İngiltere'nin erken seçim kararının arkasındaki etkenler

Erken genel seçime gitme kararı alan BirleÅŸik Krallık BaÅŸbakanı Theresa May, seçmenin karşısına istikrar ve güçlü liderlik vaadiyle çıkmaya hazırlanıyor.

Ä°ngiltere, Galler, Ä°skoçya ve Kuzey Ä°rlanda'dan oluÅŸan BirleÅŸik Krallık'ın, siyasetin girdiÄŸi Paskalya tatilinin arından Avrupa BirliÄŸi'nden (AB) ayrılma (Brexit) sürecinde yeni adımlar atmaya baÅŸlaması bekleniyordu. Ancak BaÅŸbakan May, dün sabah düzenlediÄŸi sürpriz basın toplantısıyla erken genel seçim kararını açıkladı.

Basın toplantısında muhalefete meydan okuyan May, "Brexit planlarımızı ve alternatiflerimizi ortaya koyalım ve milletin karar vermesini isteyelim. Ülkenin önündeki karar, liderlik hakkında olacak. Tercih güçlü ve istikrarlı bir liderlik ya da zayıf ve istikrarsız bir koalisyon olacak." ifadelerini kullandı.

Parlamentodan muhalefet partilerinin desteÄŸiyle onay almasına kesin gözüyle bakılan erken seçimin, 8 Haziran'da yapılması öngörülüyor.

Anketler May'den yana

May, erken seçim kararının gerekçesini muhalefet partilerinin Brexit müzakeresi sürecinde hükümetin AB karşısında elini zayıflatmasını engellemek olarak açıkladı. Ancak May'in kararında ana muhalefetteki Ä°ÅŸçi Partisinin yaÅŸadığı iç karışıklık nedeniyle uÄŸradığı zaaf da etkili oldu. May'in liderliÄŸindeki Muhafazakar Parti son anketlere göre yüzde 44 civarında oy oranıyla Ä°ÅŸçi Partisinden 20 puan önde görünüyor.

650 üyeli Avam Kamarasında 330 milletvekiline sahip Muhafazakar Parti, anketlerdeki baÅŸarıyı seçimde yakalayabilirse üye sayısını 395’e kadar artırma ÅŸansına sahip olacak.

Brexit etkeni

Brexit sürecini 29 Mart'ta resmen baÅŸlatan May, iki yıl sürmesi öngörülen müzakere sürecinde parlamentonun mutlak desteÄŸine sahip olmak istiyor.

"Sert Brexitçi" olarak nitelendirilen May, AB ile üyeliÄŸe özgü bütün baÄŸları koparmak isterken, muhalefetteki Ä°ÅŸçi Partisi ve Liberal Demokrat Parti, ülkede yaÅŸayan AB vatandaÅŸlarının haklarının korunması ve ortak pazara eriÅŸimin devamı gibi taleplerle "yumuÅŸak Brexit"ten yana tavır alıyor.

Muhafazakar Parti içindeki AB yanlısı bazı milletvekillerinin muhalefetle bazı noktalarda iÅŸbirliÄŸine gitmesi ihtimali, May'in Brexit stratejisi için bir tehdit teÅŸkil ediyor.

May, erken genel seçimden net bir galibiyetle çıkarak, hem kendi partisi içindeki kontrolünü artırmak hem de muhalefetin meclisteki milletvekili sayısını azaltmak istiyor.

Ä°skoçya

May'in erken seçim kararının ardındaki bir diÄŸer etken, Ä°skoçya bölgesel hükümetinin ikinci bir bağımsızlık referandumu talebiyle merkezi hükümet üzerinde oluÅŸturduÄŸu baskıyı azaltmak istemesi.

Ä°skoçya bölgesel parlamentosu geçen ay aldığı kararla 2018 sonu veya 2019 başında Ä°ngiltere'den bağımsızlık için yeni bir referanduma gitme talebini Londra'daki merkezi hükümete iletmiÅŸti.

May, ÅŸu anda Londra'daki merkezi parlamentoda 56 milletvekiline sahip Ä°skoç Ulusal Partisinin (SNP) milletvekili sayısını erken seçimde azaltmayı ya da hiç deÄŸilse kendi arkasına alacağı güçlü bir halk desteÄŸiyle SNP'nin talepleri karşısında direncini artırmayı istiyor.

"Geç kalan" erken seçim

Brexit referandumunun ardından istifa eden David Cameron'ın yerine baÅŸbakanlık görevine gelen May, ilk günden itibaren muhalefet partilerinin erken seçim çaÄŸrılarına muhatap oldu.

Muhalefet partileri, herhangi bir seçime girmeden baÅŸbakanlığa gelen May'in, Brexit gibi ülke için kritik bir süreci yönetmeye ehliyeti olmadığını savunuyordu. Erken seçim May için bir bakıma aylardır kaçmayı baÅŸardığı bir zorunluluktu.

Erken seçim çaÄŸrılarına yaklaşık 9 ay boyunca direnen May, Ä°ngiliz basınında "U dönüÅŸü" olarak nitelenen erken seçim kararını, Brexit sürecini resmen baÅŸlattıktan sonra almış oldu. Bu, aslında May'in kısa baÅŸbakanlığı süresince tek somut "baÅŸarısı" veya "icraatı."

May, bu icraatıyla geçen yıl yapılan referandumda halkın yüzde 52'sinin oyunu alan Brexit rüzgarını arkasına alarak oya tahvil etmeye çalışacak.

Muhalefet partileri de, geriye kalan yüzde 48'in, hatta Brexit sonrasında baÅŸta Sterlinin yaÅŸadığı deÄŸer kaybı ve ülkede baÅŸ gösteren enflasyon olmak üzere bir dizi ekonomik sorundan etkilenerek görüÅŸ deÄŸiÅŸtirenlerin desteÄŸini almayı hedefliyor.

Ä°kinci bir Brexit referandumu havasında geçecek gibi görünen erken seçim, AB'de kalmaktan yana olanlara bir rövanÅŸ fırsatı sunmuÅŸ olacak.

Ä°ÅŸçi Partisi

1997- 2007 yıllarında Tony Blair liderliÄŸinde 3 dönem tek başına iktidara gelen Ä°ÅŸçi Partisi, 2008'deki finansal krizin yanı sıra Blair'in Afganistan ve Irak iÅŸgallerindeki rolünün etkisiyle halk desteÄŸini kaybetmiÅŸti.

2015 eylül ayında partinin liderliÄŸine seçilen Jeremy Corbyn ise ilk günden itibaren parti içindeki Blair yanlısı milletvekillerinin hedef tahtasında yer aldı.

Corbyn'nin "aşırı sol" görüÅŸleri nedeniyle seçim kazanmasının imkansız olduÄŸunu öne süren milletvekilleri, Corbyn'e geçen yıl verdikleri güvensizlik oyuyla partiyi yeni bir genel baÅŸkanlık yarışına da soktu.

Üyelerin desteÄŸiyle yeniden genel baÅŸkanlığa seçilen Corbyn, bu kez aynı çevrelerin "Yahudi karşıtlığı" suçlamalarına maruz kaldı.

Siyasi gözlemciler, parti içi muhalefetin giriÅŸimleri nedeniyle sürekli bir liderlik krizi içinde görünen Ä°ÅŸçi Partisinin erken seçime hazır olmadığı görüÅŸünde.

Bunun yanı sıra özellikle gençlerin desteÄŸiyle liderliÄŸe gelen Corbyn'in halkın gündelik sorunlarını siyaset arenasına taşımadaki becerisi ve kararlılığının, seçmen üzerinde olumlu bir etki yaratması ihtimali de bulunuyor.

2010'dan bu yana önce koalisyon ortağı, sonra da tek başına iktidar olarak ülkeyi kemer sıkma politikalarıyla yöneten Muhafazakar Parti, bazıları tarafından seçmen nezdinde saÄŸlık sistemindeki ve eÄŸitimdeki sorunların sorumlusu olarak görülüyor.

Liberal Demokrat Parti

2010- 2015 yıllarında Muhafazakar Parti ile koalisyon ortağı olarak ülkenin yönetiminde yer alan Liberal Demokrat Parti, 2015 seçiminde büyük bir yenilgi alarak sadece 8 milletvekili çıkarmış ve siyaset sahnesinden adeta silinmiÅŸti.

Ancak parti, özellikle sert Brexit karşıtı politikasıyla erken seçimde oylarını artırmayı hedefliyor. Siyasi gözlemciler, Liberal Demokratların, Brexit konusunda ikircikli tutum alan Ä°ÅŸçi Partisinden milletvekilliÄŸi çalmasının muhtemel olduÄŸunu belirtiyor.

UKIP

Aşırı saÄŸcı BirleÅŸik Krallık Bağımsızlık Partisi (UKIP), kurucu genel baÅŸkanı Nigel Farage'ın görevi bırakmasının ardından liderlik krizine girdi.

Ülkenin AB'den ayrılması için yürütülen kampanyanın başını çeken ve bunu bir bakıma varlık nedeni yapan UKIP'in, erken seçimde oylarının önemli bir kısmını "sert Brexit" bayrağını eline alan Muhafazakar Partiye kaptırması kuvvetle muhtemel görünüyor.