3 yıldır araştırılıyordu: İklim değişikliğiyle böcekler hastalık taşıyarak Türkiye'ye geliyor

 AraÅŸtırmanın sonucunda, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi nedeniyle hastalık taşıyan böceklerin Türkiye'ye geldiÄŸi tespit edildi. Dr. Işıl Tulum, "TekirdaÄŸ, Lüleburgaz, Edirne, Çanakkale, Balıkesir hattında bu böceklerle çok fazla karşılaÅŸmaya baÅŸladık. Çok farklı vektörleri de var. Bunlar daha önceden Türkiye'de olup hastalık taşımayan versiyonlarının artık hastalık taşıdığını fark ettik" dedi.

TÃœBÄ°TAK-2232 Uluslararası Lider AraÅŸtırmacılar Programı desteÄŸi ile 2019 yılında kurulan Ä°stanbul Ãœniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı Bitki Görüntüleme Analiz Laboratuvarında, 4 araÅŸtırmacı, 3 yıldır bitkiler üzerinde bulunan virüsler ile canlıları inceliyor. AraÅŸtırmada böcekler aracılığıyla taşınan ve bitki hastalığı olan "fitoplazma" mikroskopla izleniyor. Dr. Işıl Tulum'un yürütücülüğünü üstlendiÄŸi proje ile bitki üzerinde bakteri gruplarının nasıl oluÅŸtukları ve hastalık yapma mekanizmaları araÅŸtırılıyor.

AraÅŸtırmaların sonucunda, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi sebebiyle güneyden kuzeye doÄŸru artan sıcaklık doÄŸrultusunda birçok hastalık taşıyan böceklerin Türkiye’ye geldiÄŸi tespit edildi. AraÅŸtırmalara göre, Türkiye’nin iç ve kuzey kesimlerine 'Cicada' ailesine ait küçük aÄŸustos böcekleri yayıldı. Türkiye'de artan sıcaklık nedeniyle gelen böcekler, Fransa’da asma yapraklarda görülen ve yapraklarda siyah odunlaÅŸma yaratan "Bois Noir" hastalığını taşıyarak geliyor. 2019 yılından itibaren böcekler aracılığıyla taşınan ve bitki hastalığı olan "fitoplazmalar" üzerine araÅŸtırma yapan Dr. Işıl Tulum, hastalık taşıyan böceklerin kimyasal ilaç ile yok edilemeyeceÄŸini belirtiyor.

"ASMALARDA BOÄ°S NOÄ°R HASTALIÄžINI GÖRÃœYORUZ" 

Dr. Işıl Tulum, asma yapraklarda sarılık tipi belirti gösteren, yapraklarda siyah odunlaşma yaratan "Bois Noir" hastalığının Türkiye’de yaygınlaştığını açıklayarak, "Çalışmalarımız temel olarak fitoplazma ismi verilen ve minimal genoma sahip olan ve iklim değişikliği ile çok ilişkili olan bir patojenin incelenmesi üzerine yapılıyor.

Bununla ilgili olarak yaklaşık 3 yıldan beri projemizi sürdürüyoruz. Son gördüğümüz çalışmalar şunu gösteriyor; iklim değişikliği sebebiyle bir sıcaklık farklılığı gözlemliyoruz. Bu da güneyden kuzeye doğru bir sıcaklık artışı şeklinde. Bu sebeple birçok hastalık faktörünü taşıyan böceğin sıcaklık farklılıklarına göre kendilerine daha uygun olan optimal koşullara doğru hareket ettiği ve hastalığı o yönde yaydığını görüyoruz. Dolayısıyla biz daha güney alanlarında ve Türkiye’de karşılaşmadığımız hastalık faktörlerinin aslında şu anda Türkiye’nin iç kesimlerinde hatta kuzey kesimlerinde yayılmaya başladığını gözlemledik. Çok fazla güney kısımlarında karşılaştığımız domateslerde sertleşme, meyvelerin çekirdek vermemesi gibi ya da Fransa’da karşılaşılan asmalarda Bois Noir hastalığını görüyoruz. Bu da asmanın verdiği üzümün taşlaşmasına sebep oluyor. Asmanın yaprakları kendi içine çöktüyse, kırmızı üzümler daha taş ve gri hale geldiyse bunların varlığından söz edebiliriz" dedi.

"CÄ°CADA AÄ°LESÄ°NE AÄ°T KÜÇÜK AÄžUSTOS BÖCEĞİ" 

Işıl Tulum, Cicada ailesine ait küçük aÄŸustos böceklerinin Marmara Bölgesi’nde ağırlıklı olarak görüldüğünü belirterek, "Her zaman karşılaÅŸtığınız küçük küçük aÄŸustos böceÄŸinin ailesinden gelen bir böcek. Asma bahçelerinde çok fazla karşılaşıyoruz.

Özellikle yeni yaptığımız çalışmada, Tekirdağ, Lüleburgaz, Edirne, Çanakkale, Balıkesir hattında bu böceklerle çok fazla karşılaşmaya başladık. Çok farklı vektörleri de var. Bunların daha önceden Türkiye’de olup hastalık taşımayan versiyonlarının artık hastalık taşıdığını fark ettik. İstanbul’da da var, bizim üniversitemizin etrafında bulunan tüm asma bulunan bölgelerde bu böcekle karşılaşıyoruz. Cicada ailesine ait küçük ağustos böceği, İngilizcesi Leafhopper şeklinde" diye konuştu.

"KÄ°MYASALA KARÅžI DÄ°RENÇ KAZANIRLARSA MÃœCADELEMÄ°Z ÇOK ZOR OLACAK" 

Böceklerin kimyasal ilaçla yok edilemeyeceğini dile getiren Işıl Tulum, şöyle devam etti: "En kolay yöntem pestisit uygulaması. Pestisitlerin düzgün uygulanmadığında buna dirençli olan türlerle karşılaşabiliyoruz. Bu böceklerin yayılımını ve nelerden etkilendiğini, doğal yollarla da nasıl onlardan kurtulabiliriz diye araştırıyoruz. Ön çalışmalarımız belli ekstraktların belli türlerin bu böceklerin uzaklaştırılmasında faydalı olabileceğini gösteriyor. Lavanta gibi, limon ağacı gibi… Bunların araştırması devam ediyor. Kimyasal bir şey tercih etmememiz gerekiyor çünkü çok uyum sağlayabilen organizmalar.

Eğer kimyasal herhangi bir şeye karşı direnç kazanırlarsa bu sefer onlarla mücadelemiz çok zor olacak. Aslında doğanın mücadele mekanizmasını 'Biz onu nasıl kullanabiliriz’ şeklinde kullanıyoruz."