Sınav kaygısı ruh sağlığını olumsuz etkiliyor

SaÄŸlık Bilimleri Üniversitesi Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh SaÄŸlığı ve Sinir Hastalıkları EÄŸitim ve AraÅŸtırma Hastanesi SaÄŸlık AraÅŸtırma ve Uygulama Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri KliniÄŸi EÄŸitim Sorumlusu Doç. Dr. Gül Karaçetin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sınav kaygısı ve stresiyle baÅŸ etme yollarına iliÅŸkin çocuklara ve ailelere önerilerde bulundu.

Sınav kaygısının oluÅŸmasının sebebinin çocukların sınavla ilgili olumsuz düÅŸünceleri ve baÅŸarılı olabileceklerine dair kendilerine güvenmemeleri olduÄŸunu kaydeden Karaçetin, bu anlamda oluÅŸan kaygıyla baÅŸ etmede en önemli noktalardan birinin çocukların bu konuya iliÅŸkin düÅŸüncelerde farkındalık kazanmaları ve bu olumsuz düÅŸünceleri alternatifleriyle deÄŸiÅŸtirebilmeleri olduÄŸunu söyledi.

Karaçetin, çocukların, "baÅŸarısız olacağım", "istediÄŸim okulu kazanamayacağım", "aldığım puanı ailem ve öÄŸretmenlerim beÄŸenmeyecek", "çalıştıklarım boÅŸa gidecek" gibi düÅŸüncelerin sıklıkla sınav kaygısını tetiklediÄŸini vurgulayarak, ÅŸöyle devam etti:

"Bu olumsuz düÅŸüncelerle baÅŸ etmedeki temel prensiplerden birisi 'baÅŸarı' kavramının çocuk ve ailesi tarafından alınan not deÄŸil, gösterilen çaba olarak tanımlanmasıdır. Bu tanımlama, çocuÄŸun sınav öncesinde gösterdiÄŸi çabayı göz önünde bulundurarak, sınav sonucu aldığı puan ne olursa olsun, gösterdiÄŸi çaba oranında kendini baÅŸarılı olarak tanımlamasını saÄŸlayacak ve büyük oranda kaygıyı azaltacaktır. Olumsuz düÅŸüncelerin yerine 'ÅŸimdiye kadar elimden geleni yaptım, sınav ÅŸimdiye kadar gösterdiÄŸim çabanın karşılığını alabileceÄŸim bir fırsat', 'baÅŸarılı olabilirim', 'istediÄŸim okulu kazanabilirim', 'bu bir felaket deÄŸil, istediÄŸim sonuç olmasa bile çaresi bulunabilir', 'ailem ve öÄŸretmenlerim benim ne kadar çalıştığımı biliyor' gibi alternatif düÅŸüncelerin oluÅŸturulması kaygıyla baÅŸa çıkmak konusunda yardımcı olur."

'ÇocuÄŸun diÄŸer çocuklarla karşılaÅŸtırılmasından kaçınılmalıdır'

Gül Karaçetin, kaygıyla baÅŸ etmede unutulmaması gereken bir noktanın da heyecan ve kaygının ayrımı olduÄŸuna iÅŸaret ederek, "Sınav öncesi çocuk heyecanlanabilir, bu doÄŸal bir tepkidir. Sınav heyecanını sınav kaygısına çeviren temel faktör, çocuÄŸun sınavla ilgili olumsuz düÅŸünceleri ve bu heyecanla baÅŸ edebileceÄŸine dair kendisine inanmamasıdır." ifadesini kullandı. 

Doç. Dr. Karaçetin, ailelere bu süreçte önemli bir rol düÅŸtüÄŸünü belirterek, ÅŸunları kaydetti:

"Çocukların sınava atfettikleri anlamı belirleyen en önemli etkenlerden birisi ailenin tutumudur. Sınavın 'yeterlilik, zeka ya da sevilmeye layık olma' göstergesi olduÄŸu mesajı verilmesi, çocuÄŸun sınavı kazanamama durumunda kendisinin 'yetersiz, deÄŸersiz, sevilmeyen ve zeki olmayan' bir konumda olacağı ÅŸeklinde felaket senaryolarına yol açarak kaygısını arttıracaktır. Ailelerin çocuklarına vermeleri gereken mesaj; sınavın istediÄŸi mesleÄŸi kazanmasını saÄŸlayacak bir araç ve dersler konusunda gösterdiÄŸi çabanın bir göstergesi olduÄŸu, zekasının göstergesi olmadığı, sınavda istediÄŸi puanı alamasa dahi çaba gösterdiÄŸi için baÅŸarılı olduÄŸu, sınavı kazanmasa da onu her zaman sevecekleri yönünde olmalıdır. Ayrıca, çocuÄŸun diÄŸer çocuklarla karşılaÅŸtırılmasından kaçınılmalıdır."