ATAK-2 helikopteri motor çalıştırdı

Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri Projesi Ürün Baş Mühendisi Mehmet Yılmaz, yaptığı açıklamada, 13 yıldır TUSAŞ'ta görev yaptığını ve şirketin yürüttüğü birçok helikopter geliştirme ve modernizasyon projesinde sorumluluk üstlendiğini söyledi.

ATAK-2 Projesi'nin 2019 yılında imzalandığına ve daha önce faaliyetler olsa da nisan ayı itibarıyla resmi olarak çalışmaya baÅŸladıklarına iÅŸaret eden Yılmaz, "Çok hızlı bir geliÅŸtirme süreci yaÅŸadık. Çok hızlı bir tasarım süreci geçirdik. Bundan yaklaşık 2 yıl önce erken uçuÅŸ kararı alındı. Biz de erken uçuÅŸ kararına yönelik çalışmalarımızı baÅŸlattık ve hızlandırdık. Yaklaşık bir senedir parça üretimi ve ekipman tedariki gerçekleÅŸtiriyoruz. Son 3-4 aydır helikopterimizin gövde montajı ve nihai montaj iÅŸlemlerini gerçekleÅŸtirdik." dedi.

Bütün ekibin çok yoğun ve ciddi bir çaba sarf ettiğini ve çok özverili bir çalışma gerçekleştirildiğini vurgulayan Yılmaz, şu ifadeleri kullandı:

"Gece gündüz ilgili bütün arkadaÅŸlar sistemlerine sahip çıktılar. Helikopterin üzerinden ayrılmadılar. Sabah akÅŸam test yaptılar. Montaj faaliyetlerine destek verdiler. Aynı zamanda montaj ekibimiz, üretim planlama kontrol ekibimiz, üretim mühendisliÄŸi ekibimiz çok ciddi destekte bulundu. Ekip olarak gerçekten çok özverili ve yoÄŸun bir çalışmayla helikopterimizi bu kadar kısa sürede hazır hale getirdik. Åžu anda bizim bildiÄŸimiz kadarıyla böyle bir örnek dünyada da yok. Çok hızlı ÅŸekilde bu kararın verilmesi, tasarımın nihayetlendirilmesi, bu tasarımdan ürüne geçilmesi, ürünün toparlanması ve test aÅŸamasına getirilmesi anlamında çok hızlı ÅŸekilde ilerledik. Dün (23 Nisan) itibarıyla iki motorumuzu da ayrı ayrı çalıştırdık. ArkadaÅŸlarımız bir sonraki motor Ã§alıştırma için son hazırlıklarımızı yapıyorlar. Bazı ölçüm ve ayarlama faaliyetlerimiz var. Bakım faaliyetlerimiz var. Bunları gerçekleÅŸtiriyorlar. Bunları gerçekleÅŸtirdikten sonra da motor Ã§alışma faaliyetlerimize de devam edeceÄŸiz."

Uçuşta karşılaşmayacağı zorluklara maruz bırakılıyor

Helikopterin yer aldığı 993 numaralı binanın öncelikle GÖKBEY helikopteri için tasarlandığını ve sonraki helikopterler için de kullanılacağı düşünülerek büyük tasarlandığını anlatan Yılmaz, şöyle konuştu:

"Burası özellikle zorlu testleri yaptığımız bir binamız. Helikopteri tamamen yere baÄŸlıyoruz. UçuÅŸta dahi helikopterin görmeyeceÄŸi zorluktaki testleri, burada yere baÄŸlı halde yapıyoruz. Helikopteri tamamen yere baÄŸlayıp önce motor Ã§alıştırmalar, rezonans testleri daha sonra yük testlerimizle helikopterimizin tüm sistemlerini, yapısalını, transmisyonunu, rotorunu, motor entegrasyonunu, aviyonik ve elektrik sistem entegrasyonunu tamamen burada doÄŸrulayıp, 'Bu aÅŸamadan sonra evet helikopter uçuÅŸ için güvenli' diyoruz ve uçuÅŸa veriyoruz. Bu binanın amacı da bu. Yukarıda bir izleme odamız var. Helikopterimiz ciddi ÅŸekilde enstrümante. Ãœzerinde 600 civarında sensör var. Aynı zamanda sayısal hatlardan da veri alıyoruz. Bunlarla beraber yaklaşık olarak 10-15 bin civarında verimiz var. Bunlar canlı olarak yukarıdaki kontrol odamıza iletiliyor. Bütün testlerde gerçek zamanlı olarak tasarım ekiplerimiz bu verileri inceliyor, herhangi bir sorun olması durumunda, bir anomali tespit edilmesi durumunda teste doÄŸrudan müdahale edebiliyorlar. Bütün testi de bu binada kontrol odasından yönetiyor arkadaÅŸlar."

Motor testlerinin ardından ilk uçuÅŸu yapacak

Projenin geldiÄŸi noktada, planladıkları motor testleri bulunduÄŸunu ve öncelikli olarak bunları tamamlayacaklarını dile getiren Yılmaz, ÅŸunları kaydetti:

"Tamamladıktan sonra bir taksi testimiz var. Helikopteri 'runway'de test ediyoruz. Telemetriyi, uzak haberleÅŸme kısmını doÄŸruluyoruz. Ondan sonra da uçuÅŸa hazır hale geliyor helikopter. Bir sonraki adımda ilk uçuÅŸumuzu gerçekleÅŸtiriyoruz. Ä°lk uçuÅŸumuz nispeten basit bir uçuÅŸ oluyor. Ä°lk kez kullanacak pilotlarımızın da alışması gerekiyor. Simülatörde bu testleri sanal ortamda yapıyoruz ama gerçek anlamda ilk defa uçuruyorlar. O yüzden daha basit testlerle baÅŸlıyoruz. Helikopterimizi kaldırıp basit manevralar yaptırıyoruz ama sonrasında üzerine koya koya, ekleye ekleye gidiyoruz. Bu aÅŸamadan sonra bir sonraki prototip için yapacağımız geliÅŸtirme ve iyileÅŸtirme faaliyetlerimiz var. Bunları gerçekleÅŸtirerek birden fazla prototip üreteceÄŸiz. Burada da paralel halde testlerimizi gerçekleÅŸtirerek helikopterimizin kalifikasyon sürecini yürüteceÄŸiz. Bu aÅŸamadan sonra aslında helikopteri kalifiye etmeye yönelik prototip tasarım, üretim, geliÅŸtirme ve kalifikasyon faaliyetleri yürüteceÄŸiz."

Ä°lk uçuÅŸ için geri sayım

Ä°lk uçuÅŸun testleri süren ATAK-2 platformu ile gerçekleÅŸtirileceÄŸini belirten Mehmet Yılmaz, "Bu helikopterle yerde yaklaşık 15 saat motor Ã§alıştırma hedefimiz var. Bundan sonra uçuÅŸa hazır olacak. Åžu an için bir aksaklık görünmüyor. Bakım, ölçüm faaliyetlerimizi gerçekleÅŸtiriyoruz. EÄŸer bir aksaklık çıkmazsa bu bir hafta içerisinde aslında uçuÅŸa da gitmeyi hedefliyoruz. Aksaklık çıkarsa onu deÄŸerlendiririz ama çok uzak olmayan bir tarihte ATAK-2'nin uçabileceÄŸini söyleyebilirim. Ä°ÅŸler yolunda giderse daha hızlı ilerleriz ama iÅŸlerde bir aksaklık çıkarsa da çözemeyeceÄŸimiz bir ÅŸey yok. Daha önce de başımıza geldi, yaptık bunları. Ekibimiz de çok tecrübeli. Olası sorunları aÅŸa aÅŸa gidip kesinlikle uçacağız." dedi.

1000-1500 personelin katkısıyla oluştu

Mehmet Yılmaz, ATAK-2'ye eli deÄŸen veya bir ÅŸekilde proje için çalışan personel sayısının 1000-1500 civarında olduÄŸunu söyledi.

Projede çok ciddi bir emek bulunduğuna dikkati çeken Yılmaz, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Tasarım ekibinden program yönetimine, üretim planlamasından üretim mühendisliÄŸine, teknisyenlerimize kadar herkesin çok ciddi emeÄŸi var. Burada yaklaşık 500 kiÅŸilik tasarım ekibimiz var. Hepsi konularında uzmanlaÅŸmış ekipler, gövde tasarımını bir ekibimiz yapıyor. Transmisyon, çok özel bir ünite zaten, helikopterin gücünü kontrol ettiÄŸimiz yer. Orayı bir ekibimiz yapıyor. Rotor tarafındaki tasarımı bir ekibimiz yapıyor. Motor entegrasyonu için ayrı bir ekibimiz var. Ä°niÅŸ takımını kendimiz tasarladık, burada ürettirdik. Alt sistemlerimizin birçoÄŸu yerli, yerlileÅŸtiriyoruz, yerli alt yüklenicilerle çalışıyoruz. Yakıt sistemimizi yerli bir alt yüklenicimize tasarlattık, ürettik, test ettik, taktık. Ä°niÅŸ takımımıza benzer ÅŸekilde transmisyonumuzu kendimiz tasarlıyoruz, üretiyoruz. Rotorumuzu kendimiz tasarlıyoruz, üretiyoruz. Pallerimiz mesela çok özel bir teknolojidir. ATAK'la beraber baÅŸladığımız, GÖKBEY'le üzerine koyduÄŸumuz ATAK-2 ile de son noktasına geldiÄŸimiz ciddi bir teknoloji. Bunu da kendimiz tasarlayıp, üretiyoruz. Yani tamamen bu ürün bizim diyebiliriz. Burada tasarımcısından planlamacısına, üretimine, teknisyenine kadar çok ciddi bir emek var. Özellikle son dönemde bu emeÄŸi helikopter üzerinde çok rahat görebilirsiniz. 24 saat, 3 vardiya esasına göre çalıştı arkadaÅŸlar. Gece gündüz burada neredeyse yemeden, içmeden, uyumadan da diyebilirim. Bazen öğünlerini bile atlayarak çok ciddi efor sarf ettiler. Çok özverili çalışarak ürünü bu hale hep beraber getirdik."

Gelişmiş elektronik harp ve silah sistemleriyle donatılacak

Helikopterin özelliklerine iliÅŸkin de bilgiler veren Yılmaz, ATAK-2, taarruz helikopteri olduÄŸu için, taşıyabileceÄŸi faydalı yük ve manevra kabiliyetinin önem taşıdığını, bunun için de güçlü motorlara sahip olması gerektiÄŸini ifade etti.

Helikopterin 2500 beygir gücündeki motorlara sahip olduÄŸuna iÅŸaret eden Yılmaz, helikopterin maksimum kalkış ağırlığının 11,5 ton olduÄŸunu bildirdi.

Yılmaz, şu bilgileri verdi:

"Sınıfında üst seviyede bir helikopter. 1,5 ton faydalı yük taşıyabiliyor. Bu çok ciddi bir avantaj. Ön tarafımızda 30 milimetre topumuz var. Onun üzerinde kameramız var. Kamerayla görüp tespit edecek pilotlarımız. ATAK'tan aşina olduğumuz Avcı kaskı ile tespit ve hedefleme yapıp 30 milimetre topla vurabilecekler. Kanat istasyonlarımız ATAK'la veya benzer helikopterlerle kıyasladığımızda 2'den 3 istasyona çıkardık. 3'er istasyondan 6 istasyonumuz var yani 6 ayrı mühimmat lançerini taşıyabileceğiz. Çok yakın bir şekilde Roketsan'la çalışıyoruz. Yerli mühimmatlarımızı entegre edeceğiz. ATAK'a ilave olarak bazı mühimmatlarımız da olacak burada. Hava-hava füzesi entegrasyonunu da yapacağız. O anlamda çok ciddi bir kabiliyet kazandırmış olacağız. Helikopterimizin hedeflediğimiz hızı 175 knot. Bu çok yüksek bir hız. Pilotlarımız manevra, hız kabiliyeti anlamında bunları talep ettiler, biz de ona uygun bir ürün tasarladık. Şu anda bu helikopter 175 knot hızda, ciddi manevralar, kaçış ve dalış manevraları yapabilecek şekilde tasarlanan bir helikopter. Aynı şekilde aviyonikler, elektronik harp tarafında ülkemizde geliştirilen yerli ve milli tüm ekipmanları bu helikopterle takacağız. Helikopterimizin komple elektronik harp süiti olacak. Burada füze ikaz sensöründen DIRCM'ına kadar tüm ekipmanlar RF jammera kadar tüm ekipmanlar entegre edilecek. Tamamen kendini koruma kabiliyetine, çok gelişmiş özelliklere sahip bir elektronik harp süiti, silah özellikleri, aviyonik suiti, haberleşme ve kabiliyetleri olacak. Bu helikopterin geliştirilmesinde desteği, emeği olan herkese çok teşekkür ediyoruz. Bu işi birlikte yaptık, birlikte başardık. Bundan sonra da üzerine koya koya devam edeceğiz. Helikopterimizi kalifiye edip kuvvetlerimizin kullanımına sunacağız."