Kanuni'nin kalbini ararken Türk kasabası buldular

Kanuni Sultan Süleyman 1526'da, yani tahta çıkışının henüz 6'ncı yılında Mohaç zaferiyle Macaristan kapılarını açarak Avrupa'da "MuhteÅŸem" diye anılmaya baÅŸlamış, 40 yıl sonra döndüÄŸü bu ülkede Zigetvar kalesinin fethinden bir gün önce, 6 Eylül 1566'da hayata gözlerini yummuÅŸtu.Sadrazam Sokullu Mehmed PaÅŸa, Åžehzade Selim gelip tahtı devralana kadar binbir oyunla padiÅŸahın ölümünü vezirlerden bile 48 gün gizledi. Kanuni'nin naaşı, Ä°stanbul'a bozulmadan taşınabilmesi amacıyla tahnit edildi (geçici olarak mumyalandı). Söylenceye göre bunun için kalbi ve iç organları çıkarıldı, misk ve amberle yıkanıp altın bir leÄŸenle gömüldü. NaaÅŸ ise, geçici olarak defnedildiÄŸi otaÄŸ-ı hümayun (saltanat çadırı) içindeki yatağın altından, Ä°stanbul'a götürülmek üzere alındı. Ama hızla çürüyen iç organlar geride kaldı.123 YIL SONRA O TÜRBE YIKILDIOÄŸlu II. Selim, organların gömüldüÄŸü yere 1573-1577 yılları arasında bir türbe yaptırdı. Türbeyi 25-30 silahlı muhafız korusa da Osmanlı'nın sınır boyundaki bu mekan sık sık saldırıya uÄŸradı. Gücünü kaybeden Osmanlı 1689'da bölgeden çekildi. 1693 yılında Avusturyalılar türbeyi yaÄŸmalayıp yıktı. Bölgedeki bir tepede (Turbek) bulunan Szüz Maria Kilisesi'nin papazı 1913'te Avusturya-Macaristan ile aynı safta Dünya Savaşı'na girmeye hazırlanan Osmanlı'ya "Kanuni'nin türbesi buradaydı" diye dostluk mesajı verdi. Oysa bu kilisede sadece Osmanlıların kullandığı tipte tuÄŸlalardan yapılmış eski bir bölüm bulunmuÅŸtu. Binayı Kanuni'ye baÄŸlayan tek delil bile yoktu.ÅžAÅžIRTICI BÄ°R YERDEEn az 120 yıldır süren bilimsel araÅŸtırmalarda sona geliniyor. Orijinal türbenin yeriyle ilgili son bulgular dün TSÄ° 18.00'de Zigetvar'da Macar yetkililerce açıklandı. TÄ°KA BaÅŸkanı Serdar Çam da kürsüdeydi.AraÅŸtırmayı yürüten ekibin başındaki Peç Üniversitesi öÄŸretim üyesi Dr. Norbert Pap imzalı bildiriye göre 8 ay süren son çalışmalarda Kanuni'nin geçici mezarı aranırken "ÅŸaşırtıcı bir yerde, çok sürpriz bir keÅŸif yapıldı." Kanuni'nin kampının kaleye 3 km uzaklıktaki Turbek'te (Türbe) deÄŸil, bundan 2 km. daha kuzeyde, bugünkü Zsiboti Ut kasabasının bulunduÄŸu bölgedeki Szölöhegy'de (Üzüm Tepesi) olduÄŸu saptandı.Pap toplantıdan sonra yaptığı açıklamada ÅŸunları söyledi:MÄ°NÄ° BUZ ÇAÄžI Ä°ÇÄ°N BÄ°LGÄ°SAYAR MODELLEMESÄ°"O dönemde bölgede yaÅŸanan Mini Buz Çağı nedeniyle, yollar, ormanlar, akarsular, bugün sandığımızdan çok farklıydı. Biz bilgisayar modellemeleri kullanarak o dönemin coÄŸrafyasını yeniden yarattık. Geçen nisanda bu bölgedeki bir baÄŸda tesadüfen Osmanlılara ait bir kalıntı bulundu. Kazıları bu bölgeye yoÄŸunlaÅŸtırdık. Åžimdiye kadar yapılan yüzeysel incelemeler dahi bu bölgede kaybolmuÅŸ bir Osmanlı kasabası keÅŸfetmemize yetti. Yüzeyin hemen altında Osmanlı evlerinin temellerini, Türkseramiklerini, gümüÅŸ bir madalyonu, hali vakti yerinde bir halka iÅŸaret eden porselen gibi lüks malzemeleri çıkardık. Türbe temellerinin kendisini henüz bulamadık ama bu bölgede olduÄŸunu düÅŸünmek için artık yeterince delil var. Nitekim zamanında türbenin yanında cami, mevlevihane ve kışla da yapılmış, bunlar palanka ile çevrilmiÅŸ. Sonradan iki mahalle büyüklüÄŸündeki Turbek dediÄŸimiz bu kayıp yerleÅŸim Halveti derviÅŸlerince yönetilmiÅŸ. Son keÅŸifler bu kayıp kasabayı bulmuÅŸ olabileceÄŸimizi gösteriyor. Sıradışı bu yerleÅŸimin kaynağı olduÄŸunu sandığımız türbeyi bulmak için kazıları sürdüreceÄŸiz."YENÄ° BÄ°R YER BULUNDUÖnce Zigetvar kalesinin 5 km kuzeyindeki Zsiboti Ut kasabasında bir üzüm bağında, Osmanlılara ait bir nöbetçi kulesinin kalıntıları bulundu. Buranın birkaç yüz metre kuzeyindeki yamaçtan kale de görülebiliyor. 1913'ten beri dillere pelesenk olan kilisenin bulunduÄŸu yerin kaleyi görmeyen, askeri açıdan elveriÅŸsiz bir noktada bulunması dikkat çekiyor. Yeni saptanan mevki; keÅŸfedilen kalıntılar, savaÅŸ alanına hakim bir noktada olmasına karşın top menzilinin dışında kalması gibi nedenlerle padiÅŸahın çadırı ve dolayısıyla geçici kabri için daha muhtemel bir yer gibi görünüyor.HEDEF 2016'YA KADAR BULMAKKazı ekibinin başındaki Macar uzman Erica Hancz, "Kilisenin altından türbeye dair hiçbir buluntu çıkmadı. Türbenin artık burada bulunmadığına eminiz" diye konuÅŸtu. Hancz, Hürriyet'e, "Åžimdi bu yeni bölgeyle ilgili çok sayıda arÅŸiv belgesini taramak, gerekli izinleri alıp baÄŸ evlerinin yakınında kazı yapmak gerekiyor. Kanuni'nin ölümünün 450. yıldönümü olan 2016'ya kadar türbeyi bu bölgede bulacağımıza inanıyorum" dedi.TÄ°KA'DAN DESTEKTÄ°KA BaÅŸkanı Serdar Çam, Hürriyet'e dün Zigetvar'da açılan Türk Evi'nde ÅŸunları söyledi: "BaÅŸbakanlar arası protokol gereÄŸi ortak deÄŸerler bilimsel veriler doÄŸrultusunda araÅŸtırılıyor. Kanuni Sultan Süleyman Hazretleri'nin türbesi zaten Ä°stanbul'da. Buradaki noktanın belirlenmesi bu anlamda çok önemli deÄŸil. Ama Macar uzmanlar baÅŸka bir yer tespit ederse, biz onun araÅŸtırılmasına da yardım ederiz. Önemli olan burada ortak anılara saygı gösterilmesi. O da zaten yapılıyor."PEKÄ° KANUNÄ°'NÄ°N KALBÄ° NEREDE?Bu soru cevaplanmasa da BudapeÅŸte ELTE Üniversitesi Türkoloji profesörü Geza David ÅŸöyle diyor:"Ahmed Feridun Bey, Sokullu'nun sır katibidir. Kanuni'nin ölümüyle ilgili her ÅŸeye otaÄŸda tanıklık etmiÅŸtir. Tüm detaylardan Zigetvar Seferi tarihinde bahsetmesine raÄŸmen iç organ meselesine hiç deÄŸinmemiÅŸ. Bu, zaten Müslümanlığa göre normal deÄŸil. Bu da olay yerinde olmayanların sonradan uydurduÄŸu bir detay olabilir. Evliya Çelebi asılsız birçok yerel söylentiyi seyahatnamesine almıştır. Bugün-yarın bulunabilecek olan altın leÄŸen deÄŸil, ilk türbenin temeli."BOÅžNAK BAÅžKAN'IN DEDESÄ° ÇÖZDÜRDÜAraÅŸtırmanın üç kilit ismiyle, Mohaç ile Zigetvar'ın ortasındaki tarihi Peç ÅŸehrinde dün gece bir restoranda buluÅŸtuk: 2010'da Ä°stanbul ve Essen ile birlikte Avrupa Kültür BaÅŸkenti olan Peç'in Belediye BaÅŸkanı Janos Kolovics, bir Türkolog olan Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Dr. Janos Hovari ve Dr Norbert Pap.Son keÅŸif için önemli bir tarihi belge ise karşımda oturan BaÅŸkan Janos Kolovics'in büyük dedesinden gelmiÅŸ... 1737'de 80'li yaÅŸlarında olan BoÅŸnak asıllı Ferenc Kolovics, Kilise ile bir mülkiyet anlaÅŸmazlığına düÅŸmüÅŸ. Kolovics'in o dönemde mahkemeye sunduÄŸu belgede, bundan 150 yıl önce Zigetvar'da Osmanlı vakfı olan binaların listesi de var. Dolayısıyla Kanuni'nin türbesinin de neredeyse adresi veriliyor.BÜYÜKELÇÄ°: HEDEF 22'NCÄ° YÜZYILTÄ°KA da geçtiÄŸimiz günlerde Osmanlı arÅŸivlerine göre türbenin muhtemel koordinatlarını Macar uzmanlara iletti. Tüm bunların Kanuni'nin kalbinin gömüldüÄŸü yeri, bir anlamda ikinci kabrini bulmaya yetip yetmeyeceÄŸi bugün ÅŸekillenecek. Ama bir Ä°stanbul beyefendisinin Türkçesi ile konuÅŸan ve Belediye BaÅŸkanı Kolovics'i "Sancak Beyi Ferenc Bey" diye tanıtan Büyükelçi Janos Hovari, çok daha önemli bir noktaya parmak basıyor:"Biz Zigetvar'da Türk Evi'ni, yakında restore edeceÄŸimiz Süleyman Camii'ni ve Osmanlı kalesini 100 yüzyıllık projeler olarak düÅŸündük. Bunlar bizim ortak tarihimiz. Çanakkale Savaşı'nda Türk BoÄŸazları'nı savunan ve BudapeÅŸte yapımı olan en büyük top da öyleydi. TekirdaÄŸ'daki, Kütahya'daki Macar müzeleri de öyle. Biz uzun zaman önce savaÅŸan, ama ondan da uzun süredir kardeÅŸ olan, benzer bir dil ve geçmiÅŸe sahip iki milletiz. Bunlar bizim anılarımız, bizim hikayemiz. TÄ°KA ile beraber bu anılara sahip çıkma, onları ihya etme iÅŸine daha yeni baÅŸlıyoruz. Hedef 22'nci yüzyıl...."