GÜVEN SARSILDI

ABD ile Türkiye arasında yaşanan vize krizini Konya Postası’na değerlendiren Selçuk Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şaban H. Çalış, “ABD ile Türkiye arasında bir kriz çıkacağı aslında ortadaydı. Perşembe’nin gelişi Çarşamba’dan bellidir hikayesine benziyor bu. Özellikle Suriye krizindeki Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri’nin farklılaşan çıkarlarından kaynaklanıyor temelde bu kriz. ABD’nin Suriye’de YPG’ye silahlı destek vermesi ve Türkiye’nin bu konudaki taleplerini göz ardı etmesi ilişkileri adım adım bu noktaya getirdi” dedi.

Bu noktada ABD ile Türkiye arasındaki ilişkilerin kötüleşmesinde 15 Temmuz darbe girişiminin ve FETÖ operasyonlarının da etkisi olduğunu belirten Prof. Dr. Çalış, “FETÖ’nün ABD’den Türkiye’ye iade edilmemesi ilişkileri her iki taraf için de olumsuz yönde etkiledi. Meseleyi bu bağlamda sadece Türkiye olarak görmemek lazım. Genelde küresel sistemde bir kriz olduğunu ve Amerikan yönetiminin küresel krizi sürekli tetikleyici, bu krizleri artırıcı bir politika takip ettiğini bilmemizde fayda var. Bilhassa Trumph’ın Türkiye dahil pek çok ülkeyle ilgili çıkardığı vize krizinde bunlar açıkça gündeme geliyor” diye konuştu.

ABD Konsolosluğu’nda hakkında gözaltına alınma kararı olan bir Türk vatandaşı zanlının saklanmasının da sorgulanması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Çalış, “Bir ülkede o ülkenin vatandaşlarının büyükelçiliklere bu şekilde sığınması ve büyükelçilikler tarafından onlara korunma sağlanması ne siyaseten ne de hukuken kabul edilebilir bir şey değildir. Her ne olursa olsun, hele hele kendisini stratejik ortak diye ifade eden NATO üyesi Türkiye ile ABD’nin ilişkilerinin bu noktaya gelmesi başka sebeplerle de izah edilmesi gereken bir durum. Bunun içerisinde S00’ler de olabilir, Türkiye’nin Rusya ile İran ile kurduğu ilişkiler de olabilir. Burada çok yönlü bir okuma yapmak her zaman doğru olacaktır. Tek bir sebebe dayanarak böyle bir krizin ortaya çıktığını söylemek sadece gündem süsüdür” değerlendirmesini yaptı.

Krizin Türkiye’ye getirmesi muhtemel maliyetleri de yorumlayan Prof. Dr. Çalış, “Uluslar arası ilişkiler maliyeti hesap etmeyenlerin ya da maliyeti çok abartanların yapacağı işler değildir. Bazen aldığınız kararlar kısa ya da uzun vadeli olarak lehinize ya da aleyhinize sonuçlar doğurabilir. Burada yine her zaman önemli olan bir ülkenin kendisinin ne yaptığıdır. Uluslararası ilişkilerde bu fevkalade önemlidir. Çünkü o ülkenin kendisi ne yaptığı konusunda eminse sonrası günlük aktörlerden ve faktörlerden bağımsız bir şekilde kendi rayına oturacaktır. Türkiye ekonomik ya da siyasal sonuçları hesap ederek bu konuda harekete geçmek zorunluluğuna tabi tutulamaz. Elbette ekonomik ve siyasal sonuçlar düşünülmelidir ama tamamen ekonomik ve siyasal gerekçelerle yapılması gereken işlemi yapmaktan geri durulmaz. Ancak şu söylenebilir: Yöntem ve üslup olarak gereken ilişkiler kurulmuş mudur diye bir şey düşünülebilir. Sanki ABD’nin tavrı Türkiye’nin bu tür çabalarına cevap vermiyor gibi görünüyor. Burada ABD’nin üzerine düşen görevleri de her şeyden önce yapması gerekir diye düşünüyorum” dedi.

Türkiye’nin ABD’nin güvenini kazanmak istediği kadar ABD’nin de Türkiye’nin güvenini kazanmak için çaba sarf etmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Çalış, “Karşılıklı güven sarsılmıştır. Kavgada yumruk sayılmaz diye bir söz var. Arada bu tür krizler olacaktır” sözlerini açıklamasına ekledi. (Murat GÜZEL)