Erken genel seçimlerin ilk turunda oy verme işlemi başladı

Yaklaşık 68 milyon 400 bin nüfuslu ülkede 49,5 milyon Fransız seçmen, 5 yıl boyunca kendilerini Ulusal Mecliste temsil edecek 577 milletvekilini belirlemek için sandığa gidiyor.

Fransa ana karasında yerel saatle 08.00'de başlayan oy verme işlemi 18.00'de sona erecek. Paris gibi büyük kentlerde ise saat 20.00'ye kadar oy verme işlemi devam edecek.

4 bin 9 milletvekili adayının yarıştığı seçimin ilk tur oylamasında yüzde 12,5 ve üzeri oy alan adaylar, 7 Temmuz’da yapılacak ikinci tura katılabilecek. Mecliste salt çoğunluğu elde etmek için parti veya ittifakların 289 milletvekiline ulaşması gerekiyor.

Araştırma şirketleri, sandıkların kapanmasından itibaren seçimin tahmini sonuçlarını vermeye başlarken resmi sonuçların daha sonra açıklanması bekleniyor.

Seçim yarışında merkez sağcı Cumhuriyetçiler (LR) Partisinin lideri Eric Ciotti ve bazı LR adaylarıyla ittifak yapan aşırı sağcı Marine Le Pen'in partisi Ulusal Birlik (RN), aşırı sağcıların seçimde galip gelmesinden endişe eden sol ve çevreci partilerin oluşturduğu Halk Cephesi İttifakı ve Cumhurbaşkanı Macron'un partisi Rönesans’ın iktidarın ortakları Demokrasi Hareketi (MoDem) ve Horizons (Ufuklar) ile kurduğu "Cumhuriyet İçin Hep Birlikte" İttifakı öne çıkıyor.

Fransa'nın erken seçime gidişi

Fransa'da son 3 seçimdir oylarını artırmaya devam eden aşırı sağcı RN, en son 9 Haziran'daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde yüzde 31,4 oy alarak en yakın rakibi olan Macron'un partisi Rönesans'ı ikiye katlamıştı.

Aşırı sağın AP seçimlerindeki galibiyeti üzerine Emmanuel Macron, 9 Haziran gecesi Meclisi feshederek 30 Haziran-7 Temmuz'da erken seçime gitme kararı almıştı.

Macron, bu kararını, "AP seçim sonuçlarına demokratik bir cevap vermeliydik." sözleriyle savunmuş ancak ülkenin 26 Temmuz-11 Ağustos'ta ev sahipliği yapacağı 2024 Paris Olimpiyatlarının hemen öncesinde erken seçime gidecek olması, siyasi istikrarsızlık ve toplumsal huzursuzluk yaratabileceği gerekçesiyle kamuoyunda endişeyle karşılanmıştı.

Ülkedeki son genel seçimlerde bir türlü ittifak kuramayan solcu partiler, bu seçimlerde aşırı sağa karşı kısa sürede "Yeni Halk Cephesi" İttifakı altında bir araya gelmiş ve tek aday çıkaracaklarını duyurmuştu. Yeni Halk Cephesi İttifakı'nda ülkenin önde gelen sol partilerinden Sosyalist Parti (PS), Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Fransa Komünist Partisi (PCF) ve çevreci parti Yeşiller (EELV) yer alıyor.

Aşırı sağcı RN ise merkez sağdaki Cumhuriyetçiler (LR) Partisinin lideri Eric Ciotti ve bazı LR üyeleriyle ittifak yaparken iktidar partisi Rönesans ile ortakları MoDem ve Ufuklar Partisi de "Cumhuriyet İçin Hep Birlikte" İttifakı'nı kurmuştu.

Gözler Macron'un aşırı sağ ile girdiği yarışta

Fransa'da sandık başına gidemeyecek seçmenler, kendileri adına oy kullanması için bir başka seçmene vekalet verebiliyor. Seçime beklenmedik bir kararla gidilmesi ve seçim tarihlerinin tatil dönemine denk gelmesiyle vekaletle oy verme işlemine yönelik başvurular arttı. Bu kapsamda, Fransa İçişleri Bakanlığının verilerine göre seçimin ilk turunda oy kullanmak için vekalet verenlerin sayısı yaklaşık 2 milyon 641 bin oldu.

Ülkede 2022'deki genel seçimlerin ilk turunda bu sayı yaklaşık 1 milyon olmuştu. Bu yıl kayda değer oranda artan vekalet sayısı, ülkede erken genel seçimde sandığa gidenlerin oranının yüksek olacağının göstergesi oldu.

Fransa gelecek 5 yılın 577 milletvekilini seçecek

Fransa'da Parlamentonun üst kanadı Senato ve alt kanadı Ulusal Meclis yasama faaliyetini ortaklaşa yürütüyor.

Senatoda 348 sandalye bulunurken, uygulanan sistemle her 3 yılda bir senatörlerin bir bölümü yenileniyor.

Senato seçimlerinde sadece parlamenterler, bölge, vilayet ve belediye meclislerinin üyelerinden oluşan "seçilmişler" oy kullanabiliyor ve 6 yıl boyunca görev yapan senatörleri belirliyor.

Halkın doğrudan belirlediği temsilcileri olan milletvekillerinin de tıpkı senatörler gibi dokunulmazlığı bulunuyor.

Öte yandan, 18 yaşını dolduran Fransızlar, "Bourbon Sarayı" olarak adlandırılan Meclis binasında 5 yıl boyunca kendilerini temsil edecek 577 milletvekilini belirlemek üzere seçmen olmaya hak kazanıyor.

Fransızlar 7 Temmuz'da ikinci tur için tekrar sandığa gidecek

İlk turunda 4 bin 9 milletvekili adayının yarıştığı genel seçimlerin ikinci turu, 7 Temmuz Pazar günü düzenlenecek.

Bir adayın ilk turda milletvekili seçilebilmesi için seçim bölgesinde oyların salt çoğunluğunu toplaması (yüzde 50'liden fazlasını) gerekiyor. Bu yüzdenin bölgede seçim kütüğüne kayıtlı olan seçmenlerin yüzde 25'ine tekabül etmesi gerekiyor.

Eğer herhangi bir aday ilk turda salt çoğunluğu sağlayamazsa, oyların yüzde 12,5'ini toplayan adaylar 1 hafta sonra düzenlenecek ikinci turda tekrar yarışıyor.

Ancak daha önce yapılan seçimlere de bakıldığında, milletvekillerinin ekseriyetinin ikinci turda belirlendiği gözlemleniyor.

Bu sistemle ilk turda en çok oy alan 2 aday otomatik olarak ikinci tura kalıyor. Ancak seçim bölgesinde 3 veya 4 aday da oyların en az yüzde 12,5'ini toplarsa ikinci tura çıkabiliyor.

Erken seçim kararı partileri ittifaka yönlendirdi

Kurallar gereği, seçmen sayısı fazla olan partiler veya seçime ittifakla katılan partiler avantajlı oluyor.

Macron'un AP seçimleri yenilgisi sonrası aldığı erken seçim kararı, partilerin ittifaka yönelmesine neden oldu. Seçim yarışına girecek üç büyük siyasi ittifak oluştu.

Anketlerin favori gösterdiği aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi seçime, merkez sağcı Cumhuriyetçiler (LR) partisinin lideri Eric Ciotti ve bazı LR adaylarıyla ittifak içinde katılıyor.

RN'nin Mecliste salt çoğunluğu almasından endişe eden solcu partiler Sosyalist Parti (PS), Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Fransa Komünist Partisi (PCF) ve çevreci parti Yeşiller (EELV) ise "Yeni Halk Cephesi" (NPF) ittifakını oluşturdu.

Fransa'yı 2017'den bu yana yöneten Macron'un partisi Rönesans da iktidarın ortakları Demokrasi Hareketi (MoDem) ve Horizons (Ufuklar) ile seçim kapsamında "Cumhuriyet İçin Hep Birlikte" başlığı altında ittifak kurdu.

Bugün yerel saat ile 20.00'de ülke genelinde sandıkların tamamı kapandıktan sonra, ulusal basın araştırma şirketleri seçiminin tahmini sonuçlarını aktarmaya başlayacak. Seçimin ilk tur gecesinde, milletvekili seçilen veya ikinci tura kalan adayların yanı sıra, Mecliste farklı parti ve ittifakların nihai milletvekili sayısı hakkında tahminler de ortaya çıkacak.

Resmi sonuçlar ise İçişleri Bakanlığı tarafından daha sonra açıklanacak.

Olağandışı bir takvimde düzenlenen erken seçim kapsamında, çok sayıda seçim bölgesinde 3 adayın ikinci turda karşı karşıya gelmesi bekleniyor.

İpsos şirketinin Genel Müdürü Brice Teinturier, kamu yayıncısı Franceinfo'ya verdiği demeçte 250 kadar seçim bölgesinde ikinci turda 3 adayın karşı karşıya kalabileceğini belirtti.

İkinci tura, seçime ittifakla katılan partilerin adaylarının kalacağı tahmin ediliyor.

Son anketler, RN'nin başı çektiği ittifakın Mecliste salt çoğunluğu elde edebileceğini gösterirken, solcuların kurduğu ittifakın sandıktan 2. çıkacağını öngörüyor.

Anketler Rönesans'ın etrafında kurulan ittifakın seçimi 3. sırada bitireceğine işaret ediyor, bu da iktidarın 2022 genel seçimlerinde elde ettiği nispi çoğunluğu da kaybetmesi anlamına geliyor.

Macron'un kendi ittifakı dışında bir başbakanla çalışma ihtimali

Fransa'da 1958'de kabul edilen anayasa göre, cumhurbaşkanının Meclisi feshedip erken seçim düzenledikten sonra aynı kararı alabilmesi için 1 yıl beklemesi gerekiyor.

Görev süresi 2027'de dolacak olan Macron, AP seçim sonuçlarının ardından "durumu açıklığa kavuşturmak için" erken genel seçim kararı aldığını belirtmiş; aşırı sağcı RN partisinin genel seçimleri kazanması durumunda da istifa etmeyeceğini "Sonuç ne olursa olsun kurumlar bellidir ve cumhurbaşkanının yeri de bellidir." sözleriyle dile getirmişti.

Partisi Rönesans'ın iktidar ortaklarıyla kurduğu ittifak dışında bir ittifak ya da aşırı sağın salt çoğunluğu elde ettiği bir Meclis sandıktan çıkarsa Macron, seçimi kazanan siyasi partiden bir başbakan atamak zorunda kalacak. Bu, Macron'un cumhurbaşkanı olarak kendi partisinden farklı politikalar izleyen bir başbakanla çalışmasını gerektirecek.

Solcu partilerden oluşan Yeni Halk Cephesinin henüz net bir başbakan adayı olmasa da RN partisi, seçimde galip gelirlerse liderleri Jordan Bardella'yı başbakan olarak görmek istediklerini açıkladı.

Macron'un kendi ittifakı dışında bir başbakan ataması durumda, ülkede yeniden bir koalisyon hükümeti kurulabilir. Fransa'da en son 1997-2002 yıllarında koalisyon hükümeti ülkeyi yönetti.

Koalisyon hükümetlerinin ülke yönetiminde "çift başlılığa" neden olması ve farklı partilerden olan cumhurbaşkanı ve başbakan arasında anlaşmazlıklara yol açması nedeniyle 2000'de cumhurbaşkanlığı görev süresinde değişikliğe gidildi.

Cumhurbaşkanın görev süresi 7 yıldan 5'e indirildi, böylelikle milletvekili görev süresiyle aynı oldu ve koalisyon hükümeti kurulmasının büyük ölçüde önüne geçildi.