Katalonya krizi İspanya'nın ulusal zenginliğini riske sokuyor

Ä°spanya'nın doÄŸusundaki Katalonya özerk yönetiminde, "yasa dışı" ilan edilmesine raÄŸmen 1 Ekim'de yapılmak istenen bağımsızlık referandumu ülkenin egemenliÄŸinin yanı sıra ulusal zenginliklerini de riske sokuyor.

 

Katalonya, topraklarında yaÅŸayan 7 milyon 523 bin kiÅŸiyle, 17 özerk yönetimden oluÅŸan Ä°spanya'da, Endülüs'ten sonra en büyük nüfusuna sahip ikinci özerk bölge olarak öne çıkıyor.

Tarihten gelen Madrid-Katalonya rekabeti ekonomiden spora, her alanda kendini gösterirken, bu çekiÅŸme özellikle bağımsızlık giriÅŸimleriyle daha da ön plana geçti.

Ä°spanya ekonomisinin en güçlü iki dinamiÄŸi Madrid ve Katalonya'dan birinin kayba uÄŸramasının tüm ülkeyi ciddi krize sokacağı ülkedeki uzmanlar tarafından sıkça dile getiriliyor.

Resmi verilere göre, 2015 ve 2016'da, yüzde 3,5'er büyüme oranıyla Ä°spanya ortalamasının neredeyse iki katı ekonomik büyüme elde eden Katalonya, aynı zamanda ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYH) yüzde 19,2'sini karşılayarak Ä°spanya'nın ulusal zenginliÄŸinin 5'te 1'ini elinde tutuyor.

Ä°spanya'da kiÅŸi başına düÅŸen yıllık milli gelir 24 bin avro civarında iken Katalonya'da bu rakam 27 bin avroyu buluyor.

Hem turizmin hem futbolun kaynağı

DiÄŸer yandan Ä°spanya'nın ihracatının yüzde 26'sına sahip Katalonya, gerek üniversiteleri gerekse endüstriyel boyutta geliÅŸmiÅŸ Ar-Ge ÅŸirketleriyle de ülkenin kalkınmasındaki öncü bölgelerin başında geliyor.

Ä°spanya'daki aktif ÅŸirket sayısının 5 bin 418'i yabancı yatırımcı olmak üzere toplamda 635 bin 704 ÅŸirketle yüzde 18,9'una sahip Katalonya, ticaret hacmi ve sermaye bakımından ilk sırada olan Madrid'i çok yakından takip ediyor.

Katalonya, ayrıca 2016 yılında Ä°spanya'ya gelen 75,6 milyon turistin yaklaşık 19 milyonunu ağırlayarak ülkedeki turizm destinasyonları arasında ilk sırada yer alıyor.

Katalonya'nın bağımsızlık ilan etmesi halinde yalnızca turizm değil futbol da etkilenecek.

Forbes dergisinin haziran sayısında 3 milyar 640 milyon avro ile dünyanın en zengin 2. kulübü olarak gösterilen Barcelona'nın (3 milyar 640 milyon avro) da Ä°spanya 1. Futbol Ligi'nin (La Liga) dışında kalacağı belirtiliyor.

Bağımsızlık talebinin kaynağı kaybedilen haklar

Ä°spanya'da 1979'dan bu yana özerklik statüsüne sahip Katalonya'da 2011'den bu yana artarak devam eden bağımsızlık giriÅŸimlerinin temelinde ise 2006 yılında elde edilen yeni özerlik statüsünün 14 temel maddesinin 2010'da Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi ve Ä°spanya'nın yaÅŸadığı ekonomik kriz yatıyor.

Ulus olarak tanınmanın yanı sıra mali, siyasi, adli ve Katalanca diliyle ilgili kazanılan tüm yeni haklarını kaybeden Katalanlar, bağımsızlık yanlısı ilk büyük gösteriyi 10 Temmuz 2010'da "Biz ulusuz, geleceÄŸimize kendimiz karar veririz" sloganıyla Barselona'da düzenlemiÅŸti.

Katalonya, 2010 yılındaki olaÄŸan yerel seçimin ardından bağımsızlık giriÅŸimlerinden dolayı 2012 ve 2015 yıllarında iki erken seçim yaÅŸarken, bağımsızlık talebiyle baÄŸlantılı kendi yerel parlamentosunda alınan kararların tümü Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi.

Özerk Yönetim BaÅŸkanı olarak 2010-2016 yıllarında görev yapan Artur Mas'ın Ä°spanya devleti ile yeni mali anlaÅŸma yapma talebiyle merkezi hükümetinin kapısını her çalışında, ekonomik kriz gerekçe gösterilerek Katalanların bu isteÄŸi reddedildi.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararıyla "yasa dışı" ilan edilmesine raÄŸmen 9 Kasım 2014 tarihinde yapılan bağımsızlık yanlısı halk oylaması da hiçbir meÅŸruluÄŸu olmamasından dolayı baÅŸarı saÄŸlayamadı.

Bu halk oylamasında "Katalonya'nın bir devlet olmasını ister misin?" ile "Evet " seçeneÄŸini iÅŸaretleyenler için "Bu devletin bağımsız olmasını ister misin?" ÅŸeklinde iki seçenekli soru yöneltilmiÅŸti. Sonucunda da katılım oranı yüzde 37,2'de kalırken, oy kullanların yüzde 80,76'sı iki seçeneÄŸe de "Evet" diyerek tam bağımsızlık istediklerini açıkça ortaya koymuÅŸtu.

Katalonya Özerk Yönetim BaÅŸkanı olan Carles Puigdemont'un, 12 Ocak 2016'dan beri, radikal sol görüÅŸlü Halk BirliÄŸi Adaylığı (CUP) partisinin dışarıdan desteÄŸini alarak kurduÄŸu azınlık hükümeti, Katalonya'da ikinci kez bağımsızlık referandumu denemesi yapıyor.

Daha önce 2014'teki gibi, Ä°spanya devleti ile anlaÅŸmalı referandum talebi merkezi hükümet tarafından reddedilen Katalonya özerk hükümeti, yerel parlamentosunda çıkardığı yasalarla referanduma gitmeyi denese de yine Anayasa Mahkemesinin aldığı iptal kararlarıyla tüm meÅŸruluÄŸunu kaybetmiÅŸ gözüküyor.

Ülkede gelinen mevcut durumda Ä°spanya BaÅŸbakanı Mariano Rajoy, "Hiçbir seçeneÄŸi dışarıda bırakmadan bu referandumu engellemek için her ÅŸeyi yapacağım. Bu referandum gerçekleÅŸmeyecek." açıklamasında bulunurken, Katalonya Özerk Yönetim Hükümeti Sözcüsü Jordi Turull bu yoruma "1 Ekim, hiç kimsenin durduramayacağı bir demokrasi tsunamisi olacak." karşılığını verdi.