Bakan Tunç: Yeni bir anayasa yapmak milletimize borcumuzdur

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, TBMM Genel Kurulunda, Bakanlığının 2024 yılı bütçesine iliÅŸkin konuÅŸmasında, adaletin ve insan haklarının küresel düzeyde ayaklar altına alındığı bir süreçten geçildiÄŸini ifade etti.

Ä°srail'in 7 ekimden bu yana iÅŸgal ettiÄŸi Filistin topraklarında insanlık suçu iÅŸlemeyi sürdürdüğünü vurgulayan Tunç, uluslararası kuruluÅŸların, uluslararası sistemin etkisiz kaldığını söyledi.

Tunç, Türkiye olarak bugüne kadar olduğu gibi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde Filistinlilerin hakkını, hukukunu her platformda savunmanın gayreti içinde olacaklarını belirterek, savaş suçu işleyenlerin insanlık önünde bir gün hesap vereceğine inandığını kaydetti.

Demokratik hukuk devletinin tahkimi, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının saÄŸlanması, temel hak ve özgürlüklerin geniÅŸletilmesi adına hükümetleri döneminde tarihi adımlar attıklarını anlatan Tunç, "Sadece temel kanunlarımızı yenilemekle kalmadık, darbe anayasanın vesayetçi ruhunu azaltan önemli reformları milletimizin desteÄŸi ile gerçekleÅŸtirdik. Milli Güvenlik Kurulu’nu, Yüksek Askeri Åžura’yı, Hakimler ve Savcılar Kurulu’nu ve Anayasa Mahkemesini yeniden yapılandırarak demokratik hukuk devleti ilkesine uyarladık. Askeri mahkemeleri kaldırdık, askeri yargıtay, askeri yüksek idare mahkemesi, devlet güvenlik mahkemeleri, özel yetkili mahkemeler, hepsine son verdik, sivillerin dahi askeri mahkemede yargılandığı günleri yaÅŸadık. Ãœlkede yargı birliÄŸini saÄŸladık." diye konuÅŸtu.

Bugüne kadar yapılan çalışmalara dair bilgi veren Tunç, hak arama yollarını anayasal güvenceye kavuÅŸturduklarını, bu kapsamda çok sayıda reformu anayasada yapılan deÄŸiÅŸikliklerle hayata geçirdiklerini ifade etti. Tunç, Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸiyle ilgili şöyle konuÅŸtu:

"Anayasamızda, hukuk devleti ilkesini tahkim eden, temel hak ve özgürlük alanını genişleten çok önemli düzenlemeler yapmış olmamıza rağmen, Anayasa'nın vesayetçi ruhunu azaltmış olmamıza rağmen yine de yeni bir anayasa ihtiyacımız var. Çünkü 177 maddeden oluşan anayasamızda bugüne kadar 184 değişiklik gerçekleştirildi. Bu değişiklikler anayasamızdaki yeknesaklığı bozdu. Darbe döneminde hazırlanmış olması, özgür bir tartışma ortamının olmaması, sadece darbeciler tarafından yazdırılmış olması bile yeni ve demokratik bir anayasa ihtiyacını ortaya koyuyor. O nedenle yeni dönemde kuşatıcı, temel hak ve özgürlükleri öne alan, toplumun her kesiminin görüşlerini ihtiva eden ve büyük bir mutabakatla kabul edilecek yeni ve demokratik bir anayasa yapmak milletimize olan borcumuzdur. Bunu inşallah 28. Dönem Parlamentosunun, milletimize olan bu borcu büyük bir uzlaşmayla gerçekleştireceğine inanıyorum."

Milletin ihtiyaçlarına cevap verecek güvenilir ve eriÅŸilebilir adalet sisteminin tesisi için yargı alanında reform iradelerinin planlı ve kesintisiz sürdüğünü belirten Tunç, çok sayıda yargı paketini yasalaÅŸtırdıklarını ve idari düzenlemeleri hayata geçirdiklerini anlattı.

Tunç, "Şimdi 2024-2028 yıllarını kapsayacak, Türkiye Yüzyılı'nın ilk belgeleri olarak tarihe geçecek olan insan hakları eylem planımız ve yargı reformu strateji belgemizle ilgili şu anda görüşleri almaya devam ediyoruz. Bütün çevrelerin, barolarımızın, yüksek yargımızın, istifanımızın, ilk derecelerimizin ve vatandaşlarımızdan, sivil toplum kuruluşlarından aldığımız görüşler doğrultusunda yeni yargı reformu strateji belgesini ve insan hakları eylem planını da önümüzdeki aylar içinde açıklayarak oradaki hedefler doğrultusunda çalışmaya devam edeceğiz." diye konuştu.

"Önem verdiÄŸimiz konuların başında ceza adaleti sistemi gelmektedir"

Yargı reformu kapsamında önem verdikleri konuların başında "ceza adalet sistemi" geldiÄŸini belirten Tunç, bir suç ihbarı neticesinde soruÅŸturma açılması için yeterli delil yoksa soruÅŸturmaya yer olmadığına karar verilebilmesi imkanının mevzuatta bulunmadığını, masumiyet karinesi ve lekelenmeme hakkının gereÄŸi olarak bu kararın verilebilme imkanını getirdiklerini, hiç kimsenin haksız, temelsiz ve yersiz suçlamalara muhatap olmamasını saÄŸladıklarını söyledi.

Tunç, bu çerçevede 2017'den itibaren 966 bin soruşturmaya yer olmadığına kararı verildiğini ifade ederek, 1 milyon insanın lekelenmeme hakkının korunduğunu bildirdi.

DeÄŸiÅŸikliklere dair bilgi veren Tunç, eleÅŸtiri ve haber sınırını aÅŸmayan düşünce açıklamalarının suç oluÅŸturmayacağına yönelik düzenlemeleri hem TCK'da hem TMK'da hem Basın Kanunu'nda yaptıklarını dile getirerek, ifade özgürlüğünün tahkimine yönelik düzenlemeleri hayata geçirdiklerini belirtti. Tunç, "Gazetecilik ve sosyal medyada twit attığı gerekçesiyle tutuklananlar, yargılananlar olduÄŸunu söylediler. Åžu anda gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevlerimizde bulunan kimse yok. Atılan twitlerin içeriÄŸine baktığımız zaman eÄŸer o twitler gerçek hayatta suç teÅŸkil eden bir husus, sosyal medyada da tekrarlandığında ya da aynı suç sosyal medyada twit yoluyla iÅŸlendiÄŸinde elbette ki bir cezayla, yaptırımla karşılaÅŸması mümkün." ifadelerini kullandı.

Kadına yönelik ÅŸiddetin önlenmesindeki kararlı mücadeleden hiçbir zaman taviz vermeyeceklerini de vurgulayan Tunç, uyuÅŸturucu, cinsel saldırı, çocuk istismarı suçlarına verilecek cezaların da artırıldığını aktardı.

Tunç, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin kapsamının genişletilmesinin toplumsal uzlaşmaya hizmet edeceğine ve yargının iş yükünü azaltacağına inandıklarını ifade ederek, "Bu kapsamda, ceza hukuku alanında, basit usul, seri muhakeme, uzlaştırma gibi cezada alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerini devreye aldık, kapsamını da süreç içinde genişlettik. Bugüne kadar 32 bin 500 uzlaştırmacımız 1,5 milyonu aşan dosyada uzlaşma sağlamıştır." dedi.

Bakan Tunç, 10 yıllık uygulamada 5 milyondan fazla dosyanın arabulucu önüne geldiÄŸini, bunun 3,5 milyona yakınının da anlaÅŸma ile sonuçlandığını dile getirdi.

Tunç, kanunlarda gerçekleştirilen yeniliklerin yetmeyeceğini bildiklerini belirterek, "Önemli olan iyi uygulamadır. Kötü uygulayıcının elinde en iyi kanun bile en kötü kanun haline gelebilir. İşte bunu önlemek için de önemli adımlar attık, atmaya da devam ediyoruz." ifadesini kullandı.

"Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı önümüzdeki yıl uygulanacak"

Önümüzdeki yıldan itibaren Hukuk Mesleklerine GiriÅŸ Sınavı uygulamasını baÅŸlatacaklarını aktaran Tunç, "Bundan böyle avukatlık stajına baÅŸlayabilmek için, hakim ve savcı yardımcılığı sınavına girebilmek için öncelikle hukuk fakültesi mezunlarının bir ön elemeden geçmesi, Hukuk Mesleklerine GiriÅŸ Sınavı'nı kazanması gerekecek. Bunun, hukuk mesleklerindeki kaliteyi de artıracağına inanıyoruz." dedi.

Önemli bir diÄŸer hususun "hakim ve savcı yardımcılığı kurumu" olduÄŸuna iÅŸaret eden Tunç, bundan böyle 2 yıl süren hakim ve savcı adaylığı sistemi yerine 3 yıl süren hakim ve savcı yardımcılığı müessesinin getirileceÄŸini bildirdi. Tunç, bu uygulamaya da 2024 itibariyle baÅŸlanacağını, 1 yıl Adalet Akademisi'nde, 1 yıl da tecrübeli hakim ve savcıların yanında, usta-çırak iliÅŸkisi bulunacağını söyledi.

Bu hafta sonu ilk hakim-savcı yardımcılığı sınavının gerçekleÅŸtirileceÄŸini belirten Tunç, sınava katılacaklara baÅŸarı diledi.

Avukatların güçlendirilmesinin de yargı alanındaki politikalarının önemli bir parçası olduÄŸunu ve bu konuda yaptıkları düzenlemeleri anlatan Tunç, "Avukatlık Kanunu taslağı hazırlıklarını da geliÅŸtiriyoruz." dedi.

"392 ceza infaz kurumunu kapattık"

Tunç, ceza infaz sisteminin amacının, yalnızca suçluyu cezalandırmak değil, suçluları yeniden topluma kazandırmak ve toplumu suçtan korumak olduğunu ifade ederek, "Bu anlayışımızın bir parçası olarak, standartlara uymayan 392 ceza infaz kurumunu kapattık. Bugün itibariyle 405 cezaevinde 288 bin 959 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. Personel sayımızı da 25 binden, 77 bine yükselterek, insan kaynaklarımızı 3 kat artırdık." diye konuştu.

Cumhuriyet savcılıkları, ilk derece, istinaf ve temyizde toplam 11 milyon 472 bin 298 derdest dosya bulunduÄŸunu bildiren Tunç, "2022 yılında yargı teÅŸkilatımız ilk derece, istinaf ve temyiz olmak üzere toplam 12 milyon 147 bin dosyada karar vermiÅŸtir. Nüfus, ekonomik iliÅŸkiler, iletiÅŸim teknolojilerindeki geliÅŸmeler ve yeni suç tiplerinin ortaya çıkmasına baÄŸlı olarak yargının iÅŸ yükü sürekli artmaktadır. Bu kapsamda, iÅŸ yükündeki artışı karşılayacak ÅŸekilde yargı teÅŸkilatının kapasitesini güçlendirmeye devam ediyoruz." ifadelerini kullandı.

Makul sürede yargılanma hakkının daha etkin korunması amacıyla, yargıda "hedef süre" uygulaması yaptıklarını da dile getiren Tunç, "hedef süre" uygulamasının istinaf yargılamasında da faaliyete geçmesine yönelik çalışmaların sürdüğünü söyledi.

Hakimin, 21 yıl önce, "Dönemin Adalet Bakanına" hitaben yazdığı mektubu okudu

Tunç, 21 yıl önce, "2023'e mektuplar projesi" kapsamında, Anadolu'nun bir ilçesinden, bir sulh ceza hakiminin "Dönemin Adalet Bakanına" hitaben yazdığı bu mektubu okudu.

Mektubun yazıldığı söz konusu dönemin Adalet Bakanının Hikmet Sami Türk olduğunu ancak mektubun bugüne, yani kendilerine gönderildiğini anlatan Tunç, şöyle konuştu;

"Bu mektubu sizlerle paylaşmak istiyorum. 21 yıl önce görev yapan hakimimiz neler söylemiş, bize ne yazmış bunu görmekte fayda var. 'Dönemin Adalet Bakanına, 18 Nisan 2002 Perşembe

Sayın Bakan, bu mektup elinize geçtiğinde ben hayatta olur muyum Allah bilir. Hayatta olsam bile meslekte olur muyum Allah bilir. Burası ilk görev yerim. Fırını öğlene kadar ekmek çıkarır. Öğleden sonra ekmek yok, günlük gazetesi yok. Belediyenin ikinci katındaki adliye binasından bu mektubu yazıyorum. Odalarımız sobalı. Odamda telefon yok, savcılığın, kalemin, seçim hakiminin var. Adliye lojmanım yok, jandarmanın lojmanında kalıyorum. 706 milyon lira maaş alıyorum. Seçim müdürlüğünde bilgisayar var, adliyenin yok. Memleket şu anda ekonomik kriz içerisinde. 2023'te memleketin hali inşallah iyi olur. Ben şu anki halime şükrediyorum. Yeni gelecek nesilden ümitvarım. Hayatta isem bana ulaşırsanız sevinirim. Sizinle tanışmak isterim. Şu anki Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, bilginize... Saygılarımla'"

Bunu yazan kişinin şu anda hayatta olduğunu ve o zaman ilk derece hakimiyken şu anda istinaf mahkemesi üyesi olarak görev yaptığını dile getiren Tunç, o zaman aldığı maaşın ise 450 dolara karşılık geldiğini söyledi. Tunç, hakimin "bana ulaşırsanız sevinirim" ifadesi üzerine kendisine ulaştığını ve onun da sevindiğini dile getirdi.

Bu mektuptan sonra ne kadar mesafe katedildiÄŸini de inkar etmemek gerektiÄŸini vurgulayan Tunç, "YaÅŸayanlar biliyor. O sobalı adliyelerde, o karbon kağıtlarının, fotokopi kağıtlarının avukatlardan istendiÄŸi, merdiven altlarındaki duruÅŸmaların yapıldığı dönemleri bizim meslektaÅŸlarımız çok iyi hatırlıyor. Adalet hizmetlerinin fiziki ve teknik altyapı kapasitesini artırdık." diye konuÅŸtu. 

Tunç, 21 yıl önce sadece 78 müstakil adalet sarayı varken bu sayıyı 366'ya yükselttiklerini, Ankara Adalet Sarayı'nın da ihalesinin gerçekleÅŸtirildiÄŸini ve Türkiye'nin en büyük adalet sarayının Ankara'da yapılacağını aktardı.

Teknolojiyi de yargının hizmetine sunduklarını anlatan Tunç, görüşmeler sırasında yargıya yönelik eleÅŸtirilere de cevap verdi.

Tunç, görüşmeler sırasında yargının verdiği bir iki kararın gündeme getirildiğini ifade ederek, şunları kaydetti:

"Yargının hatalı kararları da olabilir ama bu hatalı kararlar yine yargı mekanizması içerisinde istinafıyla, temyiziyle düzeltilme imkanı vardır. O nedenle 24 bin hakim ve savcımızı töhmet altında bırakacak genellemelerden de kesinlikle kaçınmak gerekir. Türk yargısı her zamankinden daha tarafsız ve bağımsızdır. 27 Mayıs darbesinde yargı mensupları darbecilerin mi yanında durdu darbe mağdurlarının mı yanında durdu? Darbe mağdurlarını, başbakanı, bakanları idama mahkum eden bir yargı vardı. 12 Eylülde Türk yargısı darbecilerin mi yanında durdu darbe mağdurlarının mı yanında durdu? Darbecilerin yanında durdu. 15 Temmuz da Türk yargısı milletin yanında durdu, darbecileri yargıladı."