Üzerinden 100 yıl geçti

Kültür - Sanat Astronomi ve navigasyon tarihinde önemli rol oynayan İngiltere'nin başkenti Londra'daki "Greenwich Gözlemevi", 5 Şubat 1924'te günün her saatinin başlangıcında ilk saatlik sinyalleri yayımladı.

Avrupalılar, dünyayı keşfetmek ve diğer ülkelerle ticaret yapmak için denizlere açıldıkça, boylamın nasıl ölçüleceği dahil navigasyon, haritacılık ve zaman tutmaya yardımcı olacak yeterli miktarda ve doğrulukta astronomik bilgiye ihtiyaç duydu. Bu ihtiyaç da İngiltere Kralı 2. Charles tarafından 1675'te Greenwich Gözlemevinin kurulmasına yol açtı.

Dünyanın başlangıç meridyeninin bulunduğu varsayılan, başkent Londra'daki Greenwich'in "0 noktası" olarak kabul edilmesinin hikayesi ise yaklaşık 140 yıl öncesine uzanıyor.

Coğrafya derslerinde ve kitaplarında enlem ve boylam konusu anlatılırken sıkça adı geçen ve birçok kişiye yabancı olmayan Greenwich semti, Londra'nın güneyinde Thames Nehri kenarında bulunuyor.

İngiltere'nin birçok semti gibi yeşil alanlar ve parklarla çevrili Greenwich'in dünya genelinde tanınmasını sağlayan yer ise Greenwich parkının içinden yürüyerek ulaşılan dünyaca ünlü gözlemevi olarak biliniyor.

19'uncu yüzyıla kadar her ülke güneşe göre kendi zaman kavramını belirlerken, aynı yüzyılın sonlarında demir yollarının ve iletişim ağlarının gelişmesiyle küresel zaman ve saat kavramına duyulan ihtiyaç arttı.

ABD'nin başkenti Washington'da 1884'te 25 ülkeden 41 delege bir araya gelerek, "Uluslararası Meridyen Konferansını" düzenledi ve dünyanın saat dilimlerini belirleyecek kararı almaya çalıştı. Bu konferansta yapılan oylama sonucu 22 oyla Greenwich "0 meridyeni" olarak belirlendi.

Oylamada, San Domingo karşı, Fransa ile Brezilya ise çekimser oy kullandı. Böylece, kısaltılmışı GMT olan "Greenwich Mean Time (Greenwich saati)" dünyanın kullanacağı uluslararası zaman dilimi olarak belirlendi.

Washington, Berlin ve Paris gibi şehirlere karşın Londra'daki Greenwich semtinin seçilmesinin nedenlerinden biri de dünya deniz ticaretini yürüten denizcilerin yüzde 70'inden fazlasının oylamadan önce de Greenwich zaman dilimini kullanıyor olmasıydı.

Greenwich meridyeni sadece İngiltere'den geçmiyor. "0 boylamı" Fransa, İspanya, Cezayir, Burkina Faso ve Gana gibi ülkelerden de geçerek, dünyayı doğu ile batı yarım küre olarak ikiye ayırıyor.

Londra'daki bu "hayali boylam" sadece dünyada yönün bulunmasına yardımcı olmuyor, aynı zamanda her iki boylam arasındaki 4 dakikalık zaman farkı dünyadaki "uluslararası zaman dilimini" belirliyor.

Altı bip, halen BBC Radyo 4'te haber bültenlerinden önce çalınıyor

Greenwich Gözlemevinde 1910-1933 yıllarında Kraliyet Astronomu olarak görev yapan ve gözlemevinin Direktörü Sir Frank Watson Dyson, geçmişte günün tam saatini belirtmek için elektronik olarak üretilen ve daha sonra "BBC pips" olarak anılan altı kısa bip sesini icat etti.

Dyson, 1923'te BBC'nin kurucusu ve ilk Genel Müdürü Sir John Reith'e başvurdu ve Reith zaman sinyallerinin halka açık olmasını istedi. BBC Radyosu, Greenwich Gözlemevinden elektronik olarak üretilen altı bip sesini, ilk kez 5 Şubat 1924’te yayımladı.

Bir saniyelik aralıklarla toplam altı bip sesi duyuldu. Sonuncusu, yaklaşan saatin başlangıcını belirtmek için en uzun olanıydı.

Bunlar, bazı radyo istasyonlarının saat başı haberleri için geri sayım yaparken çaldıkları, saate beş saniye kala her saniyede bir duyulan bip sesleri olarak biliniyor.

Başlangıçta Greenwich Gözlemevindeki iki saat tarafından üretilen ses, 1990'dan beri ise BBC tarafından kurum içinde üretiliyor. Bu ses, halen BBC Radyo 4'te haber bültenlerinden önce çalınıyor. Sesi üreten saat ise bugün Greenwich Gözlemevinde muhafaza ediliyor.

Her gün çok sayıda kişi gözlemevini ziyaret ediyor

Başkent Londra'nın Greenwich semtinde küçük bir tepeyi tırmanarak ulaşılan Greenwich Rasathanesini ve başlangıç meridyeni olan "0 noktasını" görmek için her gün çok sayıda kişi gözlemevini ziyaret ediyor.

Ziyaretçiler, "0 noktasını" simgeleyen çizginin ve çelikten yapılmış dünya şeklinin önünde durarak hatıra fotoğrafı çektiriyor.