Darbe giriÅŸiminin ekonomiye etkisi

Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) darbe giriÅŸimi sonrası makro ekonomi göstergelerinde yaÅŸanan negatif geliÅŸmeler, Türkiye ekonomisine duyulan güven ve atılan adımlar sayesinde çok kısa sürede toparlanarak ibreyi yeniden pozitife çevirdi.

FETÖ'nün darbe giriÅŸiminin gerçekleÅŸtiÄŸi 2016 yılının üçüncü çeyreÄŸinde yüzde 1,8 daralan Türkiye ekonomisi, bu büyük ÅŸoka ve bazı uluslararası kuruluÅŸların negatif deÄŸerlendirmelerine raÄŸmen hızla toparlanarak yılın son çeyreÄŸinde yüzde 3,5 büyüdü. Böylelikle ekonomi 2016'nın tamamında ortalama yüzde 2,9 büyüme performansı gösterdi.

Türkiye ekonomisi, bu yılın ilk çeyreÄŸinde ise beklentilerin üzerine çıkarak yüzde 5 büyüdü. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla tahmini ise aynı dönemde cari fiyatlarla yüzde 14,3 yükselerek 641 milyar 584 milyon liraya çıktı.

SANAYÄ°NÄ°N ÇARKLARI DAHA HIZLI DÖNDÜ

Ekonomiye duyulan güvenin ve üretimin en büyük göstergelerinden sanayi üretimi de ülkenin en karanlık günlerinden birinin yaÅŸandığı 2016 yılının temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 6,8 gibi yüksek bir oranda düÅŸüÅŸ gösterdi ve 126,4'ten 117,8'e geriledi.

Üretim çarkları zaman kaybetmeden aÄŸustos ayında daha hızlı dönerek yeniden yükseliÅŸe geçti. AÄŸustosta yüzde 8,7'lik artış ile 128'e çıkan sanayi üretim endeksi, bu sene mayıs ayına kadar da küçük oranlı deÄŸiÅŸimlerin görüldüÄŸü dalgalı seyrine devam etti ve en son açıklanan rakamlara göre 137,3 seviyesine geldi.

DIÅž TÄ°CARET DE DARBE ETKÄ°SÄ° ÇABUK ATLATILDI

Söz konusu dönemde iç pazarda oluÅŸan iniÅŸ-çıkışlar, yurt dışı ile gerçekleÅŸen ekonomik faaliyetlerde de benzer ÅŸekilde kendini gösterdi. Terör örgütleri ve uzantıları tarafından Türkiye ekonomisine iliÅŸkin yurt dışında yürütülen algı operasyonu da baÅŸarısızlıkla sonuçlandı. Darbe giriÅŸiminin yaÅŸandığı temmuzda bir önceki aya göre yüzde 24 gerileyen dış ticaret hacmi, aÄŸustosta yüzde 16'lık artış ile yeniden toparlandı.

Geçen yıl temmuzda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,5 gerileyen ihracat, aÄŸustosta yüzde 7,4 arttı. Geçen seneyi dalgalı bir seyir ile tamamlayan ihracat rakamları 2017 yılına yüzde 17,9 artış ile baÅŸladı. Åžubatta yüzde 2,2 düÅŸen ihracat mayıs ayına kadar yükseliÅŸine devam etti ve yılın ilk 5 ayında 64,3 milyar doları geçti.

Ä°thalat rakamları da yüzde 19,4 düÅŸüÅŸ görülen 2016 yılının temmuz ayı sonrasında yeniden artışa geçerek aÄŸustosta yüzde 4 arttı. Bu sene mayıs ayına kadar artış gösteren ithalat rakamları ocak-mayıs döneminde 90 milyar dolara yaklaÅŸtı.

ERDOÄžAN'IN "Ä°STÄ°HDAM ÇAÄžRISI" YARAYA MERHEM OLDU

Türkiye'deki iÅŸsizlik oranı ise geçen sene nisandan itibaren artış gösterdi, artış darbe giriÅŸiminin yaÅŸandığı temmuzda da devam etti ve yüzde 10,7'ye çıktı. Bu yıl ocak ayına kadar yükseliÅŸini sürdüren iÅŸsizlik oranları yüzde 13'e ulaÅŸtı.

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan'ın ÅŸubat ayının başında Türkiye Odalar ve Borsalar BirliÄŸinin (TOBB) Ekonomi Åžurası'nda yaptığı "istihdam çaÄŸrısı", reel sektörün bu çaÄŸrıya verdiÄŸi destek ve bu seferberlik kapsamında hükümet tarafından alınan tedbir ve desteklerle iÅŸsizlik oranları düÅŸüÅŸe geçti. Åžubatta yüzde 12,6'ya gerileyen iÅŸsizlik rakamları istihdam seferberliÄŸinin etkisiyle martta 0,9 puan düÅŸüÅŸle yüzde 11,7 olarak gerçekleÅŸti.

Enflasyon ise geçen yıl haziran ayında yüzde 7,64 iken kara gecenin yaÅŸandığı temmuz ayında 1,15 puan artışla yüzde 8,79'a çıktı. Özellikle tarımsal ürünlerin pazarlanmasındaki sorunların da etkisiyle bu yıl nisan ayına kadar tırmanışı devam eden yıllık enflasyon rakamları, bu aydaki yüzde 11,87'lik seviyesinden sonra gerilemeye baÅŸladı. Yıllık tüketici fiyat endeksi bu sene mayısta yüzde 11,72'ye, haziranda da yüzde 10,9'a düÅŸtü.

VERGÄ° Ä°NDÄ°RÄ°MLERÄ° VE DESTEKLERÄ°N BÜTÇEYE ETKÄ°SÄ°

Bütçe geçen yıl temmuzda darbe giriÅŸimi olmasına raÄŸmen 129 milyon lira fazla verdi ve en zorlu durumlara karşı bile güçlü yapısını koruduÄŸunu ortaya koydu. Geçen sene sonunda ekonomiye destek veren geçici düzenlemeler ve vergi indirimleri nedeniyle artan bütçe giderlerine raÄŸmen bütçe açığı 29,3 milyar lira ile hedeflenenden daha düÅŸük gelerek bu durumu teyit etti.

Mali disiplinden taviz verilmezken, söz konusu vergi indirimleri ve teÅŸvikler nedeniyle bütçe açığı bu yıl ilk üç ay içinde yukarı yönlü bir görünüm ortaya koydu. Getirilen teÅŸvik ve desteklerin bazılarının ortadan kalkması ve ekonomiye olumlu etkilerini yansıtması sonucunda da martta 19,5 milyar dolara çıkan bütçe açığı, nisanda yaklaşık 3 milyar dolar olarak gerçekleÅŸti. Bütçe mayısta ise tekrar artıya geçerek 6,4 milyar lira fazla verdi.