmet ithalatı ise 2013 yılında 5,6 milyar dolar iken 2021 yılında 8,9 milyar dolara çıktı. Temmuz ayı itibarıyla hizmet ithalatı 7,3 milyar dolar oldu. Hizmet ticareti hacmi ise 2013 yılında 8,8 milyar dolar, 2021 yılında 14,9 milyar dolar, bu yılın temmuz ayı itibarıyla 11,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Türk şirketleri 72 milyon dolarlık yatırım yaptı

Geçen yıl sonu itibarıyla Latin Amerika ülkelerinde faaliyet gösteren Türk şirketlerinin sayısı 18 oldu ve bu ülkelere yaklaşık 72 milyon dolarlık yatırım yapıldı. Bununla birlikte, bölgede bugüne kadar Türk müteahhitlerince gerçekleştirilen 1,5 milyar dolarlık 33 proje bulunuyor.

Latin Amerika ülkelerine yönelik yatırımlarda 50 milyon dolar ile tekstil ve giyim eşyaları imalatı, 16 milyon dolar ile ulaştırma ve depolama, 8 milyon dolar ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörleri öne çıkıyor.

İhracatta 5 ülke ön planda

Yıllar itibarıyla bölgede en çok ihracat yapılan 5 ülke sırasıyla Brezilya, Meksika, Şili, Peru ve Kolombiya oldu. Geçen yıl bölgeye yönelik gerçekleşen 6 milyar dolarlık ihracatın yaklaşık 3,5 milyar doları bu ülkelere yapıldı.

Bu yılın 8 aylık döneminde bölgede en çok ihracat yapılan 5 ülke sırasıyla Meksika, Brezilya, Şili, Peru ve Dominik Cumhuriyeti, en çok ithalat yapılan 5 ülke ise Brezilya, Kolombiya, Meksika, Arjantin ve Venezuela olarak kayıtlara geçti.

Bu dönemde, ticaret hacmi bakımından bölge ülkeleri arasında en fazla ticaret yapılan ülkenin yine Brezilya olduğu görüldü. Söz konusu ülkeyle ticaret hacmi 638 milyon doları ihracat, 3,7 milyar doları ithalat olmak üzere 4,3 milyar dolar oldu. Brezilya'nın ardından ticaret hacminin en fazla olduğu ülkeler sırasıyla 2,2 milyar dolarla Kolombiya, 1,4 milyar dolarla Meksika, 884 milyon dolarla Arjantin ve 815 milyon dolarla Venezuela olarak belirlendi.

Türk televizyon yapımları ilgi görüyor

Öte yandan, 2015 yılından bu yana Latin Amerika bölgesi Türk dizi/filmlerine ve televizyon formatlarına büyük ilgi gösterirken dizi ihracatının yaklaşık yüzde 30'u tek başına bu coğrafyaya gerçekleşti. Bu kapsamda, Türkiye'de ulusal kanallarda yer alan yapımların hemen hepsi Şili'de yayımlanıyor. Ayrıca 2021 yılı sonu itibarıyla yapımlar Brezilya'nın en büyük televizyon ve dijital platform kanalı tarafından satın alınmaya başlandı. Meksika'da da hizmet ihracatında dizi/film sektörü öne çıkarken son dönemde Türk dizileri genellikle ücretli abonelik ile erişilebilen özel televizyon kanallarından, Türk filmleri ise dijital platformlardan takip ediliyor. Arjantin de Türk dizi/film içeriklerinin yüksek pazar payına sahip olduğu ve son dönemde satışı yapılan diziler ile pazar payındaki ivmelenmenin yükseliş yaşadığı bir diğer Latin Amerika ülkesi olarak ön plana çıkıyor.

Türkiye, bu bölgeyle ticaretinde dış ticaret açığı verirken bölge ülkeleri ile en kısa sürede ticaret anlaşmalarının nihayete erdirilmesi, Türkiye'nin bölge ülkeleri olan ikili ticaretinde daha dengeli bir ticaret tipinin tesis edilmesi, ticarete konu ürün gamının çeşitlendirilmesi ve bölge ülkelerinde Türk ürünlerine yönelik farkındalığın yükseltilerek ihracatın artırılması hedefleniyor. Özellikle, gelecek dönemde Uzak Ülkeler Stratejisi kapsamında Latin Amerika ülkeleri pazarına giriş için gerekli işlem ve prosedürlerin kolaylaştırılması vasıtasıyla ikili ticari ilişkilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi amaçlanıyor.