35 yıllık F1 kariyerini noktalayan Senna'nın efsanevi sırdaşı ve fizyoterapisti

Hayır, Abu Dabi padoÄŸunda sıcak bir ÅŸekilde uÄŸurlanan eski Toro Rosso ve AlphaTauri takım patronu Franz Tost'tan deÄŸil, öncü bir fizyoterapist ve vatandaşı gibi bir padok efsanesi olan Josef Leberer'den bahsediyoruz.

64 yaşındaki Leberer her zaman reklamdan kaçındığı için, diÄŸer bazı Avusturyalı isimler kadar tanınmıyor. Ancak padok içinde, Ayrton Senna'nın McLaren ve Williams'ta antrenörü ve sırdaşı olarak çalıştıktan sonra son 27 yıldır Sauber'de kendine bir yuva bulan bir öncü olarak saygı görüyordu.

Ünlü doktor Willi Dungl'un öğrencisi olan Leberer, Ron Dennis'e bir başka Avusturyalı ikon olan Niki Lauda tarafından tavsiye edildi ve 1988 sezonunun Rio de Janeiro'daki açılış yarışında McLaren'e katıldı. Hem Senna hem de Alain Prost ile istikrarlı bir şekilde iyi bir ilişki kurdu ancak nihayetinde Leberer'in kişisel antrenörü olarak gemide olmasının potansiyelini gören Brezilyalı pilottu.

2017 yılında Leberer ile bir araya gelerek, 1994 yılında San Marino'da geçirdiği ölümcül kazaya kadar Brezilyalı pilotla geliştirdiği özel bağı derinlemesine incelemiştik.

O zamanlar bu rol nispeten yeniydi ve Leberer antrenman, fizyoterapi, beslenme ve zihinsel koçluktan sorumlu tek kişilik bir gruptu.

Leberer o dönemi, "Bu harika bir fırsattı. Formula 1'de McLaren'da Senna ve Prost ile baÅŸlamak... daha ne istersiniz?! O zamandan beri Mika Hakkinen, Kimi Raikkonen, Sebastian Vettel gibi pek çok dünya ÅŸampiyonuyla çalıştım. Yeni jenerasyonla çalışmak da çok heyecan vericiydi. Beni motive eden ÅŸey de buydu."

"O zamanlar Dennis, F1 takımlarının araçlara ve teknolojiye çok para harcadığını ama en önemli varlığın sürücü olduğunu anlamıştı. Sürücü en güçlü halkanızdır ama aynı zamanda zincirdeki en zayıf halkanız da olabilir."

Gerhard Berger, McLaren fitness gurusu Josef Leberer ile rahatlıyor

"Beslenme konusunda yaptıklarımız ÅŸu anda yaptıklarından çok daha fazlaydı, çünkü ben kendim piÅŸiriyordum. Her ÅŸeyi pilota göre uyarlıyordum.  Hepsi farklı kültürlerden geliyor, dolayısıyla bunu dikkate almanız gerekiyor."

"Antrenmanı, terapiyi, zihinsel yönü ve beslenmeyi ben yaptım, dolayısıyla birlikte çalıştığım kişiyi çok iyi anlıyordum." diye hatırlıyor.

F1'in yıllar içinde sürücü hazırlığı açısından ne kadar değiştiğini karşılaştırması istendiğinde, modern makinelerin artan karmaşıklığının da sürücü hazırlığı üzerinde etkisi olduğunu ve direksiyonun arkasındaki en hızlı beyinlere rekabette bir avantaj sağladığını söyledi.

Leberer, "Formula 1'de teknoloji o kadar çok değişiyor ki, bu inanılmaz. Ancak diğer yandan, sürücülerden talep edilenler, farklı bir şekilde uygulansa bile, aşağı yukarı aynı."

"Bugünlerde genç sürücüler için entelektüel düzeyde çok zor olduğunu söyleyebilirim. Tüm bu sistemlere, stratejilere ve teknolojiye çok az zaman ayırarak ya da test ederek hakim olmanız gerekiyor. Tüm bunları kendi sürüş tarzınızla birleştirip pistte performans sergilemek kolay değil. Çok fazla baskı altındalar."

"İlk günlerde sürüş fiziksel olarak daha zordu. Ve kaza yaptığınızda neler olabileceğini bildiğinizde... bunun üzerinde çok fazla baskı vardı. Ama şimdi tamamen farklı bir baskı var."

"Eskiden sürücüler pek çok kararı kendileri vermek zorundaydı ama şimdi anlamaya çalışmaları gereken çok fazla veri var."

"Sürüş yapmaları ve telsizle konuşmaları gerekirken çok fazla bilgi geliyor. Sadece gridde attıkları tur bile çok fazla. Bugünlerde bilişsel vergilendirme son derece yüksek. Başlangıçta bazı genç sürücüler tamamen donup kalabiliyor."

"Fernando [Alonso] buna iyi bir örnek. Bu adam inanılmaz. Eski ekolden geliyor ama inanılmaz bir kapasitesi var. Diğer araçların nerede olduğunu biliyor, lastiklerin ne kadar dayanacağını biliyor, herkesin stratejisinin ne olacağını biliyor."

"Ne yaptığınıza dair üç boyutlu bir anlayışa sahip olmalısınız. Eğer düşünmeye başlamak zorunda kalırsanız, çok geç kalmış olursunuz. Bu da en iyi sürücülerle diğerleri arasındaki büyük farkı yaratıyor. Baskı altında doğru zamanda doğru kararı verirler.

"İşte bu yüzden onlara 30 milyon ya da daha fazla para ödeniyor, diğerlerinin ise ödemesi gerekiyor." sözleriyle eski ve yeni pilotlardan beklentileri özetledi.

Sürücülerin her seferinde hayatlarını tehlikeye attıkları böylesi zihinsel açıdan zorlu bir ortamda, zihinsel hazırlığın her şey demek olduğu açık. Bu aynı zamanda bir zamanlar tabu olan ancak son yıllarda neyse ki giderek daha ulaşılabilir hale gelen ruh sağlığına dikkat etmek anlamına da geliyor.

Aralarında Sergio Perez, Lando Norris, Alex Albon ve Pierre Gasly gibi isimlerin de bulunduÄŸu pek çok mevcut sürücü, en yüksek performansa ulaÅŸmak veya zor dönemlerin üstesinden gelmek için spor psikologlarıyla yaptıkları çalışmalar konusunda son derece açık davranıyor.

Leberer, ruh sağlığı sorunları etrafındaki çalışmaları alkışlıyor. Ancak o, 35 yıl önce bile bu konuya çoktan odaklanmıştı ve Senna ile çok fazla zaman geçirdiği için bir tür zihinsel koç haline gelmişti.

Leberer, "Bizim için bu yeni bir şey değil. Bu yüzden bu tür bir spor beni heyecanlandırdı ve ilgimi çekti, çünkü zihinsel yönü muazzam. Bu kadar çok şeye odaklanmanız gerektiğinde, duygularınızı kontrol altında tutmanız ve otonom sinir sisteminizin nasıl çalıştığını anlamanız gerekir."

"İlk günlerde kimse herhangi bir zayıflık göstermeye hevesli değildi. Yöneticilerle ya da herhangi biriyle bu konuda konuşmaya istekli değillerdi. Ama şimdi sorunun ne olduğunu teşhis etmenin ne kadar önemli olduğunu anlıyorlar."

"Akademik olarak psikoloji eğitimi almadım ama birçoğu dünya şampiyonu olan çok sayıda F1 pilotunu eğitirken, hazırlarken ve onlarla ilgilenirken psikolojiyi gerçek, pratik ve kanıtlanabilir bir şekilde öğrendiğime ve çalıştığıma inanmak istiyorum. F1 pilotlarıyla 40 yıl boyunca çalışarak çok fazla bilgi ediniyorsunuz ve bu adamlarla iyi bir ilişkiniz varsa bu işinizi kolaylaştırıyor."

"Gece gündüz birlikte çalıştığınızda, resmi bir seans olmasa bile her zaman biraz psikoloji veya zihinsel antrenman yaparsınız."

"Senna bile akşamları sakinleşmenin, düşüncelerinizi değiştirmenin, insanların sizi kışkırtmasına izin vermemenin ve tansiyonu düşürmenin ne kadar önemli olduğunu gerçekten anlamıştı."

"Yarın ve önümüzdeki birkaç yıl boyunca yüzde 100 performans göstermek istiyorsanız, kendinize iyi bakmalısınız. Uyku çok önemli. Çok büyük bir yeteneğe sahip olabilirsiniz ama bunu doğru kullanmalı ve aşırı yüklememelisiniz." diyor.

FOTOÄžRAF TARAFINDAN: JOSEF LEBERER

Josef Leberer, Damon Hill, Williams

Leberer'in özgeçmiÅŸine bakıldığında, kariyer yolunun büyük bir sadakat duygusuyla tanımlandığı görülüyor. O, Imola 1994'e kadar Senna'nın yanında durdu,  1997'de Sauber'de yeni bir ev buldu ve son 27 yıldır bu ÅŸirkette kaldı.

Leberer, "Evet, bu benim karakterimin bir parçası, ben böyle yetiştirildim. Her şeyden önce, McLaren ile her şey, çok kazandığınız zaman biraz daha kolaydı. Sonra Sauber'de yeni ve genç bir şirkete girmek çok heyecan vericiydi."

"BaÅŸta Bay [Peter] Sauber olmak üzere oradaki insanlar muhteÅŸemdi ve oradaki insanlarla her zaman çok iyi bir iliÅŸkim oldu ve hâlâ da var." dedi.

Ancak Formula 1 sirkinde geçirdiği 35 yılın ardından tutkusu ve azmi hâlâ devam etse de, 64 yaşındaki Leberer artık geri adım atma zamanının geldiğine karar verdi.

2023 Abu Dhabi GP'si, Sauber'de gezici fizyoterapist olarak görev yaptığı son grand prix oldu. Leberer bundan böyle Hinwil takımında elçilik rolüne geçecek. Bu aynı zamanda ona, en büyük tutkularından biri olan fiziksel aktiviteyi bilişsel aktivasyonla birleştirmeye odaklanan artırılmış gerçeklik araçlarının geliştirilmesine katılımı gibi kişisel projelere odaklanmak için daha fazla zaman kazandıracak.

Leberer'in ayrılışının Tost'la aynı hafta sonuna denk gelmesi mutlu bir tesadüf ve Tost artık kayak yapmak için daha fazla vakti olacağı şakasını yaparken, Leberer yamaçlarda arkadaşına katılmaya hevesli olduğunu söyledi.

Leberer, "Birbirimizi oldukça iyi tanıyoruz. Ben Salzburg'luyum, o da Tirol'den ama ondan çok uzakta yaşamıyorum. O harika bir adam, çok odaklanmış bir adam. Kesinlikle birlikte kayak yapmaya gideceğiz!" dedi.

Kariyerinde geri adım atmak için neden doğru zaman olduğu sorulduğunda Leberer, "Neden şimdi? Bu her zaman sorulan bir sorudur. Zaten 64 yaşındayım ama kendimi hâlâ çok genç hissediyorum."

"Bu kadar uzun yıllar F1'de yer aldığım için mutluyum. Ben hâlâ buradayken pek çok pilotun gelip gittiğini gördüm. Ama artık bir sonraki adımı atabilecek kadar gençken gitme zamanı geldi."

"Yakın zamanda, açılımı Artırılmış Gerçeklik Bilişsel Kinetik Fitness olan ARCKfit adlı bir projenin kurucu ortağı oldum."

"Bu, Ayrton ile çalışmaya başladığımdan beri üzerinde çalıştığım her şeyin doruk noktası. Yıllarca dünyanın en iyi sporcularını fiziksel, zihinsel ve bilişsel olarak eğittim ve sonra hepsini en son teknolojiyi kullanarak genç sürücülerin, diğer sporcuların ve hatta çocukların yararlanabileceği bir şekilde bir araya getirdim."

"Bu, sahip olduÄŸum baÄŸlantıları kullanarak yapmak istediÄŸim bir ÅŸey, çünkü henüz bu iÅŸin dışında deÄŸilim" 

"Sauber'deki elçilik görevime gelince, deneyimlerimi paylaşmaktan mutluluk duyarım. Bu seminerlerle, takıma yeni katılanlara ya da VIP'lere ve ortaklara ihtiyaçları olan konularda yardımcı olabilirim."

"Ama biraz daha yaşlanıyorum ve bilgeleşiyorum. Her zaman sürücülerle ilgilendim, şimdi tutkuma ve işime daha fazla odaklanma zamanı."

"Umarım sadece bireysel sürücüler yerine çok daha fazla sporcuya yardımcı olabilirim." ÅŸeklinde cevap verdi.

Okumaya devam edin: