Duman halkalarından 'anlık' haberleşmeye

Tarih boyu mesafeye ve coÄŸrafi ÅŸartlara baÄŸlı olarak duman, güvercin, davul ve tamtam kullanarak veya aynayı güneÅŸe tutarak haberleÅŸmeye çalışan insanlar, günümüzde artık internet hızını 10 katına yükselten 4,5G teknolojisiyle "anlık" haberleÅŸiyor.

Dünya Posta BirliÄŸi'ne (UPU) üye 191 ülke tarafından her yıl 9 Ekim'de kutlanan Dünya Posta Günü dolayısıyla posta ve haberleÅŸme tarihi, insanoÄŸlunun dağınık yaÅŸayıştan yerleÅŸik düzene geçiÅŸine ve günümüze kadar uzanan geniÅŸ bir zaman dilimini kapsıyor.

Mesafe ve coÄŸrafi ÅŸartlara baÄŸlı olarak ateÅŸten güvercine, aynadan davula kadar farklı araçları kullanarak haberleÅŸmeye çalışan insanlar, daha sonra güvercinler veya yaya ve atlı postacılarla haberleÅŸme yolunu tercih etti.

Sümerlerde kil üzerine çiviyle yazılmış tablet mektuplarla baÅŸlayan posta ve haberleÅŸme sistemi, Babil Ä°mparatorluÄŸu döneminde Kral Hammurabi'nin yabancı devletlerin yöneticilerine gönderdiÄŸi mektuplarla siyasi ve askeri anlamda büyük bir deÄŸer kazandı. Sonraki yıllarda tarih sahnesine çıkan Asurlular zamanında da posta ve haberleÅŸme sisteminde ticari mektuplar sıkça kullanılırken, eski Helen zamanında, savaÅŸlarda kölelerin kafalarının kazıtılıp üzerine yazılarak ordu komutanlarına haber gönderilmesi yoluna gidildi.

Gerçek anlamda düzenli bir posta ve haberleÅŸme teÅŸkilatının kuruluÅŸu ise Ä°ran'daki Pers Ä°mparatorluÄŸu zamanında oldu. Bu dönemde ülkede pek çok yeni yol yapılarak, belli mesafelerle "Çaparhane" adı verilen konaklama tesisleri inÅŸa edildi. Her bir konaklama tesisinden diÄŸerine haber ulaÅŸtırmak için de atlı ve yaya postacılardan faydalanıldı. Bu düzenli haberleÅŸme ve posta teÅŸkilatı Yunanlılarca da benimsenerek, Büyük Ä°skender ve Roma Ä°mparatorluÄŸu dönemine kadar sürdü.

Ä°slam dünyası "Berid TeÅŸkilatı" ile haberleÅŸti

Ä°slam tarihinde ise posta ve haberleÅŸmede "Berid TeÅŸkilatı" faaliyet gösterdi. Hz. Muhammed döneminde var olduÄŸu bilinen Berid TeÅŸkilatı resmi olarak ilk defa halife Hz. Ömer zamanında kuruldu. Emeviler ve Abbasiler döneminde bu teÅŸkilat güçlendirildi ve büyütüldü.

Hz. Muhammed'in yabancı devlet adamlarını Ä°slam'a davet etmek ve tebliÄŸ amacıyla gönderdiÄŸi mektuplar da bu dönem büyük önem taşıyan resmi yazılı belgeler arasında bulunuyor.

Türk tarihinde haberleÅŸme

Türk tarihi incelendiÄŸinde ise posta ve haberleÅŸme alanında farklı araçlardan yararlanıldığını görülüyor.

Büyük Hun Ä°mparatorluÄŸu'ndan Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'na kadar Türk devletlerinde gündüzleri bayrakla geceleri davullarla ve borularla askeri haberleÅŸme saÄŸlandı.

"Karguy" adı verilen ateÅŸ kuleleri bu dönemlerde kullanıldı. Türk ulakları dörtnala giden atlarıyla kaÄŸanlarının mektuplarını komÅŸu devlet hükümdarlarına götürürken, kurultay davetleri de Türk beylerine iletildi. Memlük ve Eyyubiler, askeri amaçlar dışında ticari amaçla da güvercinle haberleÅŸmeden faydalanırken, Selçuklularda ise güvercinlerin yanı sıra ulak, çapar ve peyk adı verilen resmi posta görevlileriyle Berid TeÅŸkilatı geliÅŸtirildi.

Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu dönemine gelindiÄŸinde ise geliÅŸmiÅŸ bir posta ve haberleÅŸme örgütü dikkati çekiyor. Özellikle ulak ve menzilhane temeline dayanan bu hizmet, Tanzimat dönemine kadar yalnızca devletin iÅŸlerinin yürütülmesinde kullanıldı. 1840 yılında PadiÅŸah Abdülmecid zamanında Posta Nezareti kuruldu.

Posta TeÅŸkilatı'nın KurtuluÅŸ Savaşı'nın kazanılmasında büyük hizmetleri oldu. Özellikle Milli Mücadele döneminden Cumhuriyet'e kadar olan dönemde ÅŸifreli telgraflarla savaÅŸların seyri deÄŸiÅŸtirildi. Böylece Türk ordusu KurtuluÅŸ Savaşı'nı kazandı. Gazi Mustafa Kemal'in de ÅŸifreli telgraflarla Lozan Barış Konferansı'nı yönlendirmesiyle Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri atıldı.

Cumhuriyet ile birlikte PTT hizmetleri millileÅŸtirilerek yabancı postaneler kapatıldı, haberleÅŸme ağı devlet denetimine girdi. Bu dönemde posta hizmetleri geliÅŸtirildi, gerek yurt içinde gerekse yurt dışında mektup taşımacılığı yatırımları artırıldı.

Ä°lerleyen dönemde postanelerde yaygın telefon ağı da devreye sokuldu. Posta ve telefon hizmetlerinde belli standartları belirleyen mevzuat oluÅŸturularak, haberleÅŸme uyduları, otomasyon ve diÄŸer hizmetlerdeki geliÅŸim sürekli devam etti.

Ä°nternet hızı 10 katına çıktı

Teknolojinin hızla geliÅŸtiÄŸi günümüzde haberleÅŸme artık "anlık" olarak gerçekleÅŸiyor.

Türkiye'de yüksek mobil internet hızıyla daha fazla data kapasitesi sunan 4,5G teknolojisi, 1 Nisan 2016 itibarıyla kullanılmaya baÅŸladı. Ä°nternet hızını 10 katına çıkaran 4,5G teknolojisiyle video görüÅŸmeleri daha net, sosyal medyada paylaşım çok daha hızlı gerçekleÅŸiyor.

Dünyanın 2020 yılında geçmeye hazırlandığı yeni teknoloji ise "5G" adını taşıyor. Uluslararası Telekomünikasyon BirliÄŸi'nin (ITU) paylaÅŸtığı bilgilere göre, yeni 5G teknolojisiyle 20 Gbps indirme ve 10 Gbps yükleme hızlarına ulaşılacak. 5G teknolojisi bir kilometrekaredeki bir milyon kullanıcıya hizmet verebilecek. Bu sayede kalabalık ortamlarda ve ÅŸehirlerde dahi herkes yüksek iletiÅŸim hızlarından rahatça faydalanabilecek.