Erdoğan-Trump görüşmesinde masaya neler gelecek?

Türk-Amerikan iliÅŸkilerinde adeta bir 'sonbahar' yaÅŸanırken CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın New York'ta ABD BaÅŸkanı Donald Trump ile yapacağı görüÅŸmede, ABD’nin PKK/YPG’ye doÄŸrudan silah desteÄŸi, FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in iade süreci, yeni iddianameyle 'siyasi bir Halkbank davasına' dönüÅŸen Rıza Sarraf dosyası ve S-400 füze savunma sistemi gibi konu baÅŸlıklarının masada olması bekleniyor.

Son yıllarda Türkiye ile ABD arasındaki 'çıkar farklılaÅŸması' tavan yaptığından, BM Genel Kurulu toplantıları nedeniyle 21 Eylül’de New York'ta görüÅŸecek iki liderin ajandası bir hayli dolu olacak.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ile ABD BaÅŸkanı Trump arasındaki görüÅŸmede öncelikli olarak, Türkiye için doÄŸrudan ulusal güvenlik sorunu haline gelen ABD'nin PKK/YPG'ye silah desteÄŸinin konuÅŸulacağını öngörmek mümkün.

Güven bunalımı derinleÅŸti

20 Ocak’ta göreve gelen ve önemli beklentiler oluÅŸturan Trump'ın 9 Mayıs’ta attığı imzayla PKK/YPG’ye artık doÄŸrudan silah verilmesinin önünü açması, Obama döneminde açılan makasın daha da büyümesine ve güven bunalımının derinleÅŸmesine neden oldu.

Ancak bu karara imza atan Trump'ın, Washington'da hakimiyet kuramayan, baÅŸta Rusya soruÅŸturması olmak üzere içeride ciddi sorunlarla uÄŸraÅŸan ve Cumhuriyetçi Parti de dahil Kongre ile saÄŸlıklı bir denge oluÅŸturamayan bir baÅŸkan olduÄŸunu vurgulamak lazım. 9 aylık görev süresi boyunca en yakınındaki birçok ismi kaybeden ya da kovan Trump, Beyaz Saray içinde de halen istikrarlı bir çizgi yakalayabilmiÅŸ deÄŸil.

Bu geliÅŸmelere ilaveten, dış politika yapım sürecini büyük ölçüde Pentagon ve Savunma Bakanı James Mattis’e devreden Trump, PKK/YPG’ye silah verilmesi gibi askeri kararları da Pentagon ile ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı'na (CENTCOM) bırakmış durumda.ABD’nin Suriye’de PKK/YPG unsurlarıyla çalışma kararının, Obama döneminde temelleri atılıp uygulanmaya baÅŸlayan ve Trump döneminde de devam eden bir miras olduÄŸunu vurgulamak lazım.Trump’ın özellikle askeri konulardaki karar alma süreçlerini orduya devretmiÅŸ olması ve Pentagon’un da PKK/YPG ile çalışmaya istekliliÄŸi, kısa vadede bu sorunun çözümü hususunda büyük beklentilere girmenin doÄŸru olmayacağını gösteriyor. Dolayısıyla CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ile Trump arasındaki görüÅŸmeden bu konuda somut bir sonuç beklemek çok gerçekçi olmayabilir.

Elebaşı Gülen'in iade süreci

Gülen'in iade süreciyle ilgili iki ülke arasındaki ayrışmanın Türk-Amerikan iliÅŸkilerini ne denli zora soktuÄŸunu Amerikalıların yeterince anladığını söylemek mümkün deÄŸil. Zira FETÖ’nün 15 Temmuz darbe giriÅŸimiyle ilgili üzerindeki ÅŸüpheleri halen tam olarak gideremeyen Amerikan yönetimi, Gülen’in iade sürecindeki tutuk tavrının Türk toplumunda ve Ankara'da meydana getirdiÄŸi derin hayal kırıklığını okuyamıyor.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan'ın görüÅŸmede, Türkiye'nin bu konudaki kararlılığını bir kez daha dile getireceÄŸine dair kuÅŸku yok; ancak ÅŸu anda ne ABD Adalet Bakanlığı'nda ne de Beyaz Saray'da Gülen'in iade sürecinin ciddi bir öncelikle ele alındığı söylenebilir.

ABD tarafının "konu yakından takip ediliyor" tarzı açıklamaları bir yana, ÅŸimdiye kadar ABD Adalet Bakanlığı nezdindeki idari sürecin hızlandığını gösteren somut bir emarenin olmaması, kuÅŸkusuz New York'ta görüÅŸülecek ana konulardan biri olacaktır. Buna ilaveten, ABD Adalet Bakanı Jeff Sessions'ın Trump ile yaÅŸadığı sürtüÅŸmenin halen örtülü olarak devam etmesinin ve Rusya soruÅŸturmasının bakanlığın ana gündem maddesi olmasının da Gülen'le ilgili sürecin belli ölçüde göz ardı edilmesine neden olduÄŸu söylenebilir.

Sarraf dosyası kabarıyor

Türk-Amerikan iliÅŸkilerinin yeni sorun alanlarından biri de son iddianame ile 'merkezine Halkbank’ın konulduÄŸu siyasi bir dosyaya' dönüÅŸen Rıza Sarraf davası. Türkiye’nin Tahran'la o dönemki ticaretini tek taraflı olarak “Ä°ran yaptırımlarını delme” olarak kodlayan ABD yargı makamlarının süreci okuma biçimi, 17-25 Aralık’ta FETÖ’cü savcıların hazırladığı iddianamenin yaklaşımıyla önemli ölçüde örtüÅŸüyor.

Ankara bu konudaki rahatsızlığını ciddi ÅŸekilde dile getirirken, Adalet Bakanı Bekir BozdaÄŸ'ın "Bu davayı görecek mahkemenin baÅŸkanı Richard Berman, 2014 yılında Fetullahçı Terör Örgütü'nün 17/25 süreçlerindeki propagandalarına ve politikalarına destek vermek maksadıyla Türkiye'de düzenlenen uluslararası bir kongreye moderatör olarak katıldı. Orada Zaman gazetesine, örgütün yayın organına röportaj verdi ve FETÖ'nün argümanlarını kullanarak açıklamalar yaptı" ÅŸeklindeki sözleri Türkiye'nin konuya bakışını net bir ÅŸekilde özetliyor: Ä°hsas-ı rey yapmış bir hakimin baÅŸkanlık edeceÄŸi mahkemenin göreceÄŸi bir dava hukuki olamaz.

Dolayısıyla, FETÖ elebaşı Gülen’in iade süreciyle ilgili somut bir adım atmayan ABD’nin, Sarraf davasını merkezinde Halkbank’ın olduÄŸu siyasi bir sürece tahvil etmesi de New York’taki görüÅŸmenin ana konularından biri olacak. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın son mülakatında “New York’taki görüÅŸmede bu konuyu da gündeme getireceÄŸiz” açıklamasını yapması, Ankara’daki rahatsızlığın boyutunu gösteriyor.

S-400 füze savunma sistemi

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan-Trump görüÅŸmesinde ABD tarafından gündeme getirilecek en önemli baÅŸlığın ise S-400 füze savunma sistemi olması bekleniyor. Pentagon ve ABD DışiÅŸleri Bakanlığı, başından itibaren Türkiye'nin Rusya'dan S-400 füzeleri almasına karşı çıkıyor. Türkiye açısından ise bu süreç, Ankara’nın kendi ulusal çıkarları söz konusu olduÄŸunda ABD'den bağımsız politikalar geliÅŸtirebileceÄŸinin en somut örneklerinden biri olarak görülüyor.

Pentagon’daki endiÅŸeler Mattis üzerinden Trump’a ve oradan da CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’a ulaÅŸacaktır. Ancak bugüne kadar PKK/YPG’ye silah desteÄŸi konusunda hep “DEAÅž’la mücadele” bahanesini kullanan Amerikan yönetimi, S-400’ler konusunda da Ankara’nın “ulusal tehdit öncelikleri deÄŸerlendirmesini” dinlemek zorunda kalacak.

Tüm bu zor maddeler yan yana konulduÄŸu zaman, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ile Trump arasındaki görüÅŸmeden hızlı somut sonuçlar beklemek doÄŸru olmayabilir. Ancak olumlu ve yapıcı geçecek bir ErdoÄŸan-Trump görüÅŸmesi, iyileÅŸme ve yenilenme sürecine kapı aralayabilir.