Göktürkçe'yi bilgisayar dünyası ile buluşturdu

Çocukluk çağından itibaren Çince ve Göktürkçe gibi yazı karakterlerinin yanı sıra resme ilgi duyan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Bilgisayar MühendisliÄŸi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. TuÄŸrul Çavdar, bu merakını mesleÄŸi ile birleÅŸtirerek hazırladığı windows, web ve android ortamlarda çalışan Göktürkçe klavye, çevirici ve sözlüÄŸü, internet sitesinde ücretsiz kullanıma sundu.

Çavdar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaklaşık 5 yaşından itibaren resimle ilgilendiÄŸini söyledi.

Zamanla resim yapmaya olan ilgisinin deÄŸiÅŸik yazı karakterlerine yöneldiÄŸini belirten Çavdar, "Ä°lk Çince yazıyı ortaokulda görmüÅŸtüm ve yazı bana resim gibi gelmiÅŸti. Lise yıllarında tarih kitaplarında karşılaÅŸtığım Göktürkçe ve Uygurca yazılar da ilgimi çekti. Böylelikle hem resim yapmaya devam ettim hem de bu yazı karakterlerini kullanmaya baÅŸladım." dedi.

Çavdar, hayatının her döneminde farklı alfabelere ilgi duyduÄŸunu ifade ederek, Göktürkçenin ise kendisi için ayrı bir önemi bulunduÄŸunu vurguladı.

Göktürkçeye, ataların geliÅŸtirdiÄŸi bir yazı sistemi olması nedeniyle ayrı bir özen gösterdiÄŸini anlatan Çavdar, "Estetik duruÅŸu olan harflerden oluÅŸan bu alfabeyi öÄŸrendikten sonra günlük notlarımı Göktürk harfleriyle tutmaya baÅŸladım." diye konuÅŸtu.

"Özel ilgi alanımı mesleÄŸimle birleÅŸtirdim"

TuÄŸrul Çavdar, eÄŸitimini bilgisayar alanında sürdürdüÄŸüne iÅŸaret ederek, bu süreçte resim ve Göktürkçe ile ilgili çalışmalara çok fazla zaman ayıramadığını aktardı.

Ä°ÅŸ hayatına baÅŸladıktan sonra, Göktürkçenin kullanımı konusunda teknolojik açıdan neler yapabileceÄŸi üzerine düÅŸündüÄŸüne dikkati çeken Çavdar, "Ä°lk olarak 'bilgisayarda Göktürkçe yazabilir miyim?' düÅŸüncesinden yola çıkarak 1995 yılında yazılım yaptım ve 1996 yılında da Göktürkçe font geliÅŸtirdim. Bu çalışmanın, bilinen ilk Göktürkçe font olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Türkiye'de daha sonraki dönemlerde yeni font çalışmaları baÅŸka kiÅŸiler tarafından da yapıldı." deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Yrd. Doç. Dr. TuÄŸrul Çavdar, hazırladığı fonta iliÅŸkin ÅŸu bilgileri paylaÅŸtı:

"Önceleri, klavyeden Göktürkçe harfleri girebilmek için Latin harflerinin kodlarına karşılık Göktürk harflerinin ÅŸekillerini ekrana basıyorduk. Latin harfleri soldan saÄŸa, Göktürk harfleri ise saÄŸdan sola gittiÄŸi için dolayısıyla düzeni sürekli ters çevirmek zorunda kalıyorduk. Bu durum dikkate alınarak, evrensel kodları belirleyen Unicode Konsorsiyumu'na baÅŸvuruda bulunuldu ve Göktürk harflerine özel kod aralığı ayrılması saÄŸlandı. Konsorsiyum, Göktürk harfleri için saÄŸdan sola olacak ÅŸekilde 80 tane aralık belirledi. Bu tekniÄŸi uygulayarak, artık günümüzde hem Latin harfleriyle hem de Göktürk harfleriyle bir metin yazarken font deÄŸiÅŸtirmemize gerek kalmıyor."

Göktürkçe klavyenin android ve windows sürümlerini geliÅŸtirdiÄŸini ifade eden Çavdar, "Web tabanlı Göktürkçe klavyeyi, özellikle Türkologlar eski bir yazıt yazarken kullanabilirler. Metin de otomatik olarak saÄŸdan sola ilerleyecektir. Yazılımların, özellikle Türkoloji ve Göktürkçe üzerinde çalışan, araÅŸtırma yapan ve eÄŸitim veren kurumlarda çok faydalı olacağını düÅŸünüyorum." dedi.

Çavdar, Latin harfleriyle yazılmış metni kurallara uygun olarak Göktürk harfli metne dönüÅŸtüren yazılım da geliÅŸtirdiÄŸini vurguladı.

Bu çevirici yazılımın kendilerini en çok yoran ve 1,5 yılını alan yazılım olduÄŸunu belirterek, "Ä°nsanlar bazı sözcüklerin Göktürk harfleriyle nasıl yazıldığını merak ediyorlar. Bunu gerçekleÅŸtiren ve resim olarak da kaydedilmesine imkan veren windows, web ve android ortamında çalışan bir yazılım geliÅŸtirdik." diye konuÅŸtu.

Hazırlanan yazılımları "tamga.org" internet sitesinde kullanıma sunduÄŸunu belirten Çavdar, ilgisi olanların ücretsiz olan yazılımlara buradan ulaÅŸabileceÄŸini söyledi.