Akdeniz, gezegenin en hızlı ısınan ve en tuzlu denizi haline geldi

WWF, geçen hafta 'Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸinin Akdeniz'e Etkileri' baÅŸlıklı yeni rapor hazırladı. Raporda, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkisiyle sıcaklıkların, Akdeniz'de küresel ortalamadan yüzde 20 daha hızlı arttığı ve Akdeniz'in gezegenin en hızlı ısınan, en tuzlu denizi haline geldiÄŸine deÄŸinildi. Raporda, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin insan türünü tehdit eden en büyük tehlike haline geldiÄŸi kaydedildi.

'DENÄ°Z SEVÄ°YESÄ° 1 METRE YÃœKSELECEK'

Sıcaklık artışının ilerleyen yıllarda da devam edeceÄŸi vurgulanan raporda, 2100'e gelindiÄŸinde deniz seviyesinin 1 metreden fazla yükseleceÄŸi ve bölge nüfusunun 3'te 1'inin bu durumdan etkileneceÄŸinin tahmin edildiÄŸi belirtildi. Ã‡alışmada ayrıca sera gazı emisyonlarının etkilerini azaltmak ve ısınan deniz gerçeÄŸine uyum saÄŸlamak için acilen alınması gereken kapsayıcı önlemlere yer verildi.

1000'E YAKIN YABANCI TÃœR 

Akdeniz'in ısınmasına bağlı olarak bugün neredeyse 1000'e yakın yabancı türün göç ederek, yerel türlerin yerini aldığı belirtildi. Rapora göre, giderek şiddetlenen aşırı hava olayları, kırılgan deniz çayırlarını ve mercan topluluklarını tahrip ediyor, şehirler ve kıyı şeridi için tehdit oluşturuyor.

'Ä°NSAN BASKISI' TEHLÄ°KESÄ°

İklim değişikliğinin, Akdeniz'in en önemli deniz ekosistemlerinden bazıları üzerindeki geri döndürülemez etkilerini ortaya koyan raporda, bu durumun balıkçılık ve turizm gibi sektörleri ve deniz ürünleriyle ilgili tüketim alışkanlıklarını da değiştirdiği kaydedildi.

Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸinin deniz biyoçeÅŸitliliÄŸi üzerindeki 6 ana etkisinin vurgulandığı raporda, önemli balık türleri ve habitatlarda ortaya çıkan, yerel geçim kaynaklarını etkileyen deÄŸiÅŸimin boyutları anlatılıyor. Rapor ile WWF, aşırı avlanma, kirlilik, kıyılarda yapılaÅŸma ve deniz taşımacılığı gibi Akdeniz'in ekolojik gücünü önemli ölçüde azaltan insan baskısı ile iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkileri arasındaki tehlikeli iliÅŸkiye dikkat çekiyor.

'İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BUGÜNÜN GERÇEĞİ'

WWF-Türkiye Genel Müdürü Aslı Pasinli, Akdeniz'in artık eskisi gibi olmadığını, giderek daha da tropikalleştiğini söyledi. Pasinli, "İklim değişikliği kötü bir gelecek senaryosu ya da geleceğin meselesi değil. Aksine bilim insanları, balıkçılar, yetiştiriciler, dalgıçlar, kıyı toplulukları ve bölgeyi ziyaret eden turistlerin yaşamakta olduğu bugünün gerçeği. Ekonomilerimiz, geçim kaynaklarımız ve Akdeniz'in sağladığı faydaları olumsuz etkileyebilecek büyük bir riskle karşı karşıyayız. Mevcut eğilimi tersine çevirmek istiyorsak insan baskısını azaltmalı, denizin ısınmaya karşı direncini artırmalıyız" diye konuştu.

'Ä°STÄ°LACI TÃœRLERÄ°N YOÄžUNLUÄžU ARTIYOR'

Sağlıklı ekosistemler ve yaşayan biyoçeşitliliğin, iklim değişikliğinin etkilerine karşı en güçlü doğal savunma araçları olduğunu anlatan Pasinli, “Akdeniz havzasının tamamında habitatlar değişiyor, balık popülasyonu azalıyor. Yerel yumuşakçalar İsrail sularında neredeyse yüzde 90 azaldı. Akdeniz sularının Kızıldeniz kökenli türlerin kolonileşmesine elverişliliği nedeniyle Akdeniz ve Ege kıyılarımızda aslan balığı, balon balığı ve sokar olmak üzere üç istilacı tür, özellikle Doğu Akdeniz sularımızda son yıllarda artan yoğunlukta yayılım gösteriyor. 'Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi' deniz alanında düzenli gözlemlenen sokar balığı, son yıllarda yerel balıkçılar tarafından yakalanan avın yüzde 80'ini oluşturmaya başladı" dedi.

'DENÄ°Z DÄ°BÄ° DÖNÜŞÜYOR'

Artan sıcaklıklar ve fırtınaların deniz dibini de dönüştürdüğünü söyleyen Pasinli, “Endemik Posidonia deniz çayırları, gorgon mercanları ve Akdeniz'in en büyük çift kabuklusu Pinna nobilis tüm bölgede azaldı, bazı bölgelerde tamamen yok oldu. Bu türlerin kaybolması, doÄŸal yaÅŸam ortamı sundukları birçok türün yanı sıra doÄŸal karbon yutağı olarak iklimin geleceÄŸi ve dalış turizmi açısından taşıdıkları önem nedeniyle bölge ekonomisi için son derece olumsuz etkiler yaratacaktır" diye konuÅŸtu.

AKDENİZ ÜLKELERİNİN LİDERLERİNE ÇAĞRI

Bu vakaların, iklim ve denizler arasındaki güçlü baÄŸlantıyı ortaya koyduÄŸunu belirten Pasinli, â€œKalan popülasyonlar üzerindeki baskıyı azaltmak, biyoçeÅŸitliliÄŸi ve balık stoklarını eski haline getirmek ve Akdeniz'i dış etkilere karşı daha dirençli kılmak için daha iyi yönetilen daha geniÅŸ deniz koruma alanlarına duyulan ihtiyacı açıkça ortaya koymaktadır. WWF, dünya ve Akdeniz ülkelerinin liderlerini bu yıl biyoçeÅŸitlilik ve iklim alanında daha güçlü adımlar atmaya ve daha iyi mali mekanizmalar geliÅŸtirmeye davet etmektedir" dedi. 

'2030'A KADAR YÃœZDE 30'U ETKÄ°N KORUNMALI'

Öte yandan WWF raporunda, 2030'a kadar Akdeniz'in en az yüzde 30'unun etkin korunması çaÄŸrısında bulunuldu. Akdeniz'in önemli bölgelerinde korumanın artırılarak, deniz habitatlarının toparlanabileceÄŸi, bu sayede önemli balık stoklarının yeniden canlanabileceÄŸi ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkileriyle en iyi ÅŸekilde baÅŸ edebileceÄŸini doÄŸrulayan güçlü bilimsel kanıtlar olduÄŸu açıklandı. 

Ä°KLÄ°M DEĞİŞİKLİĞİNÄ°N AKDENÄ°Z'DEKÄ° 6 ANA ETKÄ°SÄ°

Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸinin Akdeniz'de tespit edilen 6 ana etkisi ise şöyle sıralandı:

"Denizin tropikalleşmesi ve artan sıcaklıklar yerel türleri yok ediyor. Balık göçleri tüm bölgede etkisini gösteriyor. 126'sı balık türü olmak üzere yaklaşık 1000 yeni istilacı tür Akdeniz'e giriş yaptı ve bazı bölgelerde yerel türlerin popülasyonlarında yüzde 40'a varan azalmaya neden oldu. Havza içinde de balık türleri güneydeki Afrika kıyılarından, ısınan kuzey sularına doğru hareket ediyor. Denizanalarının sayısındaki artış, aşırı avlanma baskısıyla doğal avcıların çoğunun yok olduğu havza genelinde besin zincirlerini olumsuz etkiliyor. Posidonia çayırları ısınan sular ve yükselen deniz seviyesi tehdidiyle karşı karşıya. Bu durum biyoçeşitliliği ve mavi karbonu da son derece olumsuz etkiliyor. Posidonia çayırları Akdeniz ülkelerinin neden olduğu karbondioksit emisyonlarının yüzde 11 ile yüzde 42'sini depoluyor. Gorgonların yüzde 30'u, 2018'de İtalya'da meydana gelen tek bir fırtınada yok oldu. Akdeniz ekosistemlerinde bugüne kadar önemli işlevler üstlenen görkemli mercan türleri aşırı hava olayları nedeniyle yok oluyor. Pinna nobilis türü midye popülasyonlarının yüzde 80 ile yüzde 100'ü kısa süre önce İspanya, İtalya ve Akdeniz'in diğer bölgelerinde görülen toplu ölümler sonucu yok oldu. Bu ölümlere sebep olan patojenin yayılmasına ısınmanın ve tuzluluk seviyesindeki artışın neden olduğu düşünülüyor."