Türkiye, insani gelişmede 189 ülke arasında 64. oldu

ANKARA (AA) Türkiye, 2017 yılını kapsayan Ä°nsani GeliÅŸme Endeksinde (Ä°GE) 0,791lik deÄŸerle 189 ülke arasında 64üncü oldu ve bu deÄŸerle yüksek insani geliÅŸme kategorisinde yer aldı.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 2017 yılı verileri baz alınarak hazırlanan Ä°GE, EÅŸitsizliÄŸe Uyarlanmış Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi, Cinsiyete Dayalı GeliÅŸme Endeksi ile Toplumsal Cinsiyet EÅŸitsizliÄŸi Endeksini içeren Ä°nsani GeliÅŸme Endeksleri ve Göstergeleri: 2018 Ä°statistiksel Güncelleme raporu yayımlandı.

Dünyada en çok bilinen kalkınma endekslerinden biri olan rapora göre, Ä°GEde ilk sırayı 0,953lük deÄŸerle Norveç aldı. Bu ülkeyi, 0,944lük deÄŸerle Ä°sviçre, 0,939lük deÄŸerle Avustralya, 0,938lik deÄŸerle Ä°rlanda ve 0,936lık deÄŸerle Almanya izledi.

Geçen yıl kaydettikleri Ä°GE deÄŸeriyle listenin en altında yer alan ülkeler ise 0,417lik deÄŸerle Burundi, 0,404lük deÄŸerle Çad, 0,388lik deÄŸerle Güney Sudan, 0,367lik deÄŸerle Orta Afrika Cumhuriyeti ve 0,354lük deÄŸerle Nijer olarak sıralandı.

Türkiyenin endeks deÄŸeri 27 yılda yüzde 36,6lık artış gösterdi

Türkiyenin 2017deki Ä°GE deÄŸeri 0,791 olarak hesaplandı. Bu deÄŸerle Türkiye, 189 ülke arasında 64üncü oldu ve yüksek insani geliÅŸme kategorisinde yer aldı.

Geçen yıl Türkiyenin endeks deÄŸeri, yüksek insani geliÅŸme kategorisindeki ülkelerle Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin insani geliÅŸme deÄŸerlerinin ortalamasının üzerinde gerçekleÅŸti. Bu dönemde, yüksek insani geliÅŸme kategorisindeki ülkelerin ortalama endeks deÄŸeri 0,757, Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin ortalama endeks deÄŸeri ise 0,771 olarak hesaplandı.

Ä°nsani geliÅŸmedeki ilerlemenin ölçütü olan Ä°GEde Türkiye, son 27 yılda önemli bir geliÅŸim gösterdi. Türkiyenin 1990da 0,579 olarak hesaplanan Ä°GE deÄŸeri, geçen yıl 0,791e çıkarak toplamda yüzde 36,6lık artış gösterdi. Türkiyede 19902017 arasında beklenen yaÅŸam süresi 11,7 yıl, ortalama öÄŸrenim süresi 3,5 yıl ve beklenen öÄŸrenim süresi 6,3 yıl arttı. Ülkede kiÅŸi başına gayrisafi milli hasıla aynı dönemde yaklaşık yüzde 121,2 yükseldi.

Ä°nsani geliÅŸim dağılımındaki eÅŸitsizlikten arındırılmış endekste ise Türkiyenin deÄŸeri boyut endekslerinin dağılımındaki eÅŸitsizliÄŸe baÄŸlı olarak yüzde 15,4lük bir kayıpla 0,669a düÅŸtü. Yüksek Ä°GE deÄŸerine sahip ülkelerinin eÅŸitsizlik nedeniyle kaybı ortalama yüzde 16 olurken, Avrupa ve Orta Asyada bu oran yüzde 11,7 olarak kaydedildi.

Kadınların iÅŸgücü piyasasına katılım oranı yüzde 32,4

Raporda, üreme saÄŸlığı, kadının güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetler alanlarında cinsiyete dayalı eÅŸitsizliklere iliÅŸkin bulguların yer aldığı Toplumsal Cinsiyet EÅŸitsizliÄŸi Endeksi de açıklandı.

Kadın ve erkek kazanımları arasındaki eÅŸitsizliklerin insani geliÅŸmede yarattığı kaybı ortaya koyan endekse göre, Türkiye 2017de 0,317lik deÄŸerle 160 ülke arasında 69uncu sırada yer aldı.

Söz konusu dönemde, Türkiyede parlamentodaki kadın milletvekili oranı yüzde 14,6 oldu.

YetiÅŸkin kadınlarda en az orta öÄŸrenim görmüÅŸ olanların oranı yüzde 44,05 olarak hesaplanırken, erkeklerde bu oran yüzde 66 olarak kaydedildi.

Kadınların iÅŸ gücü piyasasına katılımı ise yüzde 32,4 olurken, bu oran erkeklerde yüzde 71,9 seviyesinde gerçekleÅŸti.

Her 100 bin canlı doğumda 16 kadın hayatını kaybederken, ergenler arasındaki doğurganlık oranı 1519 yaşları arasındaki her bin kadında 25,8 oldu.

Muhabir: Dilara Zengin