Heyelana karşı kablolu erken uyarı sistemi

KahramanmaraÅŸ merkezli 6 Åžubat’ta meydana gelen depremlerin ardından 'ikincil afet' diye nitelendirilen birçok heyelan oluÅŸtu. 11 ili etkileyen depremlerden sonra bölgede toplam 2 bin 826 heyelan meydana geldi ve 92 kiÅŸi hayatını kaybetti. Hacettepe Ãœniversitesi Ä°nÅŸaat MühendisliÄŸi Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı Öğretim Ãœyesi Dç. Dr. Mustafa Koçkar, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik AraÅŸtırma Kurumu’nun (TÃœBÄ°TAK) desteÄŸi ile heyelanlara karşı erken uyarı sistemi geliÅŸtirdi.

Laboratuvar çalışması ve test aÅŸaması tamamlanan projede heyelan bölgesine fiber optik kablolar döşenerek, kütle hareketleri GPRS sistemi ile izlenecek. TÃœBÄ°TAK tarafından desteklenen proje ilk kez Yalova'da uygulanacak. Olası Ä°stanbul depreminde en fazla etkilenecek illerin başında gelen Yalova'da deprem sonrası oluÅŸacak heyelanlarda can kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor.

TÃœBÄ°TAK DESTEKLÄ°YOR 

Dç. Dr. Mustafa Koçkar, 2012 yılından bu yana ekibiyle üzerinde çalıştığı sistemin Kocaeli'ndeki test aÅŸamasının tamamlandığını, olumlu sonuçlarla beraber TÃœBÄ°TAK’ın projeyi destekleme kararı aldığını söyledi. Heyelanların kütle hareketi olduÄŸunu ve büyük riskler yarattığını hatırlatan Doç. Dr. Koçkar, "Heyelanların daha önceden bilinmesiyle ilgili ülkemizde yapılan pek çok çalışma mevcut. Gerek yersel gerekse uydu görüntüleriyle, fotoÄŸraflarla, uzaktan algılama yöntemleriyle bu çalışmaların yapılabilmesi mümkündür. Fakat esas önemli olan, heyelanlar belirlendikten sonra onların tetikleme mekanizmalarına iliÅŸkin olarak stabilite durumlarının ölçülmesi ve belirlenmesi gereklidir" dedi.

'FÄ°BER KABLOYU SENSÖR OLARAK KULLANIYORUZ' 

Doç. Dr. Koçkar, geliÅŸtirdikleri projenin erken uyarı sistemi olarak kullanılacağını kaydederek, "GeliÅŸtirdiÄŸimiz erken uyarı sistemini entegre edip devreye sokacağız ve sınır koÅŸulları belirleyerek sistemin bir erken uyarı sistemi olarak kullanılmasını saÄŸlayacağız. Burada fiber optik yöntemleri kullanıyoruz.

Fiber kablonun kendisini sensör olarak kullanabiliyoruz. Bu da bizim belli bir noktaya konuşlanmamızı değil bütün kablo boyunca milimetre mertebesinde hassasiyet ölçmemizi sağlıyor. Fiber kabloları heyelan sahası içerisine yerleştirerek bütün o alandaki deformasyonu ölçümleyebiliyoruz.

Bunun en büyük avantajı GPRS sistemi ile bilgisayar hatta cep telefonumuzla kayıt altında tutabiliyoruz. Fiber kablolar diÄŸer sisteme göre de ekonomik" ifadelerini kullandı.

'SÄ°STEM ANINDA ALARM VERÄ°YOR' 

Sistem ile heyelan sahalarının sürekli gözlemlenebileceÄŸini aktaran Doç. Dr. Koçkar, "Bu süreçte oluÅŸan deformasyona bir sınır aralığı verebiliyorsak o sınırı aÅŸtığımız anda sistem bize alarm veriyor. O uyarıyı verdiÄŸi anda da biz de buna karşı gerekli önlemleri alabiliyoruz. Heyelanların olduÄŸu alanın çevresinde yerleÅŸim varsa burada bir risk oluÅŸacaktır ve insan hayatını tehdit edecektir.

Bütün bunları engellemek için riskin olduÄŸu alanlarda bu sistemi kurulabileceÄŸini ispatlamış olacağız. Deprem öncesi ve deprem sonrasındaki artçı ÅŸoklar esnasında sistem yine devreye girecektir. O zaman da heyelanın izlenmesi ve erken uyarı sisteminin kurulması imkanı doÄŸacaktır" dedi.