Türkiye yarın sandık başına gidiyor

Türkiye'de anayasa deÄŸiÅŸiklikleri için bugüne kadar 6 kez halk oylamasına gidildi. Kamuoyunda "referandum" olarak da ifade edilen 1961, 1982, 1987, 2007 ve 2010 yıllarındaki halk oylamalarında, sandıktan "evet" sonucu çıkarken, 1988'deki halk oylamasında vatandaÅŸların tercihi ise "hayır" oldu.

"CumhurbaÅŸkanlığı sistemi"ni getiren 18 maddelik yeni anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸini oylamak için yarın yedinci kez halk oylamasına gidilecek. Halk oylamasında yurt içinde 55 milyon 319 bin 222 seçmen, 167 bin 140 sandıkta oy kullanacak, cezaevlerinde 461 sandık kurulacak.

Seçmen bilgi kağıdı gelmeyen vatandaÅŸlar da oy kullanabilecek. Kağıdı bulunmayıp kütüÄŸe kayıtlı olanlar, ibraz edecekleri kimlik belgeleriyle (nüfus kağıdı, resmi daireler veya iktisadi devlet teÅŸekküllerince verilen soÄŸuk damgalı kimlik kartı, pasaport, ehliyet, evlenme cüzdanı) oy verebilecek.

Üzerinde T.C. kimlik numarası olmayan bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında seçmen bilgi kağıdı veya T.C. kimliÄŸini ispata elveriÅŸli belgeyi ibraz etmesi gerekecek.

Seçmenler, YSK'nın ''www.ysk.gov.tr'' internet sitesinden de hangi sandıkta oy kullanacaklarını öÄŸrenebilecek.

Halk oylamasında, "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" filigranlı sarı renkli zarflar ve beyaz renk üstünde "Evet", kahverengi renk üstünde "Hayır" ibareleri bulunan iki ayrı renkten oluÅŸan birleÅŸik oy pusulaları ile "tercih" mührü kullanılacak.

Oy verme saatleri

Seçmenler, Adıyaman, AÄŸrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, GümüÅŸhane, Hakkari, Kars, Malatya, KahramanmaraÅŸ, Mardin, MuÅŸ, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Åžanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, IÄŸdır ve Kilis'te 07.00-16.00, diÄŸer illerde ise 08.00-17.00 saatlerinde sandık başına gidecek.

Oy kullanmanın bitiÅŸ saatine gelindiÄŸi halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, baÅŸkan tarafından sayıldıktan sonra sırayla oylarını kullanabilecek.

Sandık kurullarına 10 siyasi parti üye verebilecek

Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸinin halkoyuna sunulmasına iliÅŸkin iÅŸlemlerde bulunabilecek ve ayrıca Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un 23. maddesi gereÄŸince sandık kurullarına üye verebilecek siyasi partiler de belirlendi.

Buna göre, AK Parti, CHP, HDP ve MHP'nin yanı sıra ANAVATAN, Bağımsız Türkiye Partisi, Büyük Birlik Partisi, Hür Dava Partisi, Saadet Partisi ve Vatan Partisi, halk oylamasına iliÅŸkin iÅŸlemlerde bulunabilecek ve sandık kurullarına üye verebilecek.

Propaganda serbestliÄŸi ve bazı seçim yasakları

Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) hazırladığı seçim takvimi kapsamında, yarın yapılacak halk oylaması için propaganda serbestliÄŸi ve bir kısım seçim yasakları 9 Nisan'da baÅŸladı. Buna göre, propaganda serbestliÄŸi, bugün saat 18.00'de sona erecek.

Siyasi partiler, radyo ve televizyon kanalları ile yazılı, sözlü ve görsel basında yapacakları propagandalarda, Türkçenin yanı sıra farklı dil ve lehçeler de kullanabilecek.

Oy verme gününden önceki 24 saate kadar siyasi partiler, radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı açık oturum, röportaj ve panel gibi programlara katılarak görüÅŸlerini açıklayabilecek.

Siyasi partilerin açık veya kapalı yer toplantılarına iliÅŸkin radyo ve televizyonlarda canlı yayın yapılabilecek. Halk oylaması sürecinde özel tanıtıcı programlar (Ulusa SesleniÅŸ, Millete Hizmet Yolunda ve benzeri konuÅŸmalar), banttan veya canlı yayınlanamayacak.

Siyasi partiler, propaganda süresinin sona ermesine kadar, yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi açarak sözlü, yazılı veya görüntülü propaganda yapabilecek.

VatandaÅŸların elektronik posta adreslerine, taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, görüntülü veya yazılı mesaj gönderilemeyecek ancak siyasi partiler, kendi üyelerine sesli, görüntülü veya yazılı mesajları her zaman gönderebilecek.

Oy verme gününden önceki 10 günlük sürede yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçları ile kamuoyu araÅŸtırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletiÅŸim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla vatandaÅŸların oylarını etkileyecek biçimde yayın ve herhangi bir surette dağıtım yapılamayacak. Bu sürenin dışında yapılacak yayınların, tarafsızlık, gerçeklik ve doÄŸruluk ilkelerine uygun olması, kamuoyu araÅŸtırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında araÅŸtırmanın hangi kuruluÅŸ tarafından yapıldığı, denek sayısı ve araÅŸtırmanın kim tarafından finanse edildiÄŸinin açıklanması zorunlu olacak.

Seçim günü yasakları

Oy verme günü saat 06.00'dan 24.00'e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eÄŸlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eÄŸlence yeri niteliÄŸindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek.

Emniyet ve asayiÅŸi korumakla görevli olanlardan baÅŸka kimse silah taşıyamayacak. Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00'e kadar seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Radyolarda ve her türlü yayın organlarında 18.00-21.00 saatleri arasında ancak YSK tarafından seçim ile ilgili verilecek haber ve tebliÄŸler yayınlanabilecek.

Bütün yayınlar saat 21.00'den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00'den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.

Neyi oylayacağız?

CumhurbaÅŸkanlığı hükümet sistemini içeren 18 maddelik Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında DeÄŸiÅŸiklik Yapılması Hakkında Kanun'a göre, milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak, milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek.

TBMM ve cumhurbaÅŸkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak. CumhurbaÅŸkanı seçilen kiÅŸinin partisiyle iliÅŸiÄŸi kesilmeyecek.

CumhurbaÅŸkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen tarafından aday gösterebilecek.

CumhurbaÅŸkanı hakkında, bir suç iÅŸlediÄŸi iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸunun vereceÄŸi önergeyle soruÅŸturma açılması istenebilecek.

CumhurbaÅŸkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaÅŸkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teÅŸkilat yapısı ile merkez ve taÅŸra teÅŸkilatlarının kurulması, CumhurbaÅŸkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.

TBMM, üye tam sayısının 5'te 3 çoÄŸunluÄŸu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaÅŸkanı seçimi birlikte gerçekleÅŸtirilecek.

CumhurbaÅŸkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaÅŸkanı seçimi birlikte yapılacak. CumhurbaÅŸkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaÅŸkanı bir kez daha aday olabilecek. Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17'den 15'e düÅŸürülecek.

TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaÅŸkanı seçimi, 3 Kasım 2019'da birlikte yapılacak.