Allah Dostu PARSANALI MUSTAFA EFENDÄ°

Parsanalı Mustafa Efendinin 81 yaşındaki Halasının oÄŸlu Rahim Amca çocukluÄŸundan gençliÄŸinden vefat edinceye kadar Mustafa efendinin hayatını anlattı. Annesinin vefatından, ‘Cici aba’ dediÄŸi yengesine kadar Mustafa Efendiyle ilgili birçok bilinmeyeni bizlerle paylaÅŸan rahim amca kimi zaman gözleri dolu dolu anlatırken, ‘Allah dostu’ydu diye hemen her seferinde hatırlattı. Mustafa Efendi’nin yıllarca gittiÄŸi ve öÄŸle yemeklerinde  konuÄŸu olduÄŸu dükkanın sahibi Hüseyin Pekyatırmacı ise ‘Mustafa Efendi’ sıradan bir meczup deÄŸildi’ diyerek Mustafa Efendi’nin Konya için ne kadar önemli bir deÄŸer olduÄŸunu dile getirdi.

Röportajımıza Mustafa Efendi’nin halasının oÄŸlu Rahim amca ile baÅŸlıyoruz.

Rahim amca siz Mustafa Efendi’ye kaç yıl baktınız?

Doğdu doğalı bakarız. Benim annem gelin geldiğinde mustafa 6-7 yaşındaymış.

Annenizin ismi neydi?

Miyase.

Rahim amca senin yaÅŸ kaç?

81

Mustafa efendinin annesi yok muydu?

ÇocukluÄŸunu anlatayım ben size. Mustafa Efendi doÄŸduÄŸunda benim babam jandarmaymış. O zamanlar bir olay yaÅŸanmış ve hırsızlık olmuÅŸ. Babam hırsızı yakalamak isterken yanlışlıkla öldürmüÅŸ ve hapishaneye düÅŸmüÅŸ. Dedemde hapishanede baÅŸgardiyanmış. Orda Mustafa'yı daha bebekken hapishaneye getirmiÅŸler orada bulunanların nazar deÄŸdiÄŸi ve orada hastalandığı söyleniyor. 

Peki Mustafa efendinin kendi annesi babası ne zaman vefat etti?

Åžimdi babası Bozkırlıymış dedem orda büyüdü. Kaza yapmış adam vurmuÅŸ kan davası hapishaneye düÅŸmüÅŸ Mustafa efendinin babası da ‘hapishaneden çıkarsam öldürürler’ demiÅŸ dedeme. Dedemde demiÅŸ ‘OÄŸlum ne yapacağız seni burada evlendirelim.’ O’da ‘Olur kabulüm’ demiÅŸ ‘Buradan gitmeyim burada evleneyim’ demiÅŸ. Ondan sonra dedem ‘benim kızım gelecek ÅŸimdi, ekmek getirecek, bak beÄŸenirsen kızımı sana veriyim’ demiÅŸ. ‘Tamam’ demiÅŸ ‘beÄŸendim’ demiÅŸ.

Yani senin halan oluyor deÄŸimli?

Evet Halam. Ondan sonra zamanla biraz büyüdükten sonra annesi ölmüÅŸ benim yaşım ermez ona anlattıklarını söylüyorum. Bu öksüz kalınca ne olacak? Babam tutmuÅŸ ‘bunlar üstünden atarlar çocuÄŸu’ diye babam evlatlık almış. Ondan sonra neyse bizde büyüdük tabi geldik meydana. Abim var, ablam var, en küçükleri benim.

Şimdi 6-7 yaşında sizin yanınıza geldi. Peki okula gitti mi Mustafa efendi?

Gitmedi

Bu cami önlerine gitme ne zaman baÅŸladı?

Cami önlerine gitme gençliÄŸinde baÅŸladı. Yürüyerek giderdi o zamanlar, otobüs falan yoktu. Kapı caminin karşısında esnaf kahvesi vardı oraya gider oturur, çayını içer ezan okunduÄŸunda kapı cami kapısında Ezan okundu haberin yok mu senin hadi yürü hadi yürü diye yoldan geçenleri çevirirdi.

Herkesi namaza mı davet ederdi?

Evet.

O bölgedeki esnafla ilgili duyduÄŸunuz ilginç bir anı varmı?

Eskiden halıcı dellal pazarının karşısındaki dükkanda etli ekmek yiyorlarmış. Mustafa Efendiyi çağırmışlar ‘Gel Mustafa yemek yiyelim’ diye. YemeÄŸini yemiÅŸ, elini yıkamış halılara deÄŸerek gitmiÅŸ. Ogün o arkadaÅŸlar halı satacağız diye hiç oturamamışlar, söylenilene göre Mustafa Efendinin elini deÄŸdiÄŸi bütün halılar gün içerisinde satılmış. Ä°ki gün sonra  bir daha etli ekmek yaptırmışlar. Mustafa Efendiyi tekrar çağırmışlar. O’da ‘Geçti artık geçti, bir kere olur’ demiÅŸ.

Parsana’dan istimlak olunca direk oturduÄŸunuz bu eve mi geldiniz? BaÅŸka bir yerde oturdunuz mu?

Hayır. Ä°lk önce YeÄŸenoÄŸlu caddesindeydik. Oradan buraya geldik ve orayı da kiraya verdik. Mustafa Efendi burada kaldı Benim yanımda çocuk odasında yatıyordu.

Uykusu nasıldı? Rahat uyur muydu?

Uyur gece kalkar, Telefon eder, esası telefon deÄŸil, elini kulağına koyar ‘Kızım Ä°stanbul çabuk kızım geliyorum’ diye kendi kendine konuÅŸurdu.

Mustafa efendinin başka kardeşi var mı?

Yok, tek çocuk. Ama babam üzerine aldığı için benim kardeÅŸim oldu. AÄŸabeyim bakmadı, ‘ben bakamam’ dedi ben aldım yanıma.

Kaç yıl baktınız? Anneniz ne zaman vefat etti?

Ben askerdim 1983 de vefat etti. Onun gerçek annesi deÄŸil babası üzerine aldığı için öyle gözüküyor ama bakanlardan biride o.

Peki hiç böyle aklınızda ilginç bir hatırası var mı?

Bir taksiciyi durdurmuÅŸ. Beni kapı camisine atıver demiÅŸ. Taksici Silleye gidiyormuÅŸ müÅŸteri almaya. ‘Beni bi bırak ta öyle git’ demiÅŸ Mustafa efendi. Taksicide ‘Mustafa git ÅŸimdi. MüÅŸteriye gidiyorum’ demiÅŸ. Sonra çıkmış taksici yola. Silleye varmadan bir köprü var ‘Davudun Köprüsü’ denir. Orada Mustafa Efendi taksiciden önce varmış ve tekrar durdurmuÅŸ taksiyi. Taksici ÅŸaşırmış, Mustafa Efendi tekrar ‘Beni bi Kapu Camisinin oraya götür’ demiÅŸ. Taksici yine ‘Mustafa vaktim yok müÅŸteri bekliyor’ demiÅŸ. Mustafa Efendi ise ‘Senin zamanın var, zamanı dert etme’ demiÅŸ. Taksici Mustafa Efendiyi oradan almış Kapu Camiine bırakmış ve tekrar dönmüÅŸ. MüÅŸteriyi almaya Silleye vardığında daha hala 3 dakikası varmış.

Size bir zararı olur muydu Mustafa Efendinin?

Hayır hiç kimseye zararı olmazdı. Çocukları çok severdi

Çok sevdiÄŸi bir yemek var mıydı?

Tirit, Bulgur pilavını çok severdi. Son zamanlarında aÄŸzında diÅŸi yoktu o zaman bile ister çiÄŸnemeden yutarak yerdi.

Hastalığında fazla yattı mı?

Fazla yatmadı hastalığında. 15 20 gün yattı hiç zararı olmadı. Rahatlıkla yürüyordu koluna girdim mi. Son zaman da kendini attı bir daha kalkamadı.

Çarşıda en çok görüÅŸtüÄŸü esnaf kimdi?

Ayakkabıcı Hüseyin Pekyatırmacı birde Muammer var ayakkabıcı

Sarraf birisiyle irtibatı var mıydı? Lüks arabayla gelip gidermiÅŸ?

O sarraf deÄŸil süt fabrikasının sahibi.

Arabasıyla buradan alır kapı camisinin oraya kor, akÅŸamda alır eve getirirdi. Ertesi gün gene aynı 2 sene falan devam etti. Allah razı olsun

Böyle baÅŸka ilginiç hatırası var mıydı?

Birisi baÄŸ suluyormuÅŸ uyumuÅŸ adam. Açmış suyu puÅŸtaya (Üzüm sulaması) Su akmış, akmış dolmuÅŸ. Dolunca taÅŸmış, Adam rüyasında Mustafa efendiyi görmüÅŸ, ‘Kalk, kalk evin göçecek, eve su doluyor’ demiÅŸ. Adam kalkmış bir bakmış ki evin içine su doluyor, hemen suyu kapatmış.

Rüyasında görmüÅŸ adam Mustafa Efendiyi deÄŸil mi?

Evet rüyasında görmüÅŸ ama ertesi gün adamla karşılaÅŸmışlar ve Mustafa efendi adama ‘Seni kaldırmasam evin göçecekti gördün mü bak’ demiÅŸ. Sen uyuyorsun, biri sana rüyanda ‘kalk evin yıkılacak, evin su dolacak’ diyor sonrada karşına çıkıp ‘Ben seni uyandırmasam evin göçecekti’ diyor. Allahın hikmeti iÅŸte.

Åžimdi biz Mustafa Efendiye Ne diyeceÄŸiz?

Konya’nın Müdariflerinden, selasında  bunu söyledi hoca…

Ölüm tarihi tam neydi?

17  Åžubat Pazartesi 2014

Buna biz evliyamı diyeceğiz?

Evliya diyelim

Bize bu röportajı yapmak için yardımcı olan KuruyemiÅŸçi Ali YiÄŸin kardeÅŸimize de teÅŸekkür ediyoruz. Birazda Ali YiÄŸin kardeÅŸimizden dinleyelim Mustafa Efendi’yi….

Sizin böyle ilginç bir hatıranız var mı bize anlatacağınız?

Bir gün Kapu camisine gitmiÅŸtim Mustafa Efendiyi almak için. ‘Beni müdürüme götür’ dedi. O zaman Emniyet Müdürümüz Mehmet Aksu idi. ‘Hadi götürüm’ dedim. Mesai bitmiÅŸ haberim yok. Girdik giriÅŸte etrafımız Polis koridoru sardı. Emniyete giriyoruz ‘dur in aÅŸağıya’ dediler. Ä°ndik, arabanın altını kontrol ediyorlar. Ben ÅŸaşırdım kaldım ne diyeceÄŸimi de bilemedim. Karşıda park bahçe düzenlemesi varmış, oradan görüp kucağını açarak ‘Mustafa Abim gelmiÅŸ’ diye Konya Emniyet Müdürü Mehmet Aksu karşıladı bizi ve makamına çıkardı. O’da Umreden yeni gelmiÅŸ, bize zemzem hurma ikram etti. Belki de Mustafa Efendinin ‘Beni götür’ dediÄŸi ‘mübarek olsun’ demek için. Müdürüm daha sonra bize debi eskort verdi bizi eve kadar getirdi. Böyle bide hatıramız var

Mustafa efendinin hemen her öÄŸlen yemeÄŸinde konuÄŸu olduÄŸu Hüseyin Pekyatırmacı ile röportajımıza devam edelim…

Öncelile sizi tanıyabilirmiyiz?

Ben Hüseyin Pekyatırmacı. 1934 Konya doÄŸumluyum özbeöz Konyalıyım. 1944 yılından beri bu dükkanda Kapu Camiisinin ÅŸemsiyesi altında oturuyoruz. Buranın en büyük özelliÄŸi de Parsanalı Mustafa zaten. Parsanalı Mustafa deyince akla ilk Kapu Camii gelir. Bir ömür boyu Parsanalı Mustafa Efendi Kapu Camisinden ayrılmadı. Parsanalı Mustafa Efendi yakın tarihe kadar yalnız Cumaları Sultanselim Camiinde kılardı.

Mustafa Efendi kapıda duruyor ama namaz kılmıyordu değimli?

Evet 5 vakit namaz kılmazdı ama Cuma’yı mutlaka kılardı. Mustafa efendi bir ömür boyu Cuma Namazını kılmıştır. Ben 44 yılından beri bunun ÅŸahidiyim. Cumaları özel olarak Sultanselim’e giderdi.

Sultanselim Caminin bir özelliÄŸimi vardı Mustafa Efendi oraya giderdi?

Hikmetinden sual olunmaz, o kadarını bilmiyorum. Yalnız Sultanselim bundan 7-8 yıl evvel yazın bir restore geçirdi. 4-5 ay kapandı o tarihte Cumaları Kapu Camiinde geçirdi. O tarihten sonra bir daha Kapu Camisini bırakmadı. Cumaları da dahil yalnız Kapu Camiine geldi.

Mustafa Efendinin özelliklerinden bahsedecek olursak neler söyleyebilirsiniz?

Mustafa Efendinin en büyük özelliklerinden biriside sabahleyin çok erken gelmesiydi. Hatta gençliÄŸinde sabah gelirken güzergahında bulunan yol üzerindeki evlere uÄŸrar sabah namazına kaldırırmış. AkÅŸamda ikindiden sonra AkÅŸam Namazını beklemez evine giderdi. Birde Silleli Ä°smail’imiz vardı meczup. O, Mustafa efendinin tam zıt kutbuydu. Evinden geç çıkardı 11-12 gibi öÄŸleye doÄŸru, akÅŸamda evine geç dönerdi. Parsanalı Mustafa Efendi’nin giyimi kuÅŸamı tertemizdi. Parsanalı Mustafa efendinin cepleri torba halindeydi, diktirirdi ceplerini. Aldığı sebzeyi veya herhangi bir ÅŸeyi taze olarak evine götürürdü. Mustafa Efendinin bir diÄŸer özelliÄŸi ise geliÅŸ-gidiÅŸlerinde hiç aksama olmaz ve günlerde katiyen bir ÅŸaşırma olmazdı. Mesela yarın Cumartesi ise ‘Yarın Cumartesi’ derdi hiç atlama olmazdı. Mustafa Efendi diÄŸer birçok meczuba göre çok zekiydi yalnız.

Biz Mustafa Efendi ve Mustafa Efendi gibilere ne diye seslenmeliyiz? ‘Meczup’mu demeliyiz?

Cenabı Hak aşığı olan Meczup denir. Bunlardan amel beklenmez ama Mustafa Efendi Cuma’yı kıldığına göre mükellef bir meczuptu. Benim görüÅŸüm böyle.

Bunlardan bir ÅŸey bekleyen sükutu hayale uÄŸrar. Bunlara hizmet sırf Allah rızası için yapılacak. Ben bir ömür boyu gönlüne dokunmamaya gayret ettim. Bir arkadaÅŸ vardı Muhammer Zerenler rahmetlik bana dedi ki, ‘Mustafa efendi bizim dükkana her gün uÄŸrardı. Ben bir gün gönlüne dokunacak bir laf ettim’ dedi, ‘O tarihten sonra bir daha benim dükkanıma ayağını basmadı’ dedi. Çok hassastı Mustafa Efendi. Mesela ekseriyet öÄŸle yemeÄŸine bizim buraya gelir. Gençler biraz zorlarına gitmeye baÅŸladı, gelen müÅŸterilerin rahatsız olacağını düÅŸünerek. Tabi onlar Mustafa Efendinin durumunu pek bilmiyorlar. Ben biliyorum ki onun buraya gelmesi çok mühim ama esas mühim olan onun gelmesinden ziyade gönderilmesi.

ÖÄŸle yemeÄŸinde kendisinin bir isteÄŸi olur muydu? Åžu olsun,bu olsun diye? Veya sis ‘Mustafa ne yiyelim’ diye Mustafa efendiye sorar mıydınız?

Etli pideyi çok severdi ama son zamanlarında etli pideyi yiyemeyecek hale geldi. Bizim emekli bir arkadaÅŸ vardı Resul Dündar diye son zamanlarında o yumuÅŸak börek yaptırırdı. O böreÄŸi eliyle lokma lokma verirdi. Son zamanlarında ise biz poÄŸaça türü ÅŸeyler alır onu yedirirdik. YemeÄŸe de hiç itiraz ettiÄŸi olmazdı.

Rahim bey ile de görüÅŸtük Mustafa Efendi ile ilgili. Bize tiriti ve bulgur pilavını çok sevdiÄŸini söyledi….

Bana bazı zamanlarda latife ederdi, ‘Ben bugün ne yedim ya, su böreÄŸi, ekmek kadayıfı, tiriiiiiit’ derdi.

Birkaç defa arkadaÅŸların gönlü kalmasın diye bir köfteci vardı, öÄŸle yemeÄŸi için ona bıraktık ama bir veya iki gün yedi sonra yemek istemedi, dükkanda bizimle birlikte yemek isterdi. 

Burada akşama kadar oturuyor. Yemeği de yedi doğal olarak insanın aklıma geliyor, Mustafa Efendi tuvalet ihtiyacını nasıl giderirdi?

Her gün günde birkaç kere olmak üzere burada üstünü soyunur buraya bırakır ve karşı tuvalete çıkardı. Kendisi tuvalet ihtiyacını günde 3-4 defa giderirdi. Son zamanlarında ise üzerini ve etrafını batırmaya baÅŸladı. Bizim bu emekli arkadaşımız Resul Dündar hemen varır üzerini çıkartır temizler yeni çamaşır alır giydirirdi. Son zamanlarında Resul’ün biraz zoruna gitmeye baÅŸladı. Sonra bizim Resul Mustafa efendiyi küstürüyor. Sordum ‘Ne dedin’ diye ama ‘Abi biÅŸey demedim ama kalben buÄŸz ettim’ dedi. O tarihten sonra bir daha tuvalete girmedi. Bir gün bir zat geldi buraya alışveriÅŸ için, o sırada mustafa efendi geldi. Bu zat halen saÄŸ. O zat anlatmaya baÅŸladı, ‘Ben, hafız amca var halıcı onunla birlikte UÅŸak’ta otelde kalıyoruz’ dedi. Sene 70’li yıllardı, meÅŸhur bir Gediz depremi olmuÅŸtu. ‘Gece Mustafa efendi otel odasına geldi  ve ‘Kalk kalk deprem olacak’ dedi ve anlatmaya devam etti ‘Ben oturuma geldim. Hacı hafızda uyandı artık ve bana ‘ne oldu’ diye sordu. Bende Parsanalı Mustafa Efendi geldi deprem olacak diye beni uyandırdı dedim. Oda bana ‘Sen okumadan yatmışsındır. Oku yeniden yat’ dedi. Daha kafaları yastığa koyar koymaz birimiz bi tarafa öbürümüz diÄŸer tarafa devrildik depremin sarsıntısıyla’  diye anlattı. Åžimdi biz bunu rüya alemi olarak görüyoruz ama iÅŸin ilginç yanı ÅŸu, bu arkadaÅŸ ‘Konya geldik, Mustafa efendi karşıma çıktı ve ‘Size nasıl depremi haber verdim ya’ dedi. Demekki Mustafa efendi bizzat UÅŸak’taki otele gidiyor ve kaldırıp depremi haber verip ve dönüyor.

Peki böyle baÅŸta bildiÄŸiniz veya yaÅŸadığınız ilginç bir olay daha var mı Mustafa Efendi ile ilgili?

Åžahit olan insanlar var, bazen anlatırlar: Gece kabristanlıktan ses geliyor. Kuvvetle muhtemel Üçler olabilir. Åžöyle hafiften eÄŸilip bakıyor, Parsanalı Mustafa Efendi dahil olduÄŸu 7-8 kiÅŸilik bir grup meczup. Bunlar karar veriyorlarmış. ‘Falan valiyi deÄŸiÅŸtiriyoruz, ÅŸunu yapıyoruz, bunu yapıyoruz’ diye… Orada aldıkları karar ise resmen ilan ediliyormuÅŸ. Bunlar böyle bir meczup iÅŸte. Eskiden Konya’nın eÅŸrafı bunları ramazanda at arabasıyla iftara evlerine götürürlerdi. Biz meczup diyip geçiyoruz.

Åžimdi Fatih diye bir mecup var Kapu Camiinde. Namazda bazen döner arkasına bakar, Ünver hocaya tekmil verir, bazen ondan evel tekbirleri getirir, ama Caminin imamı Ünver hoca ona çok ihtimam eder, hörmet eder, saygı duyar. Meczuban takımlarının yaptığı hareketlerde irade kendi ellerinde deÄŸil. Onun için Åžükrü BaÄŸrıaçık hocam var. 58 yıldır Ramazanlarda Kapu Camiinde baÅŸ hafızlık yapmıştır. O hoca da meczup fatihe çok ihtimam gösterir.

Mustafa Efendi ile ilgili baÅŸka neler söyleyebiliriz?

Mustafa Efendi hakkında söylenecek çok ÅŸeyler var. Mustafa efendi latife etmeyi çok severdi. Hatta yarı meczuban bir Haydar var. Mustafa efendi Haydar’la latife etmeyi çok severdi. Haydar’ı kızdırmak için ‘Haydar ölünce kabrinin üstünde ÅŸakıdık ÅŸakıdık oynayacağım’ derdi. Böyle latifeleri vardı. Yürümeye mecali kalmayıncaya kadar her gün geldi. Bu bir vazifenin verdi gerek. Son bir felç geçirmiÅŸ. Bir Cuma akÅŸamı haberimiz oldu bizim. Cuma akÅŸamı gittik ziyaretine. Bizi görünce bayağı dirildi. Bir iki konuÅŸtuk, biz ayrıldık herhalde Pazartesi akÅŸamı vefat etmiÅŸ, Salı günü defnettik.

Mehmet Aksu vardı Konya eski Emniyet Müdürü, Konya’ya geldiÄŸi zaman mutlaka Mustafa Efendiyi bulur ve onun ihtiyaçlarını görürdü. En büyük özelliklerinden biriside herkesten istemez, herkesten talep etmezdi. Hatta herkesin verdiÄŸini de almazdı. Aldığı eÅŸyaların çoÄŸunu da bizim buraya getirirdi. Ceket, pantolon, pardesü, ayakkabı, mes lastik, yeni yeni aldırır ve bizim yukarıda birikirdi. Bizde bunları hayır kurumlarına gönderir dağıttırırdık. Ä°lk zamanlarda aldığı ÅŸeyleri eve götürürdü. ‘Cici abam’ derdi yengesi vardı o büyüttü onu, bize ‘Yeter artık bizim buraya getirmeyin burada çok var, siz münasip yere dağıtın’ diye ruhsat verdiler bize. Adapazarı depremi olduÄŸunda bir minibüs dolusu eÅŸyayı oraya gönderdik ve bir tanıdık vasıtasıyla dağıttırdık. Evet yeni yeni eÅŸyalar aldırıyor ama bunun bir hikmeti var. Bu zatın hikmetsiz bir hareketi olmadı hiç.