Çevre için 'stratejik' adım

Çevre ve Åžehircilik Bakanlığınca baÅŸlatılacak Stratejik Çevresel Etki DeÄŸerlendirmesi (SÇD) çalışmasıyla enerjiden tarıma, ormancılıktan turizm ve ulaÅŸtırmaya kadar birçok alanda yürütülecek projeler, ilk aÅŸamadan itibaren "çevreye duyarlı" bir ÅŸekilde hayata geçirilecek. Bu çalışma, Çevresel Etki DeÄŸerlendirmesi (ÇED) süreçlerinin de kısalmasını saÄŸlayacak.

Bakanlıkça yayımlanan "Stratejik Çevresel Etki DeÄŸerlendirme YönetmeliÄŸi" ile çevre kirliliÄŸinin oluÅŸmadan önlenmesi ve sürdürülebilir bir gelecek için "çevre duyarlı kalkınma" hedefleniyor.

ÇeÅŸitli ülkelerde uygulanan SÇD çalışması, Türkiye'de stratejik seviyedeki kararların, plan ve programların olası olumsuz etkilerini deÄŸerlendirmek ve ortadan kaldırmak amacıyla kullanılacak.

Avrupa BirliÄŸi'nin (AB) bu konudaki direktifleri dikkate alınarak ilgili tüm kurum ve kuruluÅŸların görüÅŸleriyle hazırlanan yönetmelik kapsamında, yatırımcıların uzun süreçleri nedeniyle sık sık gündeme getirdiÄŸi ÇED'lerin hazırlanması da hızlanacak.

ÇED ile hali hazırda noktasal bazlı projelerin çevre üzerindeki etkileri deÄŸerlendirilirken SÇD ile alan bazında üst ölçek planların çevresel, ekonomik ve sosyal etkileri kapsamlı bir ÅŸekilde deÄŸerlendirmeye alınacak. Böylelikle SÇD yapılan alanlarda gerçekleÅŸtirilecek ÇED uygulamaları daha kısa sürede tamamlanacak.

ÖrneÄŸin Bakanlık, Konya-Karapınar Enerji Ä°htisas Endüstri Bölgesi'nde SÇD sistemini uygulayarak, güneÅŸ tarlası olarak planlanan alan için hazırlanan SÇD raporu temelinde, münferit ÇED süreçleri yerine tek bir deÄŸerlendirme süreci yürüttü. Böylece SÇD uygulandığı için 41 gün gibi çok kısa bir sürede ÇED olumlu kararı verildi.

Planlar "çevre dostu" olacak

SÇD çalışmasıyla "turizm, tarım, su yönetimi, enerji, sanayi, ulaÅŸtırma ve mekansal planlama" hakkındaki sektörel geliÅŸim planlarının "çevre dostu" olarak hazırlanması da saÄŸlanacak.

Ayrıca deÄŸerlendirilecek alanların "orman alanı, tarım alanı, korunan alanlar" olup olmadığı önceden dikkate alınacağı için uygun yer seçimleri ilk aÅŸamada belirlenmiÅŸ olacak. Böylelikle Türkiye'de yapılacak yatırımların ilk aÅŸamadan itibaren çevreye olan etkileri kontrol altında tutulabilecek ve yatırımlar daha hızlı ve saÄŸlıklı gerçekleÅŸecek.

SÇD kapsamında yapılacak deÄŸerlendirmelerde biyolojik çeÅŸitlilik, su, hava, toprak, iklim faktörleri, kültürel miras konularının yanı sıra insan saÄŸlığı, nüfus, göç konuları ile ekonomik etkiler de dikkate alınacak. Böylelikle sürdürülebilir planlar geliÅŸtirilecek.

Bölgesel ve geniÅŸ ölçekte deÄŸerlendirme yapılmasıyla hayata geçirilecek projelerin çevre ve insan saÄŸlığı üzerindeki kümülatif etkileri de deÄŸerlendirilmiÅŸ olacak. 

Çevre koruma önlemleri ilk aÅŸamada alınacak 

Öte yandan, SÇD üst ölçek planlara uygulanacağından projelerin olumsuz çevresel etkilerine dair önlemler en erken aÅŸamada alınabilmiÅŸ olacak. 

Planlar, çevre ve insan saÄŸlığı ile ilgili kamu kurum ve kuruluÅŸları, üniversiteler, meslek odaları ve halkın görüÅŸ ve önerileriyle hazırlanacak.

SÇD'ye yönelik yönetmelik hükümleri, kıyı yönetimi, mekansal planlama, su yönetimi, tarım ve turizm sektöründe hazırlanan SÇD'ye tabi plan ve programlar için yayım tarihi itibarıyla baÅŸlayacak.

 Balıkçılık, ormancılık sektöründe hazırlanan SÇD'ye tabi plan ve programlar için 1 Ocak 2020'den, atık yönetimi, enerji, sanayi, telekomünikasyon ve ulaÅŸtırma sektöründe hazırlanan SÇD'ye tabi plan ve programlar için ise 1 Ocak 2023'ten itibaren çalışma baÅŸlatılacak. 

Bu kapsamda, Karadeniz Bölgesi Hidroelektrik Santral Projeleri kapsamında nehir havzalarında gerçekleÅŸtirilecek HES projelerinin kümülatif etkilerinin ve havzanın taşıma kapasitesinin belirlenmesi amacıyla havza planlarına Stratejik Çevresel DeÄŸerlendirme uygulanması halinde de yatırımların saÄŸlıklı bir ÅŸekilde gerçekleÅŸtirilmesi saÄŸlanacak.

Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı Revizyonuna uygulanacak SÇD ile de bölgedeki çevresel, ekonomik ve sosyal sorunlar incelenip, havzanın taşıma kapasitesi dikkate alınarak katılımcı bir yaklaşımla havzaya yönelik en uygun çözümlerin getirilmesi planlanıyor.