'TİKA, Gül Baba projesiyle dünya barışına hizmet ediyor'

Türkiye ve Macaristan iÅŸ birliÄŸinde yürütülen, Osmanlı eserlerinden Gül Baba Türbesi restorasyon projesinin gelecek ay tamamlanacağı bildirildi.

Türk Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Koordinasyon Ajansı BaÅŸkanlığının (TÄ°KA) desteÄŸiyle baÅŸkent BudapeÅŸte'deki Gül Baba Türbesi'nin restorasyon çalışmaları hakkında TÄ°KA'nın Macaristan Koordinatörü Prof. Dr. Kızıltoprak, deÄŸerlendirmelerde bulundu.

Gül Baba'nın, Osmanlı toplumu, medeniyeti ve kültürünü temsil eden ve insan sevgisini gönlünde barından bir ÅŸahsiyet olduÄŸunu belirten Kızıltoprak, tarihi kayıtlardan Gül Baba Türbesi'nin 1543-1548 yılları arasında 3. Budin Beylerbeyi olan Yahya PaÅŸazade Mehmet PaÅŸa tarafından yaptırıldığını anımsattı.

Kızıltoprak, "Türbe ve Gül Baba ile ilgili geliÅŸmeler, Türklerin Budin'den ayrılmasından sonra da devam ediyor. Habsburglular, Evliya Çelebi'nin kayıtlarına göre 17 caminin bulunduÄŸu Budin'de herhangi Osmanlı camisi, mescidi bırakmıyor. Macarların, Gül Baba Türbesi'nin yıkılmasına engel olduÄŸuna dair rivayetler var. Tarihi gerçeklik de zaten onu gösteriyor.'' diye konuÅŸtu.

Gül Baba'nın BektaÅŸi derviÅŸi olduÄŸunu bilgisini paylaÅŸan Kızıltoprak, ÅŸunları söyledi:

"Gül Baba'nın, Kanuni Sultan Süleyman'ın Budin seferi sırasında burada olduÄŸunu ve 2 Eylül 1541'de Kanuni Sultan Süleyman'ın Budin seferi sırasında vefat ettiÄŸi belirtiliyor. Günümüzde Matyas Kilisesi olarak bilinen alandaki cuma namazı sonrası cenaze namazının kılındığını biliyoruz. Bu bilgileri, Evliya Çelebi'den alıyoruz. Kanuni Sultan Süleyman bizzat cenaze namazına katılıyor ve dönemin Rumeli Kazaskeri Ebussuud Efendi'nin yanı sıra dönemin devlet bürokrasisinde önemli mevkilerde bulunan görevliler ve sefere katılan kumandanlar, paÅŸalar Gül Baba'nın cenazesinde saf tutuyor."

"Türbe Türk-Macar dostluÄŸunun niÅŸanesi"

Gül Baba Türbesi'nin, Türk-Macar hükümetlerinin imzaladıkları ortak anlaÅŸma ve proje kapsamında restore edildiÄŸini dile getiren Kızıltoprak, türbedeki çalışmalar bittiÄŸinde Macar ve Türk halkına önemli bir mekan hediye edileceÄŸini kaydetti.

TÄ°KA Koordinatörü Kızıltoprak, ÅŸunları kaydetti:

"BudapeÅŸte'nin güzide bölgelerinden Tuna Nehri'ne bakan en güzel yamaç olan Rozsadomb'da (Gül Tepesi) 10 dönümden daha büyük alanda gerçekleÅŸtirilen projeyi, kasım ayının ortalarında tamamlamayı hedefliyoruz. Türk tarihinin önemli ÅŸahsiyetlerinden Kanuni Sultan Süleyman'ın yadigarı olan bir mekanda Türk kültürünün ve medeniyetinin dünyaya yayılmasında varlığıyla hizmet eden, bugün de türbesiyle Türk-Macar dostluÄŸunun niÅŸanesi olan Gül Baba Türbesi'nin restorasyon projesiyle TÄ°KA iki ulus adına tarihe olan vefa borcunu yerine getirmiÅŸ olacak.''

TÄ°KA'ya Gül Baba Türbesi projesinde danışmanlık ve kontrolörlük hizmeti veren UÄŸur Tanünal, AÄŸustos 2016'da baÅŸlayan proje çalışmalarının yakın zamanda tamamlanacağını söyledi.

Projenin en önemli kısmının türbenin restorasyonu olduÄŸuna dikkat çeken Tanünal, türbenin dış taÅŸlarının temizlenme ve korunma iÅŸlemleri, iç mekanda ise orijinal sıva çalışmalarının yapıldığını, ÅŸu anda da döÅŸemelerin yerleÅŸtirildiÄŸini belirtti.

Tanünal, projenin diÄŸer önemli bir parçasının da türbenin çevresindeki müze yapısının ortaya çıkarılması olduÄŸunu dile getirerek çevre düzenlemeleri ve peyzaj çalışmaları kapsamında ise Gül Baba sokağındaki restorasyonun sürdüÄŸünü anlattı.

Macaristan BaÅŸbakanlık Basın Ofisinden mayıs ayında yapılan açıklamada, türbenin CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan'ın katılımıyla törenle açılacağı belirtilmiÅŸti.

Projenin geçmiÅŸi

Türbenin restorasyonuyla ilgili "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Macaristan Hükümeti Arasında Gül Baba Türbesi ve Çevresinin Rekonstrüksiyonu ve Kullanımı Hakkında Ä°ÅŸbirliÄŸine Yönelik Mutabakat Zaptı"na, 11. CumhurbaÅŸkanı Abdullah Gül'ün 17 Åžubat 2014'te ülkeyi ziyareti sırasında dönemin BaÅŸbakan Yardımcısı Emrullah Ä°ÅŸler ve Macaristan BaÅŸbakan Yardımcısı Zsolt Semjen imza atmıştı.

Ardından TÄ°KA, Macar yetkililer ve uzman mimarlarla ortak proje hazırlamış ve "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Macaristan Hükümeti Arasında Gülbaba Türbesi'nin Restorasyonu ve Yakın Çevresinin Düzenlenmesi Ä°ÅŸine Yönelik Protokol", dönemin BaÅŸbakanı Ahmet DavutoÄŸlu'nun II. Yüksek Düzeyli Stratejik Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi Toplantısı çerçevesinde 24 Åžubat 2015'te BudapeÅŸte'ye gerçekleÅŸtirdiÄŸi ziyarette dönemin BaÅŸbakan Yardımcısı Numan KurtulmuÅŸ ve Macaristan BaÅŸbakan Yardımcısı Zsolt Semjen tarafından imzalanmıştı.

Aynı dönemde Gül Baba Türbesi'nin restorasyon çalışmaları, Macar hükümeti tarafından önemli yatırım kategorisine alınmıştı. 2,5 milyar Macar forintine mal olacağı belirtilen projenin, Türk ve Macar hükümetleri tarafından finanse edileceÄŸi açıklanmıştı.

Restorasyon projesinin resmi açılış töreni ise 6 Eylül 2016'da BaÅŸbakan Yardımcısı Veysi Kaynak, Macaristan BaÅŸbakan Yardımcısı Zsolt Semjen ve Macaristan Ekonomi Bakanı Mihaly Varga tarafından gerçekleÅŸtirilmiÅŸti.

Sultan Abdülaziz'in 1867'deki BudapeÅŸte ziyaretinden sonra 1885'te türbeye dönüÅŸtürülen yapı, mimar Lajos Grill tarafından onarıldı. Macar Prof. Dr. Müller tarafından 1916'da restore edilen türbe, Ä°kinci Dünya Savaşı'nda büyük hasar gördü. Macar hükümetince 1963'te eski durumuna getirilen türbe, 1997'de Türk-Macar hükümetlerinin iÅŸ birliÄŸiyle Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel MüdürlüÄŸünce kısmen restore edildi.