İngiliz ekonomisi derin yara aldı

Yaklaşık 2,8 trilyon dolarlık (2,06 trilyon sterlin) ekonomisinin yüzde 80'i hizmet sektörüne dayalı olan İngiltere, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından derin yara aldı.

İngiliz hükümeti, salgının ekonomik etkileriyle mücadele edebilmek, istihdamı destekleyebilmek için şimdiye kadar 280 milyar sterlin harcadı. Söz konusu tutarın 73 milyar sterlini, salgın süresince çalışamayacak durumda olanların maaşlarının yüzde 80'inin ödenmesi için kullanıldı. Salgın döneminde en büyük yükü çeken sağlık hizmetlerine ise 127 milyar sterlin ek maddi destek sağlandı. Salgın süresince kepenk kapatmak zorunda kalan işletmelere de 66 milyar sterlin kredi ve hibe olarak verildi. Salgın nedeniyle beklenmeyen söz konusu giderler, İngiliz hükümetinin hesaplarının değişmesine yol açtı. Normal şartlarda, salgın öncesi bir yıllık vergi döneminde (Nisan 2020-Nisan 2021) 55 milyar sterlin seviyesinde kamu borçlanması yapmayı planlayan hükümet, bu dönemin sonunda 394 milyar sterlin seviyesinde borçlanmış olacak. Bu durum, savaş dönemleri dışında İngiliz hazinesi tarafından yapılmış en büyük borçlanma olacak. Ağustos 2020 itibarıyla ülkenin toplam borcu 2 trilyon sterlini aşmış durumda.İngiltere'de 2010 yılından beri iktidarda olan Muhafazakar Partisi, küresel finans krizinden çıkış yolunu kamu harcamalarında yaklaşık 10 yıl boyunca ciddi kesintiler yapmakta bulmuştu. Son dönemde "artık kemer sıkmanın sonuna gelindiği" sıklıkla ifade edilirken, İngiliz hükümeti, yıllar süren kemer sıkma programının ardından mart ayından itibaren hissedilen salgının ekonomik etkilerini azaltmak amacıyla hazinenin kasasını yeniden açmak zorunda kaldı. Halihazırda birçok ülkeye göre yaklaşık yüzde 0,32 gibi çok düşük faiz oranıyla 10 yıl boyunca borçlanabilen hükümet, bunun avantajını bu dönemde sonuna kadar kullandı. Gelecek dönemde bu denli yüksek kamu borçlanmasının artan vergilerle halka yansıtılması bekleniyor.

Merkezi Londra'da bulunan Mali Çalışmalar Enstitüsü'nün (IFS) tahminlerine göre, İngiliz ekonomisinin 2024-2025 döneminde salgın öncesine kıyasla yüzde 5 daha küçük olması öngörülüyor. Bu da İngiltere'nin yaklaşık 100 milyar sterlin daha düşük vergi geliri elde etmesi anlamına geliyor. 2025 yılında İngiliz ekonominin toplam borcunun GSYH'sinin yüzde 110'una yükselmesi bekleniyor.

IFS'nin tahminlerine göre, vergilerin artırılmasıyla ek 40 milyar sterlin elde edilse bile toplam borcun GSYH'ye oranının yüzde 100'ün altına çekilmesi mümkün olmayacak. Mart ayı öncesi, İngiltere'de geçen yıl için yüzde 1,1 büyüme bekleyen İngiliz Bütçe Sorumluluk Ofisi (OBR), 2020 sonunda ülkenin yüzde 11,3 daralacağı öngörüsünde bulundu. İngiliz hazinesinin Aralık 2020 tahminlerine göre, ülkenin 2020 sonunda yüzde 11,1 seviyesinde daralması, 2021'de ise yüzde 5,4 büyümesi bekleniyor. İngiltere Merkez Bankası ise 2020'deki yüzde 11 daralmanın ardından bu yıl yüzde 7,25 ile daha güçlü bir büyüme öngörüyor.İngiltere Merkez Bankası, bozulan ekonomiyi desteklemek için gerekli her adımın atılacağını belirterek, kasım ayında varlık alım programını 745 milyar sterlinden 895 milyar sterline çıkardığını duyurdu. Böylece piyasaya ek 150 milyar sterlin enjekte edilmiş oldu.

İngiltere'de resmi tahminlerin bu yıl için ekonomik büyümeye, toparlanmaya işaret etse de salgının yaralarının sarılmasının tahmin edilenden uzun sürebileceği belirtiliyor.

Citibank'ın tahminlerine göre, İngiltere'de işsizliğin bu yılın ilk yarısında yüzde 8-8,5 civarına yükselmesi bekleniyor. Böylece ülkede 1990'lı yıllardan bu yana görülmemiş, 2,9 milyonluk bir "işsizler ordusunun" oluşması bekleniyor. İngiltere Merkez Bankası'na göre, 2021'in ilk 6 ayında işsizliğin yüzde 4,5'lerden yüzde 7,75 seviyesine yükselmesi öngörülüyor. İngiltere'de, salgından korunma amacıyla zaruri görülmeyen ürünlerin satıldığı perakende mağazaların kapatılması, restoran, kafe ve eğlence mekanlarının uzun süre kapalı kalması ve ödenmesinde zorluk yaşanan kiralar, perakendecileri iflasa sürüklüyor. Son olarak, ülkenin en büyük hazır giyim zincirlerinden olan ve bünyesinde Top Shop, Burton, Dorothy Perkins gibi pek çok ünlü markayı barındıran Arcadia Group, kasım ayında iflas ettiğini duyurmuştu.