Caretta kumsalı kaçak barakayla doldu

Bu alandaki çardaklar ve kumsalın çöplükler içindeki hali, doÄŸaseverleri isyan ettirdi. Yaz boyunca burada yaÅŸayan 2 bini aÅŸkın kiÅŸinin baskısı nedeniyle bu yılki caretta caretta yuvalarındaki yumurtaların yüzde 56,9'u bozuk çıktı.

Aksu ilçesinde batıda Aksu Nehri, doÄŸuda BeÅŸgöz Deresi arasındaki 1,2 kilometrelik Kumköy sahili, geçen yıl mart ayında Resmi Gazete'de yayımlanan CumhurbaÅŸkanlığı kararnamesiyle 'deniz kaplumbaÄŸaları üreme alanı' ilan edildi. Bu alandaki 500'ü aÅŸkın derme-çatma yapıdan oluÅŸan çardaklar ve kumsalın çöplükler içindeki hali, doÄŸaseverleri isyan ettirdi. Bölgede yıllardır 'çardak' adı altında hiçbir elektrik, su ve atık su alt yapısı olmayan kumsaldaki kaçak yapılarda yaz boyunca bölge halkı, caretta carettaların yaÅŸam alanı kumsal üzerinde yaşıyor.

'İÇİNİZE NASIL SİNİYOR?'

KuÅŸ gözlemcisi Gökçe CoÅŸkun, caretta caretta türü deniz kaplumbaÄŸalarının koruma alanı ilan edilen ancak 500'ü aÅŸkın baraka tarzı yapıyla iÅŸgal edilmiÅŸ Kumköy sahilindeki sorunu, sosyal medya hesabından paylaÅŸtı. Kumsalda karşılaÅŸtığı manzara karşısında isyan eden CoÅŸkun, “Burası caretta caretta sahili olarak geçen ve caretta carettaların yuvalama yaptığı Kumköy sahilinin son hali. Yazıklar olsun buna göz yumanlara. Bu ülkeyi sevmek demek doÄŸasına sahip çıkmaktır. Tabelada 'Deniz kaplumbaÄŸalarının üreme alanındasınız' yazıyor ve çevresindeki manzara. Bu ÅŸekilde mi yaÅŸatıyorsunuz, doÄŸal mirasımız olan bir alanı bu hale getirerek? Sadece merak ediyorum. İçinize nasıl siniyor? Biraz dik durun, kaybolan hepimizin deÄŸerleri. Geçen sene burada çok az oba vardı, ÅŸimdi ise denizin içine kadar girilmiÅŸ. Bu durumu övünülecek bir ÅŸey olarak paylaşıyorlar. BaÅŸlıkları ise 'Denize sıfır obalarda ücretsiz tatil kıskandırıyor'. Her ÅŸeyi tüketmeyin yeter artık" dedi. 

DERME-ÇATMA YAPILARIN SAYISI ARTIYOR

Son yıllarda sayıları ciddi oranda artan çardaklarda yaşayanlar, bir de dernek kurdu. Kumsalın baraka tarzı yapılarla dolması nedeniyle caretta caretta yuvalama alanları da etkilenirken, bölgede 23 yıldır caretta caretta yuvalarının tespiti, yavruların yuvadan çıkışı gibi çalışmaları sürdüren Ekoljik Araştırmalar Derneği'nin (EKAD) raporuna göre, insan kaynaklı yuvalardaki yumurtaların bozulma oranı da çok yüksek düzeyde çıktı.

YUMURTALARA Ä°NSAN BASKISI

EKAD BaÅŸkanı Hacettepe Ãœniversitesi'nden Dr. Ali Fuat Canbolat, Kumköy sahilinde 2021 sezonunda 178 yuva belirlediklerini ve yuva yoÄŸunluÄŸunun kilometre başına 148,3 olduÄŸunu açıkladı. Bu oranın caretta carettalar için çok uygun kumul yapısına sahip olması nedeniyle yüksek olduÄŸuna iÅŸaret eden Dr. Canbolat, buradaki yoÄŸun insan faaliyetleri yüzünden yumurtaların yüzde 56.9'unun bozuk çıktığına dikkat çekti. Canbolat, "Maalesef kumsalın çok kötü kullanımı nedeniyle su kullanımı, kanalizasyon atıkları, iÅŸ makineleriyle çardakların kurulumu sırasında kumsal yapısının deÄŸiÅŸtirilmesi gibi pek çok neden yumurtaların bozulmasına sebep oluyor. Yuva sayısı fazla ama yavruların yumurtadan çıkış baÅŸarısı çok düşük. 2021'de bu kumsala 12 bin 159 yumurta bırakılmış, yüzde 56,9'u bozulmuÅŸ. O bölgede denize ulaÅŸan yavru sayısı da yüzde 36,9. Çok düşük bir oran ve 4 bin 485 yavru. Belek'te ise bu oran yüzde 45-50 civarında" diye konuÅŸtu. 

TAMAMI KAÇAK YAPI

Kumsaldaki sorunla ilgili Tabiat Varlıkları Genel Müdürlüğü yetkililerine de bilgi aktardığını anlatan Dr. Canbolat, “Oradaki yerel insanlar orayı bir ÅŸekilde kullanıyor, kaplumbaÄŸaların korunması konusunda bize yardımcı da oluyorlar ama bu hassasiyet oradaki sorunu çözmüyor. Haziranda çardakların kurulumu, tadilatı için iÅŸ makineleri ve traktörler giriyor ve kumsal darmadağın oluyor. Ayrıca son yıllarda çardak sayısı da o kadar yoÄŸunlaÅŸtı ki yer kalmadığından neredeyse denize sıfır çardaklar kuruluyor. Tabii bunların elektrik, su, kanalizasyon hiçbir altyapı sistemi yok, tamamı kaçak yapı" dedi. 

'ÇARDAKLAR VİLLAYA DÖNÜŞÜRSE ŞAŞIRMAM'

Kumsalda insan yerleÅŸimiyle başıboÅŸ köpeklerin de yoÄŸunlaÅŸtığını ve yuvalara zarar verdiÄŸini anlatan Dr. Canbolat, “Gerçekten çardakta kalan insanlar kaplumbaÄŸalar konusunda çok hassas davranıyor ve elinden geldiÄŸi kadar yardımcı oluyor ama bu var olan sorunları çözmüyor. Kumsal tahribatı ve çöpler bunlar çözülemiyor. Bu durum yöresel bir hal almış durumda ve aynı ÅŸekilde geçmiÅŸte Kumluca'da Mavikent bölgesinde de çardaklar yoÄŸundu ve günümüzde bunların hepsi villaya dönüştü. Yakın zamanda buradakiler de villaya dönüşürse ÅŸaşırmam. Hatta pandemi döneminde bu çardaklar kiraya verilip turizm bile yapılmaya baÅŸlandı. Otellere gitmeyip çardakları kiralayan birçok tatilci de oldu" diye konuÅŸtu. 

ÇARDAKLAR KUMKÖY'DEN KADRİYE SINIRINA TAŞTI

Kumköy sahili çardaklarla dolduÄŸu için Serik ilçesi sınırındaki BeÅŸgöz Deresi'nden itibaren doÄŸuda yeni çardakların kurulmaya baÅŸlandığına dikkati çeken Dr. Canbolat, bu konuda Serik Belediye BaÅŸkanı Enver Aputkan'ı uyardığını, baÅŸkanın gelecek yaz dönemi Serik sınırında çardak kurulumuna izin vermeyeceÄŸini söylediÄŸini anlattı. Dr. Canbolat, bu sahilde iki temel sorun olduÄŸunu belirterek, “Birinci, o çardaklar nedeniyle kumsalın tahribatı, ikincisi de kullanım aÅŸamasındaki sorunlar ve kullanım sonrası kumsalda bırakılan çöp ve atıklar. Çardakların hem doÄŸusu hem batısı beÅŸ yıldızlı otellerle dolu. Böyle bir durumda o insanlara 'Bu çardakları kaldırın' demek de beni rahatsız ediyordu" dedi. 

'KUMSALDAN ÇARDAKLAR KALDIRILMALI'

Çözümün insanları oradan kovmak olmadığını da dile getiren Dr. Canbolat, geleneklerini yaÅŸatabilecekleri alternatif yaÅŸam alanı yaratılması gerektiÄŸini belirterek, ÅŸu öneride bulundu:

“Kumköy'deki kumsalın hemen ardında bir patika yol var yolun arkası ormana kadar boş bir alan. Kaplumbağaların yuvalama alanı için en az 50 metre kumsalın boş bırakılması gerekiyor. Dolayısıyla arkadaki boş alan buna uygun ve çardaklar bakanlık ve belediye iş birliğiyle kanalizasyon, elektrik, su gibi alt yapısı da uygun bir imar planı hazırlanıp oraya taşınabilir. Kumsaldaki çardak sayısı o kadar çok artmış ki, bu yaz orada çardaklar için de market bile kurulmuş."

ÇARDAK SAHİPLERİ DERNEK KURDU

Öte yandan çardaklarda yaşayanların kurduğu Kumköy Koruma Geliştirme ve Yaşatma Derneği Başkanı Abdullah Kaya, şu anki durumun çardaklarda yaşayanlar açısından iyi olmadığına dikkat çekerek, “Zaten bizim de derneği kurma amacımız caretta carettaları korumak ve onların yaşam alanı üzerindeki çardakları daha geri noktalara çekmek. Bu konularda belediye ile iş birliği çalışmaları da yapıyoruz. Burada 30-40 yıldır bölge insanı çardak kuruyor. Kıyı kenar çizgisine uygun belediyeyle iş birliği içinde, caretta caretta yuvalama alanları üzerine artık çardak kurdurmuyoruz ama önceden kurulanlar var ve onları da daha geriye çektirmek için çalışmalar başlattık" dedi.